کم‌روئی یکی از اشکال ترس

کم‌روئی یک ناامنی اجتماعی است. کم‌روئی بیش از هر چیز در ارتباط و معاشرت با دیگران نمایان می‌شود. کودکان کم‌رو بسیار مایلند به‌سوی کودکان دیگر رفته و با آنها ارتباط برقرار کنند، اما جسارت این کار را ندارند. آنها خیلی محتاطند. اصلاً جلب توجه نمی‌کنند و در مهدکودک و مدرسه خود را کنار کشیده و گوشه‌گیری می‌کنند. کم‌روئی و خجالت سبب از بین رفتن انگیره در کودکان می‌گردد. این کودکان از شدت ترس قدرت هر گونه تحرکی را از دست داده، قادر به انجام عکس‌العمل‌های درست نبوده و از عهدهٔ انجام هیچ کاری به درستی بر نمی‌آیند، از این رو ترجیح می‌دهند تنها باشند. به دلیل انزواطلبی و گوشه‌گیری از جمع دیگران دور افتاده و طرد می‌شوند. باگذشت زمان، بودن در کنار دیگران و زندگی اجتماعی برای آنها دشوارتر می‌گردد. کودکان کم‌رو نظر مثبتی نسبت به خویش نداشته و از اعتماد به‌نفس نیز برخوردار نیستند. نظر آنها دربارهٔ خود این است که افرادی کسالت‌آور بود، همه کارها را اشتباه انجام می‌دهند و قیافه زشتی دارند. این گوشه‌گیری‌ها و بازتاب آن در ذهن کودکان سبب می‌شود، تصویر منفی و بدی که کودکان کم‌رو از خود در ذهنشان ساخته‌اند، تشدید گردد. بنابراین رفتار یک کودک خجالتی و کم‌رو را بپذیرید. کودکی که احساس کند از طرف دیگران پذیرفته شده است، می‌آموزد که خودش را نیز قبول داشته باشد. برای از بین بردن خجالت و کم روئی، کودک باید در زندگی با افراد هم‌نوع خود تجربیات خوبی به دست آورد. او باید به تدریج جسارت را در خود ایجاد کند تا از دیگران بخواهد او را نیز در بازی شرکت دهند و یا جرأت کنند دوستان خود را به خانه بیاورد. والادین نیز می‌توانند به طرز شایسته‌ای در این امر کمک کنند.
● راهنمائی
▪ چگونگی برقراری ارتباط با دیگران، باید به کودک آموزش داده شود. تمرین مرتب و مداوم موقعیت‌های برخورد با دیگران، برای یک کودک خجالتی کمک خوبی به شمار می‌آید. جملاتی را با او تمرین کنید که به وسیله آن‌ها بتواند با هم‌بازی‌ها یا هم‌شاگردی خود سر صحبت را باز کند. این جملات از بر شده برای شروع صحبت، به کودک کمک می‌کند تا به موانع دشوار اولیه در امر آشنائی، راحت‌تر غلبه کند. این نقش‌های سادهٔ نمایشی، نشانگر شیوه‌های رفتاری واقعی هستند موقعیت‌های مشخص و معمول زندگی روزانه را به شکل نمایش بازی کنید مثلاً به این ترتیب: ”من ژوبین هستم و تو از من می‌پرسی که آیا من می‌خواهم با تو بازی کنم یا نه“.
● کم‌روئی می‌تواند علل بسیاری داشته باشد.
▪ مهربانی و ملایمت بیش از حد و عدم مداخله در تربیت کودک سبب عدم اطمینان در او می‌گردد، زیرا کودک نمی‌تواند بفهمد که از عهده چه کاری بر نمی‌آید.
▪ توقع بیش از حد از کودکان سبب می‌شود که آن‌ها اغلب موقعیت‌هائی را که هنوز با سن آن‌ها تناسبی ندارد، تجربه کنند. تجربیات به عنوان مشکل تلقی شده و باعث پس‌رفت کودک می‌گردند.
▪ حمایت بیش از حد مانع می‌شود که کودکان بیاموزند توانائی خود را درست ارزیابی کرده و اعتماد به‌نفس خوبی را در خویش رشد دهند. کسی که در کودکی اعتماد به‌نفس کسب نکرده و همواره همه چیز را با کمک دیگران به دست آورده و از حمایت و کمک بسیاری برخوردار بوده است، همیشه از چیزهای جدید و ناآشنا، هراس دارد.
▪ تجربیات ناخوشایند کودکان نظیر زورگوئی افراد بزرگ‌تر با شوخی‌های تحقیر آمیز سایر کودکان، باعث گوشه‌گیری و انزوای آن‌ها می‌شود.
▪ برخی از کودکان به شخصه بیش از اندازه محتاطند این موضوع ابداً نباید به عنوان نقصان یا کمبودی محسوب گردد. این کودکان در مقایسه با کودکان دیگر باید در موقعیت‌های خاص و معین، یقین بیشتری حاصل کنند که خطری آن‌ها را تهدید نمی‌کند.
▪ هم‌چنین یک نقصان، اعم از ضعف بینائی یا یک نقص جسمی، می‌تواند سبب عدم اطمینان در کودک شود و اشتیاق به ماجراجوئی را در او متوقف سازد. یکی از راه‌های حل این مسأله در کودکان این است که والدین دیگر را به همراه کودکانشان به خانه دعوت کنید یا دربارهٔ یافتن راه بهتری برای هماهنگ کردن خود در بازی‌های گروهی با مراقبین مهد کودک صحبت و مشورت کنند به‌خصوص به این نکته توجه داشته باشید که یک کودک کم‌رو و خجالتی بیش از کودکان دیگر به دل‌گرمی و تشویق‌های مثبت نیاز دارد. زیرا آمادگی زیادی برای تأثیرپذیری از تذکرات منتقدانه داشته و حتی گفته‌های بی‌منظور را به شکل سرزنش‌های شدیدی تعبیر می‌کند. مثلاً از جمله ”تو می‌توانی کمی این‌جا را مرتب کنی“ مفهوم ”تو همیشه بیش از حد نامرتب هستی“ را برداشت می‌کند. یک تأیید پر از مهر و عشق می‌تواند باعث شود تا تصویر متزلزلی که کودک از خود در ذهن ساخته است بر طرف شده و اعتماد به‌نفس او تقویت گردد.

لیلا عزیزی

منبع : ماهنامه کودک