معرفی ویرایشگرهای HTML در محیط لینوکس

این روزها کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که دسترسی به اینترنت داشته باشد و چند صفحه شخصی برای معرفی خود یا صحبت در مورد موضوعات مورد علاقه خود درست نکرده باشد. بخصوص با پیدایش وبلاگ‌ها این قضیه عمومیت بسیار بیشتری یافته است. اما این افراد که درصد قابل توجهی از آنها دارای تخصص در زمینه کامپیوتر نیستند، با چه ابزاری به تولید صفحات خود می‌پردازند؟
برای کسانی که می‌خواهند تنها چند صفحه کوچک خصوصی برای خود ایجاد کنند، ویرایشگرهای WYSIWYG معمولا مناسب هستند. این ویرایشگرها به کاربر خود این امکان را می‌دهند که درست مانند زمانی که با یک برنامه واژه‌پرداز (مثلا Microsoft Word) کار می‌کنند، به ویرایش صفحات خود بپردازند. نمونه‌ای از این ویرایشگر، محیط Microsoft Frontpage و سایر محیط‌هایی است که امکانات بسیار سطح بالایی را برای ایجاد صفحات HTML ایجاد می‌کنند.
اما علاوه بر این ابزارها که واسط سطح بالایی را برای کار با صفحات ایجاد می‌کنند، ابزارهای دیگری نیز وجود دارند که به تولیدکننده صفحات امکانات بیشتری برای کار روی صفحات می‌دهند. ابزارهایی که ویزاردهایی را برای ایجاد جداول، تصاویر، اتصالات، فرم‌ها، لیست‌ها و غیره فراهم می‌کنند از این دست هستند. کار با این ابزارها به ندرت نیاز به داشتن آشنایی با زبان HTML دارد و همین نکته باعث شده است که این ابزارها ابزارهای پرطرفداری باشند.
در محیط ویندوز تعداد زیادی از این نوع ابزارها وجود دارند که از آن جمله می‌توان به Netscape Composer، Microsoft Frontpage، Netobject Fusion، Adobe GoLive، و Macromedia Dreamweaver اشاره کرد. این ابزارها برنامه‌های بسیار وسیعی هستند که یک ویرایشگر سطح بالا را به همراه سیستم‌هایی مانند سیستم‌های مدیریت محتوا (content management) در اختیار کاربران قرار می‌دهند.
تعداد این گونه برنامه‌ها در محیط لینوکس کمتر است. برنامه Netscape Composer در محیط لینوکس نیز قابل استفاده است. همچنین می‌توان از برنامه‌هایی که در Officeهای تحت لینوکس مانند StarOffice و Applix قرار دارند نام برد. به هرحال کد HTML تولیدی توسط هریک از این ابزارها معمولا کد درهم و برهمی است.
اما کسانی که سایت‌های حرفه‌ای را ایجاد می‌کنند، عموما به طور کامل با HTML آشنایی دارند و هرگاه لازم باشد، از ویرایشگرهای متنی نیز برای تولید و تصحیح صفحات استفاده می‌کنند. علت این کار بیشتر، خود کد تولیدی است. اول اینکه کد تولید شده توسط ویرایشگرهای WYSIWYG معمولا بسیار ناخوانا و گیج‌کننده است. دوم این که تغییر صفحات و کد با استفاده از یک ویرایشگر متنی بسیار ساده‌تر و روان‌تر انجام می‌شود.
علاوه بر اینها، کد نوشته شده توسط خود ایجادکننده صفحات برای خود او بسیار واضح‌تر و قابل فهم‌تر است تا کد تولیدشده توسط یک ابزار. مخصوصا هنگام کار روی صفحات بزرگ و پیچیده، خوانا بودن کد ایجاد شده از اهمیت بسیار بالاتری برخوردار می‌شود. در این شماره و شماره آینده برخی از معروف‌ترین و پرکاربردترین ویرایشگرهای HTML که در لینوکس مورد استفاده قرار می‌گیرند را بررسی خواهیم کرد.
طبیعتا لینوکس‌کارهای حرفه‌ای، تنها از vi یا emacs یا xemacs استفاده می‌کنند. کسانی که می‌خواهند متن خالص بنویسند و از ویزاردها هیچ استفادهای نکنند یا کسانی که می‌خواهند کار دقیق‌تری روی صفحات خود انجام دهند و از سوی دیگر با ویرایشگرهایی مانند vi میانه خوبی ندارند، ممکن است از محیط‌هایی نظیر KEdit، KWrite یا ویرایشگر قدرتمند NEdit استفاده کنند.
از میان ابزارهایی که در ادامه معرفی می‌شوند، تنها CoffeeCup تجاری است و سایر ابزارها تحت لیسانس GPL قرار دارند و کاملا مجانی هستند. CoffeeCupدر ابتدا تنها برای محیط ویندوز ارائه شده بود اما بعدا تحت لینوکس نیز ارائه شد. نسخه ۳۰ روزه این نرم‌افزار را می‌توان از آدرس http://www.coffeecup.com دریافت کرد. اگرچه این نرم‌افزار را می‌توان جالب‌ترین و جذاب‌ترین ویرایشگر صفحات وب از نظر ظاهر و امکانات دانست اما با توجه به این که نسخه تجاری آن به قیمت ۴۹ دلار به فروش می‌رسد، بعید به نظر می‌رسد که با وجود محیط‌هایی مانند Quanta و Bluefish که به صورت مجانی موجود هستند، کاربران لینوکس هیچگاه حاضر باشند چنین پولی را برای یک ویرایشگر HTML بپردازند.
در این مقاله ابزارهای زیر مورد بررسی قرار می‌گیرند:
WebMaker
August
WebDesigner
Coffeecup
Quanta+
Bluefish
که سه مورد اول در این شماره و سه مورد بعدی در شماره آینده مطرح خواهند شد. موارد بالا به ترتیب امکاناتی که عرضه می‌کنند مرتب شده‌اند و آخرین مورد پرقابلیت‌ترین مورد است. به عنوان ملاک‌های مقایسه میان این ویرایشگرها، معیارهای زیر مدنظر قرار گرفته‌اند:
۱) مانایی یا Stability
۲) قابل استفاده و روان بودن
۳) سطح امکاناتی که برای ایجاد موارد زیر فراهم می‌کنند:
▪ جداول
▪ لیست‌ها
▪ قاب‌ها
▪ فرم‌ها
▪ تگ‌های HTML
▪ پشتیبانی از دیگر زبان‌ها (Java script، XML، PHP، WML)
▪ پشتیبانی نمایشی از گرامر زبان
▪ امکان Preview
▪ قابلیت‌های ویژه و امکانات جالب
۱) برنامه WebMaker: ابزاری کوچک
WebMaker یکی از برنامه‌های مجموعه KDE است و در میان محیط‌هایی که در اینجا مورد مقایسه قرار گرفته‌اند ضعیف‌ترین آنها است و به همین نسبت نیز دارای حجم کمی است. این برنامه به سرعت قابل دریافت از روی اینترنت است و کار با آن بسیار راحت است. کاربران مبتدی به سرعت با این ابزار خو می‌گیرند و می‌توانند از آن استفاده کنند. از سوی دیگر این ویرایشگر دارای ویزاردهای بسیار کمی است و در نتیجه کاربران مبتدی نیز برای کار با آن باید با HTML آشنا باشند.
این ابزار هیچ بخشی برای مشاهده نتیجه کار روی صفحه (preview) فراهم نمی‌کند اما می‌توان در آن آدرس یک مرورگر را وارد کرد تا صفحات بوسیله آن نمایش داده شوند.
WebMaker از مانایی قابل قبولی برخوردار است. به این معنی که بسیار به ندرت اجرای آن در اثر خطا متوقف می‌شود. ساختار کلی این ویرایشگر شبیه Quanta است ولی قابلیت‌های بسیار کمتری نسبت به آن ارائه می‌کند. یک ویزارد جدول و همچنین امکاناتی برای کمک در تعیین فونت متن‌ها، ایجاد فرم‌ها و لیست‌ها در این ابزار دیده می‌شود. همچنین ویزاردهایی با ظاهر نسبتا عجیب برای ایجاد نبشته‌های جاوا و CSS وجود دارند.
از دیگر نکات قابل ذکری که در این نرم‌افزار وجود دارد این است که با وجودی که امکان Go to line برای انتقال به یک خط از فایل وجود دارد، اما هیچ جایی شماره خط‌ها به کاربر نمایش داده نمی‌شود و در نتیجه این امکان خیلی قابل استفاده نیست.
ویژگی مهمی که باید بیان شود این است که این ابزار به کاربر این امکان را می‌دهد تا تنها با یک کلیک روی تگ‌ها، باعث شود که آنها با حروف کوچک نوشته شوند و به این ترتیب فایل با استانداردهای XHTML و WML سازگار شود. امکانی که در بسیاری از محیط‌های پیشرفته‌تر ارائه نمی‌شود. یکی دیگر از قابلیت‌های قابل ذکر این ویرایشگر که مربوط به پشتیبانی از XHTML است، این است که هر تگی (از جمله <dt>، <dd>، <li>) که کاربر روی آن کلیک کند، WebMaker تگ انتهایی آن را تولید می‌کند.
۲) August: ابزاری غیرمعمول
ظاهر برنامه August غیرمعمول به نظر می‌رسد. این برنامه از یک سو فاقد برخی امکانات اصلی است و از دیگرسو، برخی امکانات غیرمعمول و جالب در آن گنجانده شده است. این برنامه هیچ ویزاردی برای تولید قاب‌ها، فرم‌ها یا CSS ارائه نمی‌کند اما ویزارد تولید جدول بسیار مناسب است و به راحتی می‌توان از آن استفاده کرد. امکاناتی که برای لیست‌ها و استفاده از عکس‌ها در این نرم‌افزار قرار داده شده‌اند نیز بسیار کارآمد هستند.
مطمئنا غیرمعمول‌ترین قابلیت‌های این نرم‌افزار، مربوط به بخش قالب‌ها (templates) است که می‌توانند برای صفحات مختلف استفاده شوند و همچنین ابزاری است که این نرم‌افزار برای تعریف تگ‌های جدید ارائه می‌کند که مورد دوم بیشتر برای ایجاد فایل‌های XML مناسب است. اما این برنامه هیچ امکانی را برای سازگار کردن فایل‌ها با XHTML ارائه نمی‌کند.
یک قابلیت غیرمعمول دیگر در این محیط این است که هر دکمه (button) دارای دو کارکرد است. کلیک کردن کلید سمت چپ یکی از کارکردها را فعال می‌کند و کلید سمت راست باعث فعال شدن کارکرد دیگر می‌شود.
متاسفانه مانند برخی ویرایشگرهای دیگر، August نیز امکان مشاهده صفحات را به صورت داخلی پشتیبانی نمی‌کند و در نتیجه کاربر باید مدت قابل توجهی را منتظر نمایش صفحه در یک برنامه دیگر مثل Netscape بماند.
August یک قابلیت غیرمعمول دیگر هم دارد که بسیاری از کاربران اطلاعی از آن ندارند: این برنامه با زبان Tcl/Tk نوشته شده است که این امر، این برنامه را مستقل از سیستم عامل می‌کند و روند نصب آن را نیز بسیار ساده‌تر می‌سازد. کاربران تنها باید فایل‌های zip برنامه را باز کنند و سپس برنامه بدون نیاز به هیچ کار دیگری قابل استفاده خواهد بود.
۳) WebDesigner: محیطی بهینه
این برنامه ظاهری بسیار مناسب و مشابه برنامه‌های تجاری دارد. یکی از دلایل این که ظاهر این نرم‌افزار بهینه نامیده می‌شود، این است که کاربران به سرعت می‌توانند از قابلیت‌هایی که این ویرایشگر در اختیار آنها قرار دهند آگاه شوند. دکمه‌های نرم‌افزار بسیار قابل فهم هستند و صفحاتی که در ویزاردها وجود دارند به خوبی سازماندهی شده‌اند.
یک قاب باریک در زیر پنجره اصلی این نرم‌افزار از دیگر قابلیت‌های قابل توجه این نرم‌افزار است. کاربران می‌توانند راهنمای هر تگ را در این قاب مشاهده کنند. اما اشکالی که وجود دارد این است که اگر کاربر نمایش راهنما توسط نرم‌افزار در این قاب را غیرفعال کند، باز هم این قاب در پایین صفحه باقی می‌ماند. در نتیجه اندازه پنجره‌ای که در اختیار کاربر قرار می‌گیرد، محدود می‌شود.
در نگاه اول، به نظر می‌رسد که WebDesigner قابلیت‌های بسیار زیادی داشته باشد. مثلا قابلیت‌هایی نظیر امکان مشاهده صفحات (preview) یا امکاناتی برای مدیریت پروژه وب جزو قابلیت‌های ممتاز این نرم‌افزار هستند. همچنین برخلاف سایر ویرایشگرهایی که در اینجا مورد بررسی قرار گرفته‌اند، WebDesigner شماره خط‌ها را هم نشان می‌دهد(!). اگرچه این کار را تنها برای خطی انجام می‌دهد که کاربر در حال کار روی آن است.
با بررسی بیشتر، اشکالات WebDesigner یکی یکی خود را نشان می‌دهند. در استفاده از ویزاردها، اغلب ورودی‌های بسیاری بدون وجود توضیحات لازم پرسیده می‌شوند. به نوعی که اگر کاربر با HTML آشنا نباشد، امکان استفاده از این ویزاردها را نخواهد داشت. یا توضیحاتی تگ‌ها، تنها زمانی در قاب پایین صفحه نشان داده می‌شوند که کاربر با ماوس روی تگ کلیک کند و زمانی که کاربر مشغول تایپ کردن یک تگ است، اثری از این توضیحات نیست. در نتیجه این موضوع به ذهن خطور می‌کند که به چه دلیل با وجودی که این نرم‌افزار برخی قابلیت‌های بدیهی را در اختیار ندارد، ابزاری مانند WebDesigner Shell را در خود جای داده است.
این ویرایشگر قابلیت‌هایی را که در بالا برای سازگاری با XHTML و WML بیان شد ارائه نمی‌کند. همچنین امکان undo کردن عملیات وجود ندارد که کار را برای کاربران بسیار مشکل می‌کند. در نهایت اینکه این نرم‌افزار امکان بسیار محدودی را برای پیکربندی خود در اختیار کاربران قرار می‌دهد و راهنماهای موجود در آن نیز نسبتا کم هستند.

حمید یوسف زاده

منبع : دنیای کامپیو تر و ارتباطات