حرکت های اپوزیسیونی در ازبکستان

سازمانی موسوم به گروه بین المللی بحران به تازگی در گزارشی نسبت به بروز حوادث و کشمکش های تازه در آسیای مرکزی هشدار داد.به باور این گروه، یکی از کانون های حادثه خیز، ازبکستان خواهد بود.
دراین گزارش ازدیپلماسی کشورهای منطقه تلویحاً دعوت شده تا به حل وفصل چالش های این جمهوری بشتابند: «در کشور ازبکستان تهدید و خطر فزاینده دیده می شود و تأثیر چنین وضعی به کشور های دیگر پا بر جا است».
به باور ناظران بین المللی یکی از مشکلات می تواند از انتقال قدرت دراین جمهوری ناشی شود.مهلت ریاست جمهوری «اسلام کریم اف» ۶۹ ساله عملاً در ماه ژانویه سال ۲۰۰۷ به پایان رسیده است ،اما هیچ علامتی از چگونگی حل مسأله چرخش قدرت به چشم نمی خورد.به گفته ژان گرین والد از کارشناسان بین المللی هنوز نشانی از شخص جایگزین کریم اف و یا جریانهایی که بر سربه قدرت رسیدن شخص جدید اجماع کنند ،دیده نمی شود.گرین والد گفت : در حال حاضر آرامش ظاهری این جمهوری از موقعیت قوی سیاسی کریم اف ناشی می شود و پس از آن مبارزه احتمالی برای قدرت در ازبکستان حتماً شدید خواهد بود.منابع آمریکایی پس از آنکه کریم اف پروژه همکاری استراتژیک خود را با دو قدرت حریف یعنی روسیه و چین شروع کرد، با حربه حقوق بشر او را مورد حمله قرار می دهند.آنها می گویند که وضع حقوق بشر در این کشور هنوز هم خیلی ناامیدکننده است.تعقیب فعالان این گونه سازمان ها، ژورنالیست ها و سیاستمداران و مخالفان ادامه دارد.
در رویداد های ماه مه اندیجان ۲ سال پیش ،به گفته برخی ناظران غربی و فعالان حقوق بشر، دهها اعتراضگر از جانب نیرو های امنیتی کشته شدند.
گرین والد، از جمله کارشناسان غربی درآسیای مرکزی است که وضع اقتصادی ازبکستان را خیلی بد می نامد و می گوید : اقتصاد تحت نظارت شدید حکومت، سرمایه گذاران را از این کشور رانده و میزان رکود و فقر در این کشور عمیق تر شده است.
روابط تاشکند با اروپا و آمریکا در ماههای اخیر به شدت دچار تنش شد.کریم اف که درایام جنگ افغانستان به صورت متحد کنار آمریکا ایستاد اکنون مسیر خود را ازغرب جدا کرده است.او از نخستین رهبران این منطقه بود که قرارداد مربوط به پایگاه نظامی آمریکا را به هم زد وبه جهان غرب هشدار داد که آنها سران آسیای مرکزی را فریب داده اند.
از همین روست که گرین والد گفته که اتحادیه اروپا باید تحریم های جاری اش را تمدید کند حتی دعوت کرده که آنها سیاست منع دادن روادید به بعضی مقام های این کشور و تحریم خرید و فروش اسلحه را شدید تر کنند.وی گفته : جامعه بین المللی باید دارایی های ازبکستان را در خارج کشور مورد هدف قرار دهد. با این حال گرین والد اعتراف می کند که همه این مجازات ها بالاخره نمی تواند باعث دگرگونی درسیاست حکومت ازبکستان یا راه یافتن گروه تحقیقات بین المللی به اندیجان شوند.او بر این نظر است که هنوز یک بخشی از حکومت ازبکستان علاقه مند است که روابط حسنه را با بخش اصلی جامعه جهانی برقرار کند.اما درنهایت احساس عمومی آنان این است که نه تلاش های اتحادیه اروپا و نه ایالت متحده آمریکا برای تأثیر گذاری بر سیاست دولت این کشور موفق نبوده است.مرکز بین المللی بحران شناسی از جامعه جهانی تقاضا کرده است که به مهاجران ازبکستان و به مهاجران کاری این کشور کمک کنند، تا آنها به آسانی قربانی این کشمکش ها نشوند.
مسأله معیشت و مشکلات اقتصادی دراین جمهوری همانند برخی از جمهوری ها به بروز حوادثی ناگوار می انجامد چنان که به تازگی در تظاهرات اعتراضی در منطقه فرغانه مردم از بالا رفتن نرخ مواد اولیه غذایی نارضایتی خود را اعلام کردند.یکی از فعالان حقوق بشر در فرغانه می گوید : مقام های محلی با شرکت کنندگان تظاهرات ملاقات کردند و آنها رابه آرامش دعوت کردند. دراین میان مشکلات اقتصادی مهم ترین کمک به اپوزیسیون این کشور است تا حرکت های خود را بویژه در سایت های اینترنتی شروع کنند. در باره نا آرامی ها در قسمت های دیگر شرق ازبکستان نیز گزارش هایی داده می شود.ازبکستان در قیاس با جمهوری های دیگر اپوزیسیون سرسختی دارد که تاکنون چند بحران را سازماندهی کرده اند.اپوزیسیون این کشور ترکیبی از نیروهای جدایی طلب و دموکراسی خواه و نیز هواداران حرکت های سلفی است به گونه ای که طالبان شاخه ای مهم از هواداران خود را از اپوزیسیون ازبک جذب کرد و برخی دولت های عربی نیز حول گروه هایی مانند التحریر این کشور سرمایه گذاری کرده اند.
تریبون های اپوزیسیون به تازگی روی ناآرامی های اقتصادی حساب ویژه باز کرده اند.آنها خبر داده اند که در شهر های اندیجان و نمنگان و وادی فرغانه تظاهرات بزرگتری برگزار شده است.در باره درگیری های جدی میان نیرو های امنیتی و تظاهر کنندگان در شهر اندیجان، در شهر تاشکند شایعات زیادی پخش شده است.اما این گزارش ها از سوی مقام های دولتی تأیید نشده است.خبرنگاران چند دفعه خواستند در این رابطه اطلاعات به دست آورند ولی ساکنان از دادن اطلاعات خودداری می کنند.یکی از سایت های اینترنتی ۴ سپتامبر نوشت که مقام های دولتی ۵ سپتامبر در مرفیلان فرغانه قوانین حکومت نظامی را جاری می کنند.همین سایت اینترنتی از قول فعالان حقوق بشر محلی نوشته است که در هفته های اخیر در منطقه مرفیلان نا آرامی به وقوع پیوسته است.گفته می شود که مردم از وضع اقتصادی خویش ناراضی هستند.این سایت می گوید : مردم در سراسر ازبکستان از بالا رفتن قیمت اقلام و کالاها و سطح پائین دستمزد ناراضی اند.این در حالی است که در ازبکستان قیمت یک کیلو آرد ۱۲۰۰ سومه ازبکی، یعنی تقریباً یک دلار است و این مسأله با توجه به حداقل دستمزد در ازبکستان که ۱۲ دلار در ماه است چیزی حدود ۱۳ کیلو آرد در ماه برای هر خانواده می شود به عبارتی درآمد مردم کفاف خرج روزانه آنها را نمی کند.همه این ها تأییدی بر این ادعای برخی ناظران است که نارضایتی اقتصادی در ازبکستان بستر جدید حرکت های اپوزیسیونی دراین جمهوری آسیای مرکزی شده است..

مهین السادات صمدی

منبع : روزنامه ایران