چرا کودکان خجالت می‌کشند؟

تعداد قابل توجهی از کودکان پیش دبستانی که در خانه پرحرف و مطمئن به خود هستند در اجتماع به‌صورت وابسته به دیگران و خجالتی ظاهر می‌شوند. در این مطلب به چگونگی کمک به آنها می‌پردازیم.
در جشن تولدی که همه دوستان ”ویکتوریا تیلور“ ۴ ساله با یکدیگر اوقات خوبی را می‌گذراندند او از پیوستن به جمع آنها خودداری می‌کرد. ”نانسی“ مادر ”ویکتوریا“ می‌گوید: ”به جای این‌که با بچه‌ها بازی کند پای مرا محکم گرفته و گریه می‌کند. او در جمع هرگز آرام قرار ندارد و نمی‌تواند از بودن با دیگران لذت ببرد“. در حالی‌که بعضی از کودکان ۴ـ۳ ساله نمی‌توانند رفتارشان را کنترل کنند، بسیاری از بچه‌های پیش‌دبستانی کم‌رو و خجالتی به سختی خود را با محیط اجتماعی خود وفق می‌دهند، این‌گونه کودکان در خانه کاملاً پرحرف و فعال هستند ولی در دنیای خارج از منزل اعتماد به‌نفس ندارند. اگرچه کودکان خجالتی ممکن است به صورت غیر اجتماعی خود را نشان دهند ولی در واقع این طور نیستند. یکی از کارشناسان می‌گوید: آنها به افراد و موقعیت‌های جدید علاقه دارند، اما اضطرابشان مانع از برقرار کردن روابط اجتماعی می‌شود. به عقیده یکی اتز کارشناسان، اکثر کودکان کم‌رو، ذاتاً خجالتی به دنیا می‌آیند. به‌نظر می‌رسد آسیب‌پذیری آنها در برابر افراد و موقعیت‌های جدید ارثی است و علائم آن در ظاهرشان همان‌گونه که از روش‌های روان‌شناسی مشخص می‌شود، نمایان است. تحقیقات اخیراً نشان می‌دهد که قسمت خاکستری مغز افراد خجالتی فوق‌العاده فعال است که این قسمت از مغز واکنش‌های عاطفی بسیار دقیق را کنترل می‌کند.
دقیقاً مانند عکس‌العمل‌های سریعی که افراد عادی در هنگام خطر از خود نشان می‌دهند و از آنها می‌گریزند، افراد خجالتی نیز به هنگام قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی احساس نگرانی می‌کنند. از آنجا که کودکان پیش دبستانی کم‌رو و خجالتی به تشویق زیادی نیاز دارند، لذا ترتیب دادن و هماهنگ کردن وقایع ساده‌ای مانند تعیین زمان مشخص بازی، آنها را بیشتر آماره می‌سازد. البته برای اینکه یک کودک خجالتی را بتوان از پوست خود بیرون آورد راه ساده‌ای وجود ندارد. به عقیده یکی از کارشناسان ”اگر شما به زور و اجبار او را وادار به این کار کنید، فرزندتان بیشتر از پیش در کارش پافشاری می‌کند.“ اینک به معرفی ۵ روشی می‌پردازیم که به کودکان خجالتی کمک کند تا احساس راحتی بیشتری کنند:
۱) مدرسه خوب و بزرگی انتخاب کنید
کودکان خجالتی در محیطی مناسب می‌توانند شکوفا شوند. سعی کنید مدرسه‌ای انتخاب کنید که نسبت معلم به دانش‌‌آموز بیشتر از ۱ به ۲۰ نباشد. قبل از شروع کلاس‌ها فرزندتان را به مدت چند روز به مدرسه جدید ببرید، هم‌چنین او می‌تواند معلم‌ها را از نزدیک ببیند و با محیط مدرسه آشنا شود. به معلمش بگوئید که او خجالتی است و با کمک یکدیگر برنامه‌ای طراحی کنید تا فرزندتان احساس راحتی بیشتری کند. با آموزگار او در طی سال تحصیلی ارتباط نزدیک داشته باشید تا بدین وسیله بتوانید در حل مشکلاتش راحت‌تر برخورد کنید.
۲) به فرزندتان فرصت آمادگی دهید
اگر کودکتان بداند که در تمام موقعیت‌ها چه اتفاقی می‌افتد، نگرانی او کم می‌شود. به‌عنوان نمونه، چند روز قبل از یک جشن تولد، شما بو را به خانه دوستش ببرید تا با والدین او آشنا شده و هم‌چنین از وقایعی که قرار است در این جشن اتفاق افتد آگاه شود. به نظر روان‌شناسان بهتر است کودک را از یک هفته قبل برای انجام کار یا تجربه جدیدی آماده ساخت مثلاً اگر قرار است که فرزندتان را به دندانپزشکی ببرید یک هفته زودتر او را به مطب برده تا محیط آن‌جا را ببیند و احساس راحتی بیشتری کند.
۳) به حرف‌های او با صبر و حوصله گوش دهید
کودکتان را تشویق کنید تا در مورد آن‌چه که او از آن واهمه دارد صحبت کند و سعی کنید بدون اینکه نگرانیش را فراموش کند بر روی تجربیاتش تأکید کنید. گاهی بهتر است بگوئید: ”بعضی اوقات من هم این احساس را دارم“
۴) در خانه با او تمرین کنید
بازی‌های مختلفی خارج از فعالیت‌های روزمره فرزندتان انجام دهید مانند ملاقات با یک شاگرد جدید در مدرسه. کارها و بازی‌هائی ترتیب دهید تا او بتواند به‌طور یکسان همه موقعیت‌های اجتماعی را تجربه کند. به فرزندتان کمک کنید که آن‌چه را انجام می‌دهد، تجربه کند به‌طور نمونه اگر کودک دیگری عروسکش را می‌خواهد که با هم بازی کنند و یا پسر بچه سعی در گرفتن اسباب‌بازیش را دارد تشویق شود تا با هم‌دیگر از آن وسیله استفاده کرده و لذت ببرند. به عقیده روان‌شناسان ”تکرار بعضی از بازی‌ها و نقش‌ها کمک می‌کند تا فرزندانتان کمتر احساس ترس و نگرانی کرده و راحت‌تر دوستی صمیمانه‌ای با دیگران داشته باشند.“
۵) بدبینی او را از بین ببرید
خجالتی بودن معمولاً از الگوها و تفکرهای منفی که باعث بدبینی می‌شود نشأت می‌گیرد مانند (بچه‌ها مرا دوست ندارند.) با تقویت و جایگزین کردن افکار مثبت به فرزندتان در از بین بردن بدبینی و تفکرهای منفی ذهن او کمک کنید، مثل (شما خیلی خوب با آن بچه بازی کردید) و او را تشویق کنید که خود را باور کند و بداند که او هم می‌تواند مثل دیگران خوب بازی کند و کاری را انجام دهد . اگرچه، معمولاً فکر می‌کنیم که خجالتی بودن یک معضل اجتماعی است ولی این‌گونه افراد در آینده بزرگسالانی حساس و سرشار از حس هم‌دردی هستند. یکی از روان‌شناسان می‌گوید: ”آنها یک دنیا غنی و پربار مخصوص به خود را دارند. آنها وقتشان را در تجزیه و تحلیل می‌گذرانند و به‌طور کلی افکار و تصورات عجیب و غریبی دارند.“ از آن‌جا که کودکان خجالتی آمادگی زیادی در گوشه‌گیری دارند، پس بهتر است بزرگسالان مواظب رفتار خود باشند و به کودکشان اجازه دهند تا نظاره‌گر کارهای اجتماعی آنها به‌عنوان بخشی از زندگی روزمره‌شان باشند. با این وجود، بهتر است که صبور باشید. اگرچه به فرزندتان کمک می‌کنید تا با یک برنامه‌ریزی صحیح در موقعیت‌های جدید احساس خوب و راحتی داشته باشد، ولی نتایج کارتان به مرور زمان خود را نشان می‌دهد.
● چگونه کودکانی مستقل داشته باشیم؟
ممکن است کودکانی که در بیرون از خانه به‌طور عادی رفتار می‌کنند در موقعیت‌های خاص خجالتی و کم‌رو شوند. به‌عنوان مثال، اگر فرزندتان دوست دارد تا در جشن تولد کنار شما بماند مشکلی نیست ولی باید در چارچوب قوانینی مشخص شده قرار گیرد. به او بگوئید:”می‌توانی برای چند دقیقه پیش من باشی، ولی من دوست دارم که با بچه‌های دیگر بازی کنی“ در طول مسیری که به جشن تولد می‌روید او را از اوضاع و احوال آن‌جا آگاه کنید. بگوئید: ما الآن داریم به جشن تولد یکی از دوستانت می‌رویم، وقتی به آن‌جا برسیم، می‌بینی که همه بچه‌ها با یکدیگر بازی می‌کنند، سپس به شما یک آبنبات می‌دهند و قبل از اینکه به خانه بیائی همه با هم کیک می‌خوریم اگر قرار است که او را در آن‌جا بگذارید و سپس خودتان بروید، به او بگوئید که چه وقت بر می‌گردید. (بعد از اینکه همگی کیک خوردید، دنبالت می‌آیم) هم‌چنین اگر قرار است در جشن تولد بمانید ولی فرزندتان می‌ترسد که شما او را ترک کنید، کودک را از این‌که جائی نمی‌روید مطمئن سازید.

منبع: parents

منبع : ماهنامه کودک