پنجشنبه, ۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 25 April, 2024
مجله ویستا
خاتم سازی، هنر بی بدیل ایرانی
خاتم یکی از هنرهای زیبا و فاخر دنیاست. هنر آراستن سطح اشیای چوبی به صورتی شبیه موزائیک با مثلث های کوچک دوپهلو برابر و سه پهلو برابر از جنس عاج، چوب های مختلف، استخوان و فلزات گوناگون.
هنر خاتم در طول پیدایش و تکامل خود، سینه به سینه و از استاد به شاگرد و از پدر به پسر انتقال یافته و خواه ناخواه با تغییراتی به شکل امروزی درآمده است. در این نقل و انتقال چه بسا رموز و اسرار کار که از میان رفته و چه افسانه ها که جای واقعیت را در این فن گرفته است.
این هنر دو مرحله کاری دارد: ۱)خاتم سازی که شامل عملیاتی از قبیل طراحی خاتم، تهیه مواد و مصالح و برش مصالح اولیه، ترکیب و ایجاد گل و در نهایت ساخت قامه(جسم مکعب مستطیلی شکل دارای میانگین طول ۴۰سانتی متر و عرض ۱۰سانتی متر و قطر ۳سانتی متر از چوب یا خاتم) و برش آن و تهیه لایه خاتم است. ۲) خاتم کاری شامل طراحی زیرسازی، طراحی چسباندن لایه های خاتم بر روی زیرکار، پرداخت و جلاکاری اشیای خاتم کاری است.
زمان آغاز این هنر آشکار نیست و آنچه درباره آن گفته می شود بیشتر با افسانه همراه است. برخی استادان خاتم ساز بر این عقیده اند که این هنر معجزه ابراهیم پیامبر(ع)است، ولی به نقل یکی از برجستگان خاتم سازی، این هنر - صنعت به شیوه امروزی قبل از صفویه و در عهد استیلای ایلخانان مغول بر ایران و به دنبال پیدایش رابطه مستقیم بین ایران و چین، به ایران راه یافته است. برخی دیگر از محققان نیز معتقدند که خاتم کاری در دوره دیلمیان در ایران و در شهر شیراز پایه گذاری شد و در عصر صفویه به اوج شکوفایی رسید، زیرا از طرفی حمایت حکومت از هنرمندان و از دیگر سو ایجاد روابط بازرگانی با کشورهای دور و نزدیک، به گسترش هنر خاتم کمک کرد.
در ایران پیش از ظهور اسلام گونه ای خاتم سازی رواج داشته و شیوه کار آن چنین بوده که از چوب یک رنگ مکعب هایی به اضلاع چهار میلی متر می بریدند و با طرح های گوناگون روی صفحه ای نصب و میخکوب می کردند و این شیوه تا چند قرن پس از اسلام هم متداول بوده است.
در حال حاضر منبری خاتم کاری شده با این روش در مسجد جامع عتیق شیراز وجود دارد که بیش از هزار سال از زمان ساخت آن می گذرد.
خاتم ابتدا از کنار هم قرارگرفتن مثلث های بزرگ شکل می گرفت و رنگ چوب های مصرفی بیشتر سیاه یا سفید بود، ولی به تدریج ذوق و سلیقه ایرانی ظرافت کنونی را جانشین زمختی پیشین نمود و تنوعی در رنگ های آن به وجود آورد و رنگ های قرمز، سبز، آبی و زرد را به آن افزود و به جای روی و قلع که قبلاً به کار برده می شد و هیچ جلوه و جلایی نداشت، از فلز برنج بهره گرفت.
از نظر هندسی نیز در خاتم تغییراتی ایجاد گردید و اشکال سه ضلعی، پنج ضلعی، هشت ضلعی، ده ضلعی و دوازده ضلعی به کار گرفته شد که با قرار دادن آنها در کنار یکدیگر نقش بندی ایجاد می شود.
● روش ساخت خاتم
در خاتم کاری چوب، استخوان و یا فلز را به صورت منشورهای مثلث القاعده برش داده و آنها را به گونه ای کنار هم قرار می دهند که برش عرضی این مثلث های واحد، دارای اشکال هندسی منظم باشد. سپس با سریشم برش های نازک را با نظم و ترتیب خاصی روی ورقه نازک چوبی می چسبانند و پس از خشک شدن ورقه ها را بر روی اشیای مورد نیاز جهت تزیین نصب می کنند.
● سحر خاتم
زیبایی و ظرافت هنر خاتم کاری دل هر بیننده ای را می رباید. می توان با حمایت از خاتم کاران و رشد و توسعه این هنر زیبا به رشد و توسعه گردشگری کمک کرد چرا که این هنر فاخر گردشگران را سحر می کند و این تحفه ایرانی برای توریست ها حکم طلا را خواهد داشت.
منبع : روزنامه ایران
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
ایران توماج صالحی حجاب سریلانکا دولت گشت ارشاد کارگران رهبر انقلاب پاکستان مجلس شورای اسلامی رئیسی سید ابراهیم رئیسی
کنکور هواشناسی سیل تهران زنان خراسان جنوبی شهرداری تهران سلامت پلیس قتل فراجا سازمان هواشناسی
قیمت خودرو قیمت دلار خودرو دلار قیمت طلا بازار خودرو بانک مرکزی ایران خودرو ارز قیمت سکه مسکن سایپا
ترانه علیدوستی تلویزیون فیلم سینمای ایران گردشگری سحر دولتشاهی کتاب مهران مدیری شعر تئاتر سینما رادیو
کنکور ۱۴۰۳
غزه اسرائیل آمریکا رژیم صهیونیستی فلسطین جنگ غزه روسیه حماس طوفان الاقصی اتحادیه اروپا اوکراین ترکیه
فوتبال پرسپولیس استقلال بارسلونا بازی ژاوی باشگاه استقلال باشگاه پرسپولیس فوتسال تراکتور تیم ملی فوتسال ایران والیبال
فیلترینگ فناوری ناسا همراه اول تبلیغات تیک تاک
مالاریا سلامت روان استرس کاهش وزن پیری داروخانه دوش گرفتن