گروگانگیری تاکتیک طالبان برای بقا

ماجرای گروگان گیری ۲۳ شهروند عمدتا زن کره ای در افغانستان سرانجام پایان یافت.
گروه ۲۳ نفره کره ای ها که از اعضای یک موسسه خیریه مسیحی بودند، ماه گذشته درحالی که با اتوبوس در جاده اصلی قندهار به کابل سفر می کردند، از سوی طالبان ربوده شدند.
گروه طالبان در نهایت ۱۹ گروگان کره ای باقی مانده از گروه اصلی ۲۳ نفره گروگان ها را که بیشتر زن بودند، آزاد کرد.
دو زن از این گروه ۲۳ نفره که از کارکنان کلیسا بودند، پیشتر آزاد شده بودند. دو گروگان مرد نیز بلافاصله بعد از گروگانگیری توسط طالبان به قتل رسیدند.
اما با توجه به نزدیک تر شدن فعالیت طالبان در مناطقی در اطراف کابل، پایتخت، این پرسش هنوز باقیست که آینده این گونه آدم ربایی ها از سوی شبه نظامیان طالبان، چه گونه خواهد بود؟
گروگان گیری در افغانستان بی سابقه نیست. گروه های مسلح در سال های ۱۳۷۱- ۱۳۷۴ در گوشه و کنار کابل و شهرهای عمده دیگر، افراد نظامی و غیرنظامیانی را که ظن آن می رفت با گروه رقیب رابطه دارند، به گروگان می گرفتند و آنان را با هدف "تبادل" اسرای جنگی نزد خود نگه می داشتند.
در آن سال ها، اگرچه ده ها تن از گروگانها در نتیجه "معامله"، از سوی گروه های مسلح ،آزادی خود را باز یافتند اما صدها تن از گروگانها ناپدید شدند که تاکنون اطلاع چندانی از سرنوشت آنان در دست نیست.
این نوع گروگان گیری ها، به خصوص بازداشت غیرنظامیان، پس از تسلط طالبان بر کابل و بخش اعظم افغانستان در سال ۱۳۷۵ نیز به اشکال مختلفی ادامه یافت که انگیزه سیاسی این گروگان گیری ها در ابتدا چندان پر رنگ نبود و بیشتر شکل اخاذی و آزار و اذیت را به خود می گرفت.
اما آدم ربایی و بازی سیاسی با سرنوشت گروگانان غیرنظامی در افغانستان پس از طالبان، رواج پیدا کرد.
● تلاش برای آزادی گروگان های کره ای
به نظر می رسد که در آزادی ۲۱ شهروند کره ای، مذاکرات پیچیده ای میان حکومت و طالبان انجام گرفت.
گفته می شود برخلاف گذشته پس از یک دوره مذاکرات با گروه طالبان، حکومت افغانستان در رد پذیرش شرایط طالبان برای آزادی گروگان ها، سرسختی نشان داد.
هرچند بخشی از اعضای حکومت، از روی ناگزیری ترجیح می دادند که دادن امتیازات دوباره به طالبان مورد بررسی قرار داده شود، اما این معادله به دلیل ادعای برخی مقامات افغانستان که سازمان استخبارات ارتش پاکستان را در این کار دخیل می دانستند، یک باره برهم خورد و راه را برای ورود هیات مذاکره کننده کره جنوبی در مذاکرات مستقیم با طالبان باز کرد. برخی آگاهان در کابل بدین باورند که آمریکایی ها، مقامات افغان را از قبول خواسته های طالبان برای رهایی ۱۲ تن از همکاران آنها از زندان پلچرخی کابل بر حذر داشتند; زیرا گردن نهادن به خواسته های طالبان، اعتبار حکومت افغانستان و نیروهای بین المللی ضد تروریسم را در افکار عامه دنیا زیر سوال می برد و همچنان طالبان را به گروگان گیری بیشتر در این کشور تشویق می کند. اما برخی منابع طالبان تایید کرده اند که در مقابل رهایی گروگان های کره جنوبی، حدود بیست میلیون دلار دریافت کرده اند.
خبرگزاری رویتر به نقل از یک فرمانده طالبان گزارش داده که طالبان برای رهایی شهروندان کره ای، پول دریافت کرده اند و می خواهند با این پول، اسلحه خریداری کنند.
دولت کره جنوبی، پیش از این پرداخت پول به طالبان را برای رهایی شهروندان خود رد کرده بود و اظهار داشته هیچ "معامله پنهانی" با طالبان انجام نداده است.
رو موهایون، سخنگوی رییس جمهور کره جنوبی در نشست روزانه اش با رسانه های این کشور گفت، به غیر از شرایطی که اعلام شده، هیچ توافق دیگری با طالبان صورت نگرفته است. اما غیر طبیعی است که طالبان بدون گرفتن امتیازی گروگان ها را آزاد کرده باشند. خبر ها حاکی از آن است که گروگان ها پس از توافقی میان طالبان و هیات مذاکره کننده کره جنوبی آزاد شده اند که علاوه بر دریافت پول، اخراج نیروی نظامی ۲۰۰ نفره کره جنوبی از افغانستان تا پایان سال جاری و قطع سفر مبلغان مسیحی کره ای به این کشور را شامل می شود.
● مذاکره رو در رو
در مورد سفر شهروندان کره ای وابسته به کلیسای جمعیت سیمول، به افغانستان، هیچ یک از طرفین توضیح روشن ارایه نکرده اند.
وزارت خارجه افغانستان در این رابطه که روی چه هدفی برای این گروه ویزا صادر شده بود، هیچ گاه حاضر به توضیح نشده است.
سفر مبلغین مسیحی کره ای، آن هم در مسیر خطرناک کابل - قندهار، سبب شد تا دولت افغانستان برای پرهیز از دادن امتیاز به طالبان، به حکومت کره جنوبی اجازه دهد که بحران گروگان گیری را با مذاکره رو در رو با طالبان حل کند.
بلافاصله پس از آن، هیات کره ای به اسلام آباد سفر کرد و موازی با آن، سفیر کره در افغانستان، در چندین نوبت با نمایندگان طالبان در غزنی به مذاکره نشست; دیداری که به آزادی گروگان ها انجامید. هرچند طالبان قادر به آزادی دوازده زندانی خود نشدند، اما این که یک کشور خارجی حاضر شد به عنوان یک طرف قضیه با آنان وارد معامله شود، امتیازی بود که در گذشته به دست نیاورده بودند. کارشناسان مسائل بین الملل نیز تایید می کنند که طولانی کردن مذاکرات با هیات کره جنوبی، هم از لحاظ چانه زنی درباره کسب امتیاز پولی و هم از حیث اهمیت سیاسی آن برای طالبان، یک اقدام عمدی بود.
طالبان خواهی نخواهی اعلام توافق مقامات کره ای برای پذیرش خروج حدود دویست تن از کارکنان امور مهندسی و پزشکی کره ای از افغانستان را به حساب پیروزی خود در رسانه ها مطرح کرده اند. البته ممکن است عدم افشای جزییات این معامله، جزو توافقات دو طرف باشد، چنانکه به گفته برخی ناظران، مقامات ایتالیایی نیز در مقابل آزادی خبرنگار روزنامه "ریپوبلیکا" برای طالبان مبالغ هنگفتی را پرداخته بودند.
● پایان بحران از نگاه مطبوعات افغانستان
پایان بحران گروگانگیری شهروندان کره جنوبی در افغانستان در مطبوعات این کشور بازتاب فراوان داشت.
روزنامه هشت صبح در مطلب اصلی خود به این موضوع توجه کرده که طالبان با ادامه سیاست گروگان گیری و به ویژه ربودن شهروندان خارجی، به چه اهدافی می خواهند دست یابند.
نویسنده به این باور است که دریافت پول، نمی تواند هدف اصلی طالبان باشد، بلکه به نظر نویسنده، آنچه طالبان می خواهند به دست بیاورند، استفاده تبلیغاتی و نیز وارد کردن فشار سیاسی بر دولت افغانستان است. نویسنده افزوده که طالبان با مذاکره رو در رو با هیات کره جنوبی بر سر سرنوشت گروگان هایشان، عملا خود را به عنوان یک جناح مطرح کردند.
روزنامه راه نجات ولی دولت افغانستان را در مسئله گروگانگیری شهروندان کره جنوبی پیروز دانسته و از موفقیت دولتمردان این کشور که اعلام کردند در هیچ شرایطی حاضر به معامله با طالبان نیستند، استقبال کرده است.
نویسنده راه نجات به این باور است که طالبان، پس از آنکه با اینگونه برخورد دولت افغانستان روبرو شدند، دیگر امید به امتیازگیری از دولت این کشور از راه گروگانگیری را از دست داده اند و می دانند که دیگر معامله ای با آنان از جانب دولت افغانستان صورت نخواهد گرفت. روزنامه افغانستان نوشته که ادامه روش گروگانگیری در افغانستان از سوی طالبان، نمایانگر وضعیت بد امنیتی در این کشور است و تلاشهای شش ساله جهان برای ایجاد ثبات را زیر سوال می برد.
نویسنده، ولایت غزنی را که شهروندان کره جنوبی در آن از سوی طالبان ربوده شدند، از ولایاتی می خواند که تا سال گذشته از امنیت قناعت بخشی برخوردار بود اما حالا به نوشته روزنامه، طالبان در این ولایت گروه بزرگی از خارجی ها را می ربایند و بعد هم با نمایندگان کشور آنان وارد گفت وگوی رو در رو می شوند.
روزنامه ویسا می نویسد اگرچه بحران گروگان گیری شهروندان کره جنوبی در افغانستان سرانجام به شکلی پایان یافت، اما هنوز نگرانی های زیادی در مورد آینده و اینکه طالبان چگونه این روش خود را ادامه خواهند داد، وجود دارد.
نویسنده تاکید کرده که دولت افغانستان باید از چندین مورد آدم ربایی از سوی طالبان درس گرفته و از این پس همه تلاش های خود را روی برهم زدن برنامه آدم ربایان و جلوگیری از وقوع چنین حوادثی در آینده متمرکز کند.
● تاکتیک گروگانگیری پس از ترور
طالبان بعد از تجدید قوا در جنوب افغانستان در سه سال گذشته، ابتدا تاکتیک ترور شخصیت های روحانی و روسای شوراهای قومی را در پیش گرفتند و در مرحله بعدی، به گروگان گیری کارکنان ساختمان، پزشکان و اعضای نهادهای غیردولتی روی آوردند و این بازی را به منظور گرفتن امتیاز از حکومت افغانستان، بدون تفکیک شهروندان خارجی و داخلی آغاز کردند.
نمونه واضح این ماجرا، گروگان گیری ماسترو جیاکوموی ایتالیایی بود که گفته شد برای روزنامه "لا ریپوبلیکا" کار می کرد.
نتیجه آن شد که در جریان تلاش برای آزادی آقای جیاکومو، حکومت افغانستان تحت فشار نخست وزیر ایتالیا، حاضر شد پنج تن از اسرای بلند پایه طالبان را از بند آزاد کند.
حال سوال این است که عملیات گروگان گیری از سوی طالبان ادامه خواهد یافت و یا این که نحوه برخورد آنان تغییر خواهد کرد؟
کارشناسان بر این باورند که طالبان به طور قطع این روند را متوقف نخواهند کرد، آنان از گروگان گیری خارجیان و افغان های عضو نهادهای خیریه بین المللی به عنوان ابزاری برای رسیدن به خواسته هایشان استفاده می کنند.
این درحالیست که خارجیان عضو شرکت های مختلف در داخل افغانستان و آنانی که تازه به این کشور سفر می کنند، پس از این، با نگرانی ها و چالش های سختی رو به رو خواهند بود.
کاهش ورود کارشناسان و کارکنان داخلی و خارجی موسسات خدماتی در ولایات عمدتا جنوب افغانستان، به نوبه خود، بر روند بازسازی در این مناطق نیز تاثیری نامطلوب برجای می گذارد.
واشنگتن پریزم در گزارشی در این باره با اشاره به مشکلات گروگانگیری درافغانستان نوشت: دولت افغانستان پس از استقرار در سال ۲۰۰۱ (۱۳۸۰) و اندکی بعد، منکر حضور گروهی به عنوان طالبان در افغانستان بود و این دولت با شنیدن اینکه با طالبان روبرو است، شدیدا ناراحت می شد، اما در حال حاضر نه تنها به طالبان به عنوان یک طرف حل مشکل می نگرد، بلکه در عین حال از ناچاری با این گروه وارد معاملات پیچیده ای می شود که "زنگ های خطر" را به صدا درآورده است.
طالبان با تغییر روش های جنگی، خود را در موقعیتی قرار داده اند که عملا توان به چالش کشیدن دولت را به دست آورده اند. آنها از گروگانگیری به عنوان پاشنه آشیل دولت، سود هنگفتی به دست آورده و در حال حاضر با این روش دولت را به معاملات، ناچار وا می دارند. با فروپاشی رژیم طالبان درافغانستان و به حاشیه رانده شدن این گروه از صحنه سیاسی این کشور، آنها برای بازگشت و حضور سیاسی خود نیازی به اقدامات شدید نظامی داشتند. از آنجایی که نیروهای متلاشی شده طالبان، توان رویارویی با نیروهای خارجی مستقر درافغانستان را نداشتند، با استفاده از روش های چریکی و تجارب خود در زمان جهاد علیه نیروهای روسیه، به نحوی حضور خود را به عنوان یک طرف بحران در افغانستان جان بخشیدند.
طالبان با دو روش جدید خود، نقطه ضعف ها را در این کشور پیدا کرده اند، زیرا با انجام حملات انتحاری و گروگانگیری به عنوان نقاط ضعف و منفی که دولت افغانستان را بی ثبات می کند، بر فشارهایشان بر این نقاط افزودند.

منبع : روزنامه مردم سالاری