تاثیر اوضاع اقتصادی آمریکا بر اقتصاد جهان

کوه‌های تتون، با عظمت از دشت‌های وایومینگ نزدیک به جکسون‌ هول سر برافراشته‌اند. مسوولان بانک مرکزی و اقتصاددانان در هفته جاری در این مکان گردهم می‌آیند تا در همایش فدرال ریزرو و نشت سالانه نخبگان اقتصاد کلان که با تغییر مبهوت‌کننده در ساختار مالی جهان رو‌به‌رو هستند، شرکت کنند.
در زمان بسیار کوتاهی اعتبار ناچیز و بازارهای باثبات باعث وحشت سرمایه‌گذاران و کمبود اعتبارات شده است.
بانک‌های مرکزی تاکنون بر جلوگیری از وحشت تمرکز کرده‌اند. آنها بازارهای مالی را با نقدینگی کوتاه‌مدت پر کرده‌اند و فدرال ریزرو قوانین و قیمت وام‌های بانکی را از طریق تنزیل، تعدیل کرده است. این تلاش‌ها به ثبات بازارهای پولی در هفته گذشته کمک کرد. اما بدهی‌های بسیاری ایجاد شد، به خصوص ابزارهای پشتیبانی دارایی‌ها فلج شد. اوراق قرضه کوتاه‌مدتی که طی ده سال به دست آمده بود در ۲۸‌اوت تا ۵۲/۴درصد سقوط کرد در حالی که بازارهای بورس به شدت سقوط کرد اما ارزش سهام روز بعد به حال اول برگشت. مشکل عمده‌فروشی ممکن است به سرعت برگردد و این خطری است که شرکت‌کنندگان در همایش جکسون هول را به خود مشغول خواهد کرد.
حتی اگر از نتیجه ناخوشایند جلوگیری شود، هنوز مسائل بسیاری برای نگرانی وجود دارد. از همه مهم‌تر تاثیری است که آشفتگی اخیر بر اقتصاد جهان خواهد گذاشت.
افکار عمومی بر این عقیده است که آمریکا به دلیل آشفتگی وام ساب‌پرایم و بی‌نظمی بدمالی، بیشترین تاثیر را خواهد پذیرفت. در نگاه اول، آشفتگی اقتصادی ماه‌اوت بهبود یافت. رشد درآمد در دوره سه ماهه دوم قوی بود، هزینه کسب و کار وضع خوبی داشت، رشد دستمزد خوب بود و قیمت بالای بنزین (که هزینه مصرف‌کننده را کاهش داده بود) کاهش یافت.
اما در یک بررسی دقیق‌تر این تصویر چندان امیدبخش نبود. در دوره سه‌ماهه دوم درآمد به دلیل عواملی منحصر‌به‌فرد از قبل ترمیم سهام شرکت‌ها، شکوفا شد. رشد مصرف در همان دوره به شدت کاهش یافت و بخش‌هایی از هزینه مصرف‌کننده تا تابستان ضعیف ماند. برای مثال فروش خودرو در ماه جولای به پایین‌ترین میزان خود در ۹سال گذشته رسید.
از همه مهم‌تر ضعیف‌ترین حلقه اقتصادی یعنی بازار مسکن در بدترین وضع خود به سر می‌برد.
سرعت ساخت خانه‌های جدید در ماه جولای کم شد در حالی که میزان خانه‌های فروش نرفته به بالاترین حد خود در ۱۶سال گذشته رسید. مطابق با شاخص اس‌اند‌پی کیس شیلر، میانگین قیمت در ۱۰شهر اصلی آمریکا از ابتدای سال تا ماه ژوئن تا ۱/۴درصد سقوط کرد.اوضاع خراب و حاد بخش مسکن اقتصاد را قبل از مشکل ماه اوت آسیب‌پذیر کرد. و آن مشکل چشم‌انداز بخش مسکن را بدتر کرد. برای روشن شدن مطلب توجه داشته باشید که ابزارهای وام مسکن که از بین رفته‌اند و یا به طور چشمگیری گران‌تر شده‌اند، بیش از نصف وام‌های مسکن سال گذشته هستند. این وام‌ها شامل وام‌های ساب‌پرایم و وام‌های آلت-ای برای حداقل اعتبارات و وام‌های «بسیار بزرگ» آن قدر بزرگ هستند که فانی مایی و فردی مک نیز که از پشتیبانی دولت برخوردارند نمی‌توانند آنها را بخرند.
تعجبی ندارد که صاحبنظران وال استریت پیش‌بینی‌های خود را بر بخش ساخت‌وساز و قیمت مسکن متمرکز کرده‌اند. برای مثال، اکنون اقتصاددانان جی‌پی مورگان انتظار دارند سرعت ساخت خانه‌های جدید تا بیش از ۳۰درصد کاهش یابد در حالی که میانگین قیمت مسکن تا پایان سال ۲۰۰۸ بین ۵/۷درصد و ۱۵درصد نوسان خواهد داشت.
جان هاتزیوس اقتصاددان موسسه گلدمن ساکس تصور می‌کند قیمت مسکن بین ۱۵درصد و ۳۰درصد طی سال‌های آینده سقوط خواهد کرد. بدی ‌وضع بخش ساخت‌وساز رشد درآمد را پایین خواهد آورد. پرسش مهم این است که کاهش دورقمی قیمت مسکن چه تاثیری در کشورهایی که بدهی مصرف‌کننده به پشتوانه‌ ارزش مسکن افزایش یافته است، خواهد گذاشت. افراد خوش‌بین تاکنون به بهبودپذیری وضع مصرف‌کننده دل‌خوش کرده‌اند. اما این کار غلط است. ۶۰درصد از افرادی که نرخ قابل تنظیم وام مسکن آنها سال آینده تنظیم می‌شود و کمتر از ۱۵درصد در خانه‌هایشان سهم مالکیت دارند، معتقد هستند که کاهش دورقمی قیمت فقر مالی بیشتری به همراه خواهد داشت. هم اکنون مشکلاتی در دیگر بدهی‌های مصرف‌کننده نیز به وجود آمده است (مثلا عدم پرداخت کارت‌های اعتباری در حال افزایش است) و وام‌دهندگان سختگیر‌تر شده‌اند. هزینه مصرف‌کننده مانع خواهد شد مالکان مسکن فقیرتر شوند به ویژه اگر سقوط بازار بورس ادامه داشته باشد. یک شبیه‌سازی که توسط اقتصاددانان یو‌بی‌اس انجام گرفته است، نشان دهنده خطر است. تحلیل‌گران یو‌بی‌اس می‌گویند ترکیب شوک اعتبارات که به عنوان افزایش یک درصدی در هزینه سرمایه تعریف می‌شود) به همراه کاهش ۱۰درصدی در سهام قیمت مسکن، رشد درآمد آمریکا را تا ۶/۲درصد در سال آینده کاهش خواهد داد و در نتیجه اقتصاد به سمت رکود سوق داده می‌شود.
بنابراین چرا اکثر تحلیل‌گران وال‌استریت معتقدند که آسیب فقر اقتصادی محدود خواهد بود؟ علت اصلی این است که آنها انتظار دارند فدرال ریزرو با کاهش نرخ بهره برای نجات اقتصاد اقدام کند. قیمت‌های مالی آینده نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران انتظار دارند مسوولان بانک مرکزی تا پایان سال سیاست نرخ بهره خود را از ۷۵/۰درصد تا ۵/۴درصد کاهش دهند. اما بررسی یو‌بی‌اس نشان می‌دهد نرخ بهره پایین‌تر همه مشکلات را حل نخواهد کرد. مدل شبیه سازی شده یو‌بی‌اس نشان می‌دهد حتی با نرخ بهره پایین‌تر نرخ رشد آمریکا بیش از یک درصد در سال آینده کاهش می‌یابد. چنین شبیه‌سازی‌هایی نیز مشکلات خود را دارند. اما نتیجه روشن است. اگر آمریکا با کاهش دورقمی قیمت مسکن روبه‌رو شود، اقتصاد به‌رغم سیاست‌ مالی معتدل‌تر، ضعیف می‌شود.
● جغرافیای خارجی
تاثیر در دیگر نقاط جهان نیز شدید خواهد بود. بسیاری انتظار دارند اقتصاد جهانی به اندازه کافی قوی باشد که از ضعف آمریکا تاثیر نپذیرد.
رشد درآمد آمریکا به مدت بیش از یکسال ضعیف بوده است، اما اقتصاد جهانی قوی باقی مانده است.چنین خوش‌بینی‌هایی ممکن است مسیرهای بالقوه‌ای را که از طریق آن آشفتگی وام‌های ساب‌پرایم دیگر کشورها را تحت تاثیر قرار م‌دهد، کم‌‌اهمیت‌ جلوه دهد.
یک مسیر سرایت‌ مالی است. ضررهای وام‌های ساب‌پرایم از کانادا به چین سرایت کرده است.
گسترش زیان تحمل کردن آن را آسان‌تر می‌کند، اما نگرانی مالی و بیم از خطر را نیز اشاعه می‌دهد.
بیم از خطر به طور شگفت‌انگیزی قربانی می‌گیرد. در تزلزل مالی پیشین بازارهای نوظهور بیشتر آسیب دیدند.
این بار کشورهای ثروتمند، به ویژه در قاره اروپا که برخی بانک‌ها با آشفتگی وام‌های ساب‌پرایم غافلگیر شدند، نگران‌تر خواهند بود.بسیاری از اقتصادهای نوظهور به علت ذخایر ارزی کلان و مازاد حساب‌های جاری به خوبی در برابر خروج سرمایه‌گذاران مقاومت کردند.
در مقایسه، در اقتصادهای غنی اروپا، زیان وام‌های ساب‌پرایم و نگرانی سرمایه‌گذاران بانک‌ها را مجبور می‌کند کمربندهای خود را محکم کنند و به رشد نوپای هزینه داخلی ضربه بزنند.
تمایل کسب و کار شاخص سهام آلمان برای سومین بار در ماه اوت سقوط کرد و اعتماد مصرف‌کننده نیز کاهش یافت. بانک مرکزی اروپا قبل از این مشکلات اشاره کرده بود در ششم سپتامبر نرخ بهره را افزایش خواهد داد. اکنون به نظر می‌رسد بانک مرکزی اروپا منتظر است تا آبها از آسیاب بیافتد. این هفته رییس بانک مرکزی اروپا تاکید کرد این بانک از قبل برای افزایش نرخ بهره آمادگی نداشت.
حتی اگر از سرایت مستقیم مالی جلوگیری شود، بحران وام‌های ساب پرایم آمریکا می‌تواند به ویژه در بازنگری قیمت مسکن سرایت روانی داشته باشد. گرچه میزان وام‌هایی که با بی ملاحظگی به وام‌گیرندگان پرمخاطره داده می‌شود، در ‌آمریکا بیشتر از جاهای دیگر بود،‌تورم قیمت مسکن در مکان‌های دیگر شدیدتر بود. کشورهایی مثل انگلستان و اسپانیا نسبت به بدی وضع قیمت مسکن آسیب‌پذیر هستند.
گرچه کسری حساب جاری آمریکا کاهش یافته است، ‌هنوز ۶درصد از تولید ناخالص ملی را تشکیل می‌دهد. آمریکایی‌ها که بیشتر از آنکه تولید کنند مصرف می‌کنند هنوز منبع بزرگ تقاضا برای بقیه کشورهای جهان هستند. کاهش دید این تقاضا ممکن است به کشورهای دیگر صدمه بزند. سختی زمین‌های کوهستانی زمانی مشخص می‌شود که شروع به کوهنوردی می‌کنید. تاثیر اقتصادی کمبود اعتبارات نیز با گذر زمان مشخص‌تر می‌شود. شرکت‌کنندگان در همایش جکسون هول در حالی که با چالش‌هایی که با آن روبه‌رو هستند دست و پنجه نرم می‌کنند باید به دقت به کوه‌های تتون توجه کنند.

مترجم: رفیعه هراتی

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد