اثر بازی‌های رایانه ای بر کودکان و نوجوانان

این پدیده جدید دانش بشر ه تقریباً درهم شئون زندگی انسان راه بافته است ، همچون دگر ساخته ها دست بشر دو رو دارد ه یک روی آن استفاده صحیح در کارها و کمک به رشد و سعادت بشراست. و روی دیگرآن استفاده غلط است ه معمولاً جز در موارد علمی وشغلی ازآن استفاده می شود.
آنچه بیشتر کودکان و نوجوانان را شیفته خود می کند بازی ها رایانه ای است. پیشرفت کیفیتی این بازی ها به فاصله کوتاهی در ایران رواج بافته و بازار اسباب بازی و لوازم سمعی و بصری را به تسخیر خود درآورده است .
این بازی ها ه دارای تصاویر دو بعدی است تا ۵۰ درصد با تصاویر واقع انطباق دارد و همچنان دارای موسقی متن هست . چیز ه اخراج بر تعداد طرفداران این بازی ها افزوده ، قیمت مناسب آنها برا مصرف کند است. علاوه بر این چون کند و نوجوان خود اجرا کند و در بطن بازی است و همراه با سار شخصیت ها بازی درگیر ماجراهایی می شود ه طراح بازی برا او تدارک دیده است ، برا او بسیار جذاب است .
این بازی ها با استفاده از تصاویر پرتحرک و صداهای مهیج ، دنیایی از هیجان را به این انسانهای تشنه جنب وجوش ارزانی می کند و همین جذبه ، روح و جسم آنان را مطیع خود می سازد و به عالمی از تخیلات می برد ه خود را محور و قهرمان اصلی ماجرا می پندارند.
● محاسن بازی ها ی رایانه ای
▪ یادگیری را آسان و توجه بچه ها را جلب می کند.
▪ با رایانه هرچند بار ه بخواهند، می توانند موضوعی را ببینند و مرور کنند.
▪ برنامه ها بسیار متنوعی هستند ه به کودکان امکان می دهد تا نقاشی ها یا داستانهایی را خلق کنند ، ویا بازی هایی هستند ه کودکان را به تاریخ یا جغرافیا علاقه مند می کند.
▪ برنامه آموزشی به کودکان کمک می کند تا مهارت هایی را تمرین کنند.
▪ کودک بدون کثیف کردن لباسها و اطراف می تواند به راحتی نقاشی بکشد و رنگها را عوض کند. مثلا اگر از رنگ سبز لباس نقاشی اش خوشش نیامد به رایانه می گوید رنگ قرمز کن ، رنگ قرمز رضایت او را فراهم نکرد رنگ آبی و...
▪ مفاهیم و مبانی ریاضیات را با کمک شکلهای کودکانه به کودک آموزش می دهد.
▪ به عقیده بعضی از پزشکان ، بازی ها رایانه ای به کودکان کمک می کند ه به داروهای مسکن کمتر احتیاج پیدا کنند.
▪ بازی ها رایانه ای بچه ها را وارد دنیایی می کند ه کنترلش در دست آنهاست و به همین دلیل آنها از این بازی لذت می برند.
▪ باعث هماهنگی چشم و دست وپرورش عضلات ظریف کودک می شود.
▪ وسیله کمک آموزشی برای معلولین و پرکردن اوقات فراغت آنان است.
▪ معایب بازی ها رایانه
الف ) آسیبهای جسمانی
چشمان فرد به دلیل خیره شدن مداوم به صفحه نمایش رایانه به شدت تحت فشار نور قرار می گیرد و دچارعوارض می گردد.
مشاهدات نشان داده است ه نوجوانان چنان غرق بازی می شوند ه توجه نمی کنند تا چه حد از لحاظ بینایی و ذهنی برخود فشار می آورند.
به دلیل این ه کودک در یک وضعیت ثابت تا ساعتها می نشیند ، ستون فقرات و استخوان بندی او دچارمشکل می شود. همچنین احساس سوزش و سفت شدن گردن ، کتف ها و مچ دست از دگر عوارض کار نسبتاً ثابت و طولانی مدت با رایانه است .
پوست فرد در معرض مداوم اشعه هایی قرار می گیرد ه از صفحه رایانه پخش می شود.
ایجاد تهوع و سرگیجه خصوصاً درکودکان و نوجوانانی ه زمینه صرع دارند، از دگر عوارض بازی ها ی رایانه ای است .
ب ) آسیبهای روانی – تربیتی
▪ تقویت حس پرخاشگری .
مهمترین مشخصه بازی ها رایانه ای حالت جنگی اکثر آنهاست و این ه فرد باید برای رسیدن به مرحله بعدی بازی با نیروهای به اصطلاح دشمن بجنگد ، استمرار چنین بازی هایی کودک را پرخاشگر و ستیزه جو بار می آورد.
" خشونت " مهمترین محرکه ای است ه در طراحی جدیدترین و جذابترین بازی ها کامپیوتری به حد افراط از آن استفاده می شود، چهره ها معروف هالیوود ه در فرهنگ ما انسانهای ضد ارزش و غیراخلاقی هستند، در این بازی ها به صورت قهرمانهای شکست ناپذیر جلوه نمایی می کنند.
▪ انزواطلبی :
کودکانی ه به طور مداوم با این بازی ها درگیرند درونگرا می شوند، در جامعه ، منزوی و در برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران ناتوان می گردند. روحیه انزواطلبی باعث می شود ه کودک از گروه همسالان جدا شود ه این خود سرآغازی برای بروز ناهنجاری ها دگر است .
مادری می گوید : فرزندم به بازی ها رایانه ای معتاد شده است . او هرروز خود را به صفحه تلویزیون می رساند و از دنیای بیرون به کلی بی خبراست ، حتی متوجه رفت وآمد میهمانان نمی شود. وهمیشه بعد از دست کشیدن از این برنامه با سردرد وکسالت مواجه می شود.
▪ تنبل شدن ذهن:
دراین بازی ها به دلیل این ه کودک و نوجوان با ساختنی ها و برنامه ها دیگران به بازی می پردازد و کمتر قدرت دخل و تصرف در آنها پیدا می کند اعتماد به نفس او در برابر ساختنی ها و پیشرفت دیگران متزلزل می شود.
تصور بیشتر خانواده ها این است ه در بازی ها رایانه ای فرد در بازی مداخله فکری مداوم دارد. اما این مداخله، فکری نیست بلکه این بازی ها سلولهای مغزی را گول می زنند و از نظر حرکتی نیز فقط چند انگشت کودک را حرکت می دهند . ماهر چه دراین مسیر حرکت کنیم و بازی ها را گسترش دهیم، انسانهایی را تحویل جامعه خواهیم داد ه سر خورده ، افسرده، غیر متحرک وغیرسازنده هستند و خود اتکایی آنها بسیار کم خواهد بود و ابتکار عمل نخواهند داشت. درحالی ه برای جامعه ، نیاز به انسانهایی خلاق ، مبتکر و متفکر داریم.
▪ تاثیر منفی در روابط خانوادگی :
با توجه به این ه زندگی درکشور ما نیز به طرف ماشینی شدن پیش می رود و در بعضی خانواده ها زن و مرد شاغل هستند و یا بعضی ازمردان بیش از یک شغل دارند خود به خود روابط عاطفی و درکنار هم بودن خانواده کمتر شده وعده زیادی ازاین وضع و وجود تلویزیون به عنوان جعبه جادویی ه باعث سرد شدن روابط خانوادگی شده ناراضی هستند وحالا نیز جعبه جادویی دیگری یا جاذبه ی سحر آمیزتری به نام رایانه اضافه براین وضعیت شده و مشکلات را دوچندان کرده است.
▪ افت تحصیلی
به دلیل جاذبه مسحور کننده ای ه این بازی ها دارد، بچه ها وقت و انرژی زیادی را صرف بازی با آن می کنند، حتی بعضی از کودکان صبح، زودتر از وقت معمول بیدار می شوند تا قبل از مدرسه کمی بازی کنند و وقتهای تلف شده را هم بدین صورت جبران می کنند. یکی از والدین اظهار می دارد ه در سال گذشته پسرم بهترین نمرات را داشت اما از وقتی ه رایانه برایش خریده ایم روزی ۲ الی ۳ ساعت وقت خود را صرف بازی می کند و از لحاظ تحصیلی افت پیدا کرده است.
● رهنمودها
▪ اگر چنانچه قراراست از بازی ها کامپیوتری استفاده کنید، بهتراست بازی ها تصویری خلاق ه کودکان باید به وسیله آنها، معما هایی را حل کنند، بیش از بازی ها دگر مورد توجه قراردهید.
▪ بازی دسته جمعی کودکان ، با ابزارهای تصویری کمتر مسئله ساز است، این اسباب بازی ها ، زمانی مخرب خواهد بود ه کودک به تنهایی برای ساعات طولانی ، غرق بازی شود.
▪ والدین وقت بیشتری را به کودک و نوجوان خویش اختصاص بدهند. هر قدر وقت گذاری و ارتباط صحیح بین والدین و فرزندان بیشتر باشد زمینه چنین بازی هایی کمتر فراهم می شود.
به اعتقاد پزشکان ایتالیایی وبعضی کشورهای دگر اروپایی ، مقصران اصلی ، والدین هستند ه فرزندان خود را برای ساعتهای طولانی درمقابل تلویزیون ، کامپیوتر، ویدئو گیم ، یا فیلم ها ویدئویی رها می کنند.
▪ بهتراست ه والدین همراه فرزندان خود به کوهستان، باشگاهها و میادین ورزشی بروند و به بازی ها مورد علاقه آنها بپردازند تا انرژی عصبی و روانی آنان تخلیه شده و توجهشان ازبازی ها ی رایانه ای منحرف شود.
▪ به فرزندتان اجازه ندهید در فاصله نزدیکی از صفحه رایانه بنشیند.
▪ ازرایانه ها با صفحه کوچک استفاده کنید.
▪ نور صفحه تلویزیون را کم کنید.
▪ ضروری است بچه ها به طور مرتب بین دو نوبت بازی استراحت کنند.
▪ چشمها باید مسلط به صفحه رایانه باشد.
▪ روشنایی اتاق به نحوی تنظیم شود ه زنندگی نور به حداقل برسد.
▪ بهتر است والدین با کودکان صحبت کنند ه فقط روزهای تعطیلی مجاز به استفاده ازاین بازی ها هستند.
با استدلال و منطق آسیب هایی را ه کامپیوتر به کودکان وارد می آورد متذکر شوید.
مخربترین بازی ها تصویری ، بازی هایی هستند ه تصاویر آنها، به طور مکرر، بر صفحه ظاهر می شوند و کودک باید به تمام تصاویری ه ازبرابر چشم وی می گذرند، شلیک کند، لذا توصیه می شود از این گونه بازی ها کمتر در دسترس کودک قرار گیرد.

اینترنت

منبع : مرکز خدمات مشاوره‌ای صنعت نفت