پونه و ترخون و ریحان

زمانی بود که جنبه دارویی گیاهان بر وجه خوراکی و غذای آن می چربید و اطبا مرتب آن ها را برای انواع و اقسام امراض، تجویز می کردند و مردمان آن روزگاران نیز از خواص گیاهان و دانه ها و گل ها و ریشه ها و برگ ها و... اطلاعات بیشتری داشتند. شاید امروز کمتر کسی بداند که نام علمی «پونه» از واژه لاتینی «پولکی» به معنای شپش مشتق شده است و یا «ترخون» به معنای «اژدهای کوچک» است و اگر جایی به واژه «اسپرغم» برخورد، هاج و واج بماند که این دیگر چه گیاهی است، غافل از این که ممکن است این سبزی خوش طعم را ناهار همراه با کباب میل کرده باشد.
رومیان قدیم از پونه برای دفع شپش استفاده می کرده اند و برای این کار یا آن ها را در اتاق آلوده می سوزانیده اند و یا روی رختخواب می پاشیدند. سرخ پوستان امریکایی چای پونه را برای درمان دردهای ناشی از گرفتگی عضلات و همچنین مداوای سرما خورگی می نوشیدند. اطبا از قدیم همواره خوردن دم کرده برگ های پونه را به دختران و زنان توصیه می کردند. این شیوه هنوز مورد علاقه اهالی بریتانیاست، سنتی خانگی برای سرماخورگی وزکام.
«دراکون کولوس» لغتی است یونانی برای ترخون بدان سبب که ریشه گیاه، مارپیچی است. امروزه دیگر از ترخون استفاده درمانی نمی شود، اما یکی از متداول ترین گیاهان در آشپزی است و در شمار سبزی های معطر جای دارد. در فرانسه از ترخون برای تهیه سرکه ترخون، خردل ترخون و همچنین تهیه انواع املت ها استفاده می شود. ترخون روسی از سایر نقاط جهان، تندتر و معطرتر است. امروزه از ترخون در طبخ غذاهای گوشتی، خوراک ماهی و مرغ بیشتر استفاده می شود.
«ریحان» واژه ای غربی و معادل «اسپرغم» فارسی است. این گیاه بومی کشور هند است و تقریباً در تمام دنیا به عنوان یک طعم دهنده و عطر دهنده به غذا مورد استفاده قرار می گیرد. ریحان گیاهی نفخ شکن و با خواص دارویی بسیار معروف است که چنانچه روزانه پس از غذای سنگین یک فنجان دم کرده ریحان میل شود، غم و افسردگی و اندوه از فرد دور می شود.
نظر بزرگان در مورد ریحان
در حدیث است که امام صادق(ع) فرمود: ریحان سبزی پیامبران است و بدانید که هشت خاصیت در آن وجود دارد:
۱) غذا را گوارا می کند.
۲) منفذها را باز می کند.
۳و۴) دهان و باد گلو را خوشبو می سازد.
۵) اشتها را به غذا افزایش می دهد.
۶) مرض را از بین می برد.
۷) شخص را از بیماری جذام ایمن می گرداند.
۸) وقتی ریحان در شکم آدمی قرار گیرد، همه امراض را ریشه کن می سازد.
▪ در حدیث دیگر امام کاظم(ع) فرمود: ریحان مرض سل را از بین می برد.

منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان