روش های نوین درمان سرطان

سلول واحد اصلی و ساختمانی حیات آدمی است که مانند کیسه ای، پروتئین ها، اسیدهای چرب، کربوهیدرات ها و دی ان ای (DNA) را دربرمی گیرد، قابلیت رشد، تکثیر و همانندسازی از ویژگی های اصلی سلول های زنده است. با توجه به ساختار ژنتیکی هر سلول می توان سرعت رشد، تقسیم و زمان مرگ آن را مشخص کرد که در حالت طبیعی زمان مرگ سلول های بدن انسان و جایگزینی آن با سلول های جوان از برنامه ای منظم و مشخص پیروی می کند و این فرایند به طور ثابت و به صورت دوره ای در بدن انسان اتفاق می افتد.
سرطان را می توان نوعی از بیماری دانست که در آن سلول ها دیگر امکان تقسیم و رشد عادی را ندارند و این توانایی را از دست می دهند و این خود سبب تخریب و فاسد شدن بافت های سالم بدن می شوند و پس از جمع شدن این دسته از سلول ها و تخریب سلول های بافت های سالم بدن توده ای تحت نام تومور در بدن انسان ایجاد می شود، که این تومور به دو حالت خوش خیم و بدخیم وجود دارد. در حالت خوش خیم تومور به لایه ای محدود ختم شده و به سایر بافت ها و ارگان ها سرایت نمی کند که این حالت تومور را غیرسرطانی می نامند اما اگر تومور گسترده شده و یا قابلیت پخش شدن و احاطه کردن سایر بافت ها را داشته باشد تومور سرطانی و یا بدخیم نامیده می شود.
● تومور بدخیم
تومور بدخیم بنابر دلایل زیادی ممکن است به وجود بیاید که از مهم ترین این دلایل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱) تکثیر بعضی از سلول ها به طور غیرقابل کنترل در بدن
۲) عدم توانایی سیستم ایمنی بدن در پیشگیری از تقسیم بی رویه سلولی
۳) بزرگ ترشدن غیرطبیعی تعدادی از سلول ها
سرطان فرآیندی پویا است که توسط متغیرهای ناشناخته و مستقل متعددی موجب تغییرات مولکولی سلول شده و سرانجام به تداخل در سیستم تکثیر سلول منتهی می شود. از نخستین نشانه های بروز سرطان می توان به تغییر شکل سلول اشاره کرد که در صورت تشخیص به هنگام این مورد می توان از پیشرفت سرطان تا حدودی جلوگیری به عمل آورد.
عواملی که در زیر به آن ها اشاره شده است در زمره عواملی هستند که به ایجاد سلول های سرطانی کمک می کنند:
۱) استعداد میزبان:
وجود نقص در کروموزوم و یا انتقال ژن های معیوب به جنین و سپس رشد یافتن این ژن ها و یا سایر عوامل ژنتیکی که در بدن میزبان وجود دارد.
۲) عوامل ایمنی:
نارسایی هایی که در سیستم ایمنی طبیعی بدن وجود دارد.
۳) داروهای ضعیف کننده سیستم ایمنی: استفاده از داروهایی که موجب سرکوب سیستم ایمنی طبیعی بدن شده و در اثر ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن زمینه ظهور بیماری های مختلف فراهم می شود.
۴) وجود ویروس:
رسوخ ویروس های خاصی به بدن انسان سبب تغییر دادن شکل سلولی شده و در نتیجه منجر به تکثیر خارج از کنترل سلول ها شده و سپس زمینه را برای سرطان فراهم می کند.
۵) عوامل محیطی:
در محیط پیرامون ما موادی وجود دارند که سرطان زا می باشند، این مواد خصوصاً در مشاغل خاصی به وفور یافت می شوند مانند پرتونگارها، رادیو اکتیو، امواج الکترو مغناطیسی و غیره
۶) عوامل ترشح هورمونی:
این عوامل معمولاً سبب افزایش سرعت رشد بیماری می شوند.
● روش های درمان سرطان
می توان به جرأت ادعا کرد که تاکنون بیش از ۲۰۰ نوع مختلف سرطان مورد شناسایی دانشمندان قرار گرفته است که هر کدام از این سرطان ها می تواند بافت های قسمتی از بدن را احاطه کرده وآن را از بین ببرد. هر کدام از این انواع مختلف سرطان مشخصات و درمان خاص خود را دارند اما می توان روش های اصلی و مشترکی را که در همه آن ها به کار می رود به دسته های زیر تقسیم کرد:
۱) جراحی
۲) رادیوتراپی
۳) شیمی درمانی
۴) هورمون درمانی
۵) ژن درمانی
● سرطان و شغل
یکی از مهم ترین دلایل بروز سرطان در افراد مختلف محیط پیرامون آن ها می باشد که این امر با توجه به حضور بلندمدت افراد در مشاغل مختلف قابل توجه است. همه مشاغل مانند هم نیستند و به همین دلیل وجود عوامل خطرزا در شغل های مختلف نیز یکسان نیست.
به عنوان مثال کارگری که در حال کار در یک کارخانه ریسندگی و بافندگی است از نظر در معرض قرار گرفتن عوامل سرطان زا با کارگری که در کارخانه خودروسازی است و یا کارمندی که در دفتر اداری به کار مشغول است تفاوت دارد. خوشبختانه امروزه طب کار در زمینه های پیشگیری از ابتلا به بیماری پیشرفت های فراوانی کرده است و پزشکان زیادی در حال فعالیت بر روی جنبه های مختلف آن هستند. این دسته از پزشکان در کارخانه های پرخطری که عوامل بیماری زای زیادی در آنها وجود دارد کارگران را به صورت دوره ای مورد معاینه قرار می دهند تا از بروز بیماری های مختلف و خصوصاً سرطان جلوگیری شود.
● درمان های ترکیبی
از زمان بروز نخستین علایم سرطان می توان بیشتر تومورهای بدخیم را براساس میزان و وسعت پیشرفت آنها درجه بندی کرد. به عنوان نمونه تومورهای کوچک را که به گره های لنفی یا دیگر نقاط بدن گسترش نیافته اند تومورهای مرحله یک و تومورهایی را که توسعه بیشتری یافته و به گره های لنفی توسعه یافته اند تومورهای مرحله دو و سه و تومورهایی را که پیشرفت بسیار زیادی داشته و در نقاط کلیدی بدن قرار گرفته اند تومورهای مرحله چهار می نامند.
پزشکان از روش های جراحی یا پرتودرمانی برای معالجه بیمارانی که دارای تومورهای مرحله اول هستند استفاده می کنند و در تومورهای مراحل دوم و سوم از درمان های ترکیبی بهره می گیرند که شایع ترین روش درمان ترکیبی استفاده از جراحی یا پرتودرمانی و به دنبال آن شیمی درمانی است.
در روش جدیدتری از درمان های ترکیبی و تعدیلی که القای شیمی درمانی (Induction chemotherapy) نامیده می شود ابتدا شیمی درمانی و سپس جراحی پرتودرمانی انجام می شود این روش به متخصصان این امکان را می دهد که با مشاهده سرعت کوچک شدن و تحلیل تومور اولیه میزان اثربخشی داروها را مورد ارزیابی قرار دهند.
این روش از درمان های ترکیبی امکان درمان سلول های توموری را که در سراسر بدن گسترش یافته اند در مراحل ابتدایی شکل گیری این تومورها فراهم می کند و در برخی از موارد گزارش شده موجب حذف عمل جراحی جهت برداشت اندام سرطانی شده است. روش دیگر درمان های ترکیبی هورمون درمانی نام دارد که یکی از روش های دارودرمانی به حساب آمده و در مواردی که منشأ سرطان در هورمون های اشخاص باشد مانند سرطان های پستان و پروستات بسیار مؤثر خواهد بود.
● ایمنی درمانی
دانشمندان علم ژنتیک سال های طولانی است که به دنبال روش های ایمنی درمانی جهت مداوای سرطان می گردند. این روش از درمان که عمدتاً با تزریق واکسن انجام می شود در بیماری های شناخته شده مانند آبله، کزاز و غیره رواج بسیاری یافته است و این بیماری ها با تزریق واکسن ریشه کن شده اند اما در خصوص سرطان با توجه به این که سیستم ایمنی بدن قادر به تشخیص سلول های سرطانی و حمله مستقیم به آنها نیست و به علاوه بسیاری از توده های مشخص این سلول ها را در معرض دید سیستم ایمنی بدن قرار دهند تا با شناسایی از سوی سیستم دفاعی بدن مورد حمله قرار گرفته و از بین بروند.
● واکسن ضدسرطان
با وجود آن که تومورها از بافت های بدن مشتق می شوند پادتن های حاصله از سلول های توموری برای سیستم ایمنی بدن به عنوان مولکول های بیگانه شناخته می شود و سیستم ایمنی بدن می تواند این سلول ها را مورد شناسایی قرار داده و از رشد آنها جلوگیری به عمل آورده و یا آنها را نابود کند، این روش از ایمنی، ایمنی سلولی نامیده می شود که دانشمندان برای رسیدن به این روش از درمان راه های بسیاری را پیموده و سالیان درازی به تحقیق پرداخته اند امامشکل بزرگی که در سر راه رسیدن به این هدف وجود دارد این است که بیشتر تومورها توان تولید پادتن های فراوان و متنوعی را دارند که این پادتن ها هنوز به طور کامل شناخته نشده اند و به علاوه در مقابل واکسن ها نیز ار خود مقاومت نشان می دهند. تاکنون چندمورد از مطالعات دانشمندان برای درمان سرطان به روش واکسن جواب داده است که به دلیل درصد بسیار پائین در میان نمونه های آزمایش شده روشی عام برای درمان سرطان به حساب نمی آید.
● درمان های جدید
از جدیدترین شیوه های درمان سرطان که بتازگی در نقاط مختلف دنیا آزمایش شده و درصد جواب دهی آنها نیز حائز اهمیت است می توان به تولید گویچه های سفید از بین برنده تومورهای سرطانی ، پرتودرمانی جهت گیری شده توسط شلیک پادتن های رادیواکتیو به سوی سلول سرطانی و انهدام کامل سلول سرطانی، تهیه واکسن برای تحریک دستگاه دفاعی بدن به منظور شناسایی سلول های سرطانی و نابودی تومورهای بدخیم و استفاده از روش های ژنتیک مولکولی اشاره کرد که با توجه به جدیدبودن این روش ها مطالعات دانشمندان روی این روش ها هنوز در حال جریان است.

وحید ارجمند

منبع : روزنامه ایران