خواص موز و چگونگی نگهداری آن

یکی از مواد غذائی که از سنین کم می‌تواند مورد استفاده کودک قرار گیرد و به علت بافت نرم و شیرینی و طعم مطلوب بسیار مورد علاقه کودکان می‌باشد موز است.
موز تنها میوه‌ایست که از سن سه ماهگی در برنامه غذائی کودک قرار می‌گیرد.
کشف این میوه به ۴۰۰۰ سال پیش بر می‌گردد منشأ و خاستگاه این میوه مالزی می‌باشد که اولین بار هم در آن‌جا دیده شد سپس به کشورهای فیلیپین و هندوستان هم برده شد و امروزه در تمام دنیا به‌عنوان یک منبع سرشاز از انرژی مطرح است.
گونه‌ها و انواع مختلفی از موز وجود دارند که هر یک دارای طعم، رنگ و اندازه مشخص هستند موز سبز که به شکل میوه‌ای نارس در گروه سبزیجات قرار گرفته در اغلب کشورهای شرق آسیا همراه با برنج پخته و یا گاهی سرخ می‌شود.
دسته دیگر موزهای رسیده هستند که دارای مقادیر فراوانی کربوهیدرات به شکل گلوکز و فروکتوز بوده که به سرعت قابل هضم هستند. موز پر انرژی‌ترین میوه است که یک عدد متوسط آن تقریباً ۲۰۰ کیلو کالری انرژی فراهم می‌کند علاوه بر آن منبع غنی از ویتامین ب۶ (حدود ۷ میکروگرم) می‌باشد، این ویتامین که علاوه بر موز در ماهی، جگر، گوشت مرغ، سیب‌زمینی و غلات هم یافت می‌شود، در شکستن پروتئین‌ها و تنظیم و سلامتی گلبول‌های قرمز، سیستم عصبی و سیستم ایمنی نقش به‌سزائی دارد.
علاوه بر موارد فوق یک عدد موز متوسط دارای ۴۶۷ میلی‌گرم پتاسیم می‌باشد که ۴/۱۳ درصد از نیاز یک کودک ۶ تا ۱۲ ساله را تأمین می‌کند، هم‌چنین حاوی یک گرم پروتئین، ۳ گرم فیبر خوراکی، ۷۴/۱۰ میلی‌گرم ویتامین ث (تقریباً معادل ۹/۱۷ درصد از نیاز روزانه یک کودک ۶ تا ۱۲ ساله)، ۱۸/۰ میلی‌گرم منگنز (معادل ۹ درصد از نیاز روزانه یک کودک ۶ تا ۱۲ ساله) می‌باشد و به علت تأمین بخش زیادی از مواد معدنی در رژیم کودکانی که دچار سوءتغذیه هستند قرار می‌گیرد.
همان‌طور که اشاره شد موز منبع غنی از پتاسیم است، این ماده معدنی برای تنظیم فشار خون و عملکرد قلب ضروریست، یک عدد موز متوسط در روز مانع از فشار خون بالا می‌شود.
هم‌چنین این میوه به علت دارا بودن مقادیر فراوانی فیبر خوراکی از بیماری‌های قلبی نیز پیشگیری می‌کند. افرادی که ۲۱ گرم در روز فیبر مصرف می‌کنند در مقایسه با کسانی که ۵ گرم فیبر در روز می‌خورند کمتر از ۱۲ درصد دچار ناراحتی کرونر قلب و کمتر از ۱۱ درصد دچار ناراحتی کاردیا می‌شود.
▪ موز به علت اثر آنتی‌اسیدی که دارد از زخم معده و اثرات ناشی از آن جلوگیری می‌کند. در این رابطه دو کار را برای بدن انجام می‌دهد:
الف) موادی که در موز وجود دارد با کمک فعالیت سلول‌هائی که در دیواره معده قرار دارند سبب تولید یک لایه موکوزی ضخیم ممانعت کننده از اثر اسید معده می‌شود.
ب) ترکیبات دیگر موجود در موز که به آنها بازدارنده پروتئاز می‌گویند به از بین بردن باکتری‌های موجود در معده که ثابت شده عامل اولیه در زخم معده هستند کمک می‌کنند.
موز در حل مشکلات دفع نیز کمک می‌کند، اسهال به سرعت سبب کاهش الکترولیت‌های مهم بدن می‌شود.
موز می‌تواند پتاسیم که یکی از الکترولیت‌های مهم بدن است و به عملکرد منظم قلب و حفظ تعادل مایعات بدن کمک می‌کند را بازسازی کند، به‌علاوه موز شامل پکتین و فیبر محلول است که به حرکت نرمال لوله گوارش و رفع یبوست کمک می‌کند، هم‌چنین موز منبع غنی از فسفر بوده که ترکیب آن با شیر به آرامش اعصاب کمک می‌کند. مصرف موز با برگ‌های ریحان سبب افزایش ضریب هوشی کودکان خردسال می‌شود.
موز به شکل منحصر به فردی منبع غنی از فروکتواولیگوساکارید است، این ترکیب یک پروبیوتیک می‌باشد زیرا سبب حیات باکتری‌های مفید و دوست کولون می‌شود. این باکتری‌های مفید با تولید ویتامین‌ها و آنزیم‌های هضم کننده، جذب مواد مغذی را افزایش داده و هم‌چنین از بدن در برابر باکتری‌های غیر مفید و گاهی بیماری‌زا دفاع می‌کند.
وقتی فروکتواولیگوساکارید توسط این باکتری‌های مفید تخمیر می‌شود علاوه بر باکتری‌هیا پروبیوتیک، توان جذب کلسیم در بدن را نیز افزایش می‌دهد. در ضمن احتمال سرطان کولون را نیز کم می‌کند. بدین ترتیب مصرف موز با جذب بیشتر کلسیم در بدن سبب استحکام بهتر استخوان‌ها می‌شود.
تحقیقات نشان داده است که مصرف منظم سبزیجات کامل و میوه‌ها مخصوصاً موز نقش ممانعت کنندگی زیادی از سرطان کلیه دارد، علاوه بر موز کلم و سبزیجات ریشه‌ای نیز به علت دارا بودن مقادیر زیادی ترکیبات آنتی‌اکسیدان فنلیک از این سرطان پیشگیری می‌کنند.
موز، شاه بلوط و برخی میوه‌های دیگر که از نظر شکل ظاهری مشابه موز هستند (بیشتر در مناطق حاره یافت می‌شوند) دارای ماده‌ای که به نام چیتناز می‌باشند که در ارتباط با ایجاد آلرژی ناشی از میوه‌هاست، میوه‌هائی که تحت گاز اتیلن دوره رسیدگی را طی می‌کنند حاوی مقادیر بیشتری از این آنزیم‌ هستند اما اگر دوره رسیدگی به شکل طبیعی طی شود میزان این آنزیم کمتر است، هم‌چنین با پختن غذا ( البته در رابطه با گونه سبز موز) می‌توان اثر آنزیم را از بین برد. موز زرد به‌ندرت سبب آلرژی می‌شود و به همین علت از چند ماهگی به شکل ترکیب با شیر در رژیم غذائی کودک قرار می‌گیرد.
این میوه برای بیماری‌های نقرس، ورم مفاصل، یبوست، اسهال، سوءهاضمه، اگزما و حتی بی‌خوابی تجویز می‌شود.
با توجه به موارد گفته شده مصرف روزانه ۲ تا ۳ سروینگ میوه برای کودکان ۶ تا ۱۲ ساله ضروریست که هر سروینگ معادل یک عدد میوه متوسط یا ۱۲۰ سی‌سی آب میوه می‌باشد و بهتر است موز را از همان ابتدا در برنامه غذائی قرار دهیم. در انتخاب و خرید و نگهداری موز لازم است دقت شود. موزهای خالدار و دارای هاله‌های زردرنگ زودتر دوره رسیدگی را طی می‌کنند.
موز باید دارای بافت یکنواختی بوده، زیاد سفت نباشد، ظاهر آن براق و روشن و فاقد هرگونه لکه و آسیبی باشد. شایان ذکر است که اندازه موز بیانگر خاصیت آن نیست پس توصیه نمی‌شود میوه را با توجه به نحوه استفاده از احتیاجات خود انتخاب کنید. دمای نگهداری موز، دمای اتاق است قرار دادن آنها در دماهای بالاتر یا پائین‌تر از دمای اتاق سبب آسیب ظاهر میوه و گاهی بافت آن می‌شود.
اگر موزها نارس هستند باید آنها را در دمای اتاق قرار داد تا دوره رسیدگی را طی کند، باید توجه داشت که اگر موز نارس را در یخچال قرار دهیم رسیدگی آن متوقف شده و با بازگرداندن مجدد آن به دمای محیط دیگر قادر به رسیدگی نیست.
اگر تمایل دارید که موزها سریع‌تر برسند، می‌توانید آنها را در روزنامه یا کاغذ پیچیده و تعدادی سیب با پوست در کنار آنها قرار دهید تا بدین ترتیب رسیدگی تسریع شود. موزهای رسیده را می‌توان درون یخچال چند روزی نگهداری کرد البته در اثر نگهداری این میوه رسیده در یخچال رنگ پوست آن تیره می‌شود ولی گوشت آن دچار هیچ‌گونه تغییری نمی‌گردد.
توصیه می‌شود برای بهبود طعم موزی که در یخچال نگهداری شده آن را از یخچال خارج کرده و به آن زمان بدهیم تا به دمای اتاق برسد و بعد مصرف کنید تا طعم و عطر مطلوب‌تری را احساس کنید.
هم‌چنین موز را به شکل فریز شده نیز می‌توان نگهداری کرد بدین ترتیب که پوست آن را کنده در کیسه‌های فریزر بسته‌‌بندی کرده برای جلوگیری از تغییر رنگ آن مقداری آب لیمو قبل از فریز کردن به آن اضافه کنید.
موز در غذاهای آماده برای نوزاد کودک و نوجوان به‌طور وسیعی استفاده می‌شود. استفاده از پودر موز در غذای کودک بسیار معمول است در غذای کودکان از مخلوط شیر، موز و شکر به شکل وسیعی استفاده می‌شود هم‌چنین از آن در بستنی انواع سالادها، اسنک‌ها و شیرینی‌جات استفاده می‌شود.
یکی از دسرهای مقوی که می‌توان از موز تهیه کرد مخلوطی از موز، گیلاس، آب پرتقال، گردو و بادام بو نداده و چند برگ نعنا یا اسانس آن است که به شکل سرد مصرف می‌شود، این دسر علاوه بر لذیذ بودن برای کودکان حاوی مقادیر فراوانی ویتامین و پروتئین بوده و انرژی فراوانی را نیز برای مصرف کننده فراهم می‌کند.

منبع : ماهنامه کودک