وظیفه ی رهبر ارکستر

من هم مثل شما درست نمیدانستم کار رهبر ارکستر چیست و همیشه برایم این سوال وجود داشت که رهبر برای چی دست و بدنش را تکان میدهد واگر نباشد چی میشود؟ آیا رهبر به اعضای ارکستر میگوید چه اهنگی را باید بزنند ؟ و یا میتواند با یک حرکت دست یکهو اهنگ را عوض کند؟ تازه وضع من از شما خراب تر بود چون به عنوان موسیقی دان باید جواب مردم و علی الخصوص شاگرد هایم راهم میدادم.
به همین علت در دوره ی فوق لیسانس بلافاصله یک واحد رهبری برداشتم که تکلیف خودم را روشن کنم.در طول دوره ی کلاس رهبری فهمیدم که رهبر ارکستر باید تمام سازهای ارکستر را بشناسد و بداند که هر کدام از این سازها به چه گونه های مختلفی از خودشان صداهای جور وا جور را در میاورند! بعله کمی گیج کننده شد . شاید این مثال کمک کند: مثلا" در ساز ویالن که چهار سیم دارد یک خط ملودی در فلان سمفونی را با کدام سیم اجرا کنیم که بهترین نتیجه را به دست بیاوریم( میدانستیم که ان چهار سیم تعدادی نت های مشترک دارند).دلیل انتخواب سیم آن است که کیفییت صدا در سیم های مختلف فرق میکنند. همین جا میرسیم به دلیل دوم : علت ارجحییت یک سیم بر دیگری در یک قطعه ی موسیقی بستگی به عوامل گوناگون مثل زمان ساخته شدن اثر و حتی مکان ساخته شدنش دارد و یک رهبر خوب انست که تمام اطلاعات مربوط به ان اثر را بداند( که خودش سالها درس خواندن میخواهد). این درست که بسیاری از آهنگسازان بزرگ تمام جزییات را در آثارشان مینویسند ولی حقیقت ان است که خود این مطلب کار رهبر را بیشتر میکند چون بعضی از اوقات ان چیز بخصوصی که اهنگساز نوشته است اصولا" قابل اجرا نیست و رهبر باید برایش راه حلی ÷یدا کند (متوجهید که این نکته ی اخر راجع به خود نت نیست بلکه راجع به بلندی و کوتاهی صدا و از این قبیل است).
حالا میرسیم به اینکه چرا در موقع اجرا رهبر باید بایستد و دستش را تکان دهد. اولین دلیلش برای نشان دادن سرعت موسیقی است( و هر جایی که تند و یا کند میشود). دومین دلیلش نشان دادن حالات و یا احساسات درونی موسیقی است( که با این که نوازندگان میدانند باید در طول اجرا یاداوری شوند). و سومین دلیل ان است که چون بعضی از ساز ها فقط در چند نقطه ی مجزا از اهنگ فقط چند نت معدود اجرا میکنند احتیاج دارند که رهبر دقیقا" به انها نشان دهد که کی نت مورد نظر را بنوازند.دلیل چهارم هم(که واضح ترین است) این است که رهبر باید شروع هر قطعه را به صورت کاملا"دقیقی نشان دهد تا اعضائ ارکستراز یک حرکت دست ساده متوجه ریتم و دینامیک (سرعت و شدت و ضعف صدا) قطعه شوند.
امیدوارم که این مجمل کمی به شما کمک کرده باشد. حقیقت آنست که دست کم دو صفحه ی دیگر میشود اضافه کرد که اگر دوست عزیزی علاقه مند بود من با کمال علاقه تقدیم خواهم کرد.

منبع : گفتمان ایران