کمک‌های اولیه

● خونریزی خارجی
خونریزی از مواردی است که ممکن است در اثر هر اتفاقی و برای هر فرد، در هر زمان و مکانی رخ دهد. منزل، محل کار، خیابان، کارگاه و کارخانه، در مسافرت و مهمانی در هر شرایطی احتمال رخداد حادثه و اتفاق وجود دارد.
در بیشتر حوادث، خونریزی از مهم‌ترین و شایع‌ترین عوارضی است که حیات فرد را تهدید می‌کند. بنابراین مهار خونریزی و تمیز نگه داشتن زخم و پوشاندن آن با گاز استریل برای به حداقل رساندن خونریزی و ممانعت از بروز عفونت از مهارت‌هایی است که هر فردی می‌تواند با آموختن آن به افراد مصدوم زندگی دوباره بخشد.
● کمک‌های اولیه در خونریزی‌ها
در ارائه کمک‌های اولیه سرعت عمل به خرج دهید، اما خونسردی خود را حفظ کنید، تاخیر ممکن است به قیمت از دست رفتن جان مصدوم تمام شود. ابتدا مصدوم را به پشت بخوابانید و پاها را در وضعیت زانو خمیده بالا ببرد.
● روش‌های مهار خونریزی
برای کنترل خونریزی خارجی باید چهار مورد اساسی زیر به ترتیب و به سرعت انجام پذیرد:
۱) فشار مستقیم
موثرترین روش در کنترل خونریزی، وارد آوردن فشار مستقیم است که به یکی از دو روش زیر انجام می‌گیرد:
الف) گاز استریل (یا تکه پارچه تمیز) را روی محل خونریزی گذاشته و با دست روی آن فشار وارد کنید تا خونریزی قطع شود.
ب) قطعه‌ای گاز استریل را روی محل خونریزی گذاشته و به وسیله بانداژ محکم آن را ببندید تا خونریزی کنترل شود.
۲) بالا نگه داشتن عضو دچار خونریزی
این روش در کنترل خونریزی قسمت‌هایی از بدن که امکان قراردادن آنها در سطحی بالاتر از سطح بدن وجود دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد که به علت نیروی جاذبه، فشار خونریزی کمتر می‌شود.
▪ توجه: در صورت وجود شکستگی در عضو مربوطه استفاده از این روش محدودیت دارد.
۳) استفاده از تورنیکت (باند)
این روش فقط زمانی انجام می‌شود که کوشش‌های قبلی برای کنترل خونریزی موثر واقع نشود.
● روش بستن تورنیکت یا باند
الف) ابتدا گاز یا دستمالی روی بازو قرار دهید که علاوه بر نقش حفاظتی باعث افزایش فشار در آن نقطه شود.
ب) به وسیله باند نواری، دستمال فوق را ثابت کنید و سپس اهرمی مثل یک تکه چوب یا لوله یا حتی خودکار را روی آن قرار دهید و باند را بعد از قراردادن آن گره دیگری بزنید.
ج) اهرم را به حول مرکز گره تا اندازه‌ای بچرخانید که خونریزی قطع شود در این حال اهرم را به وسیله گره ثابت کنید.
در روش بستن شریان توسط تورنیکت، حداکثر هر ۱۵ دقیقه یک بار تورنیکت را به مدت ۱ دقیقه رها کرده و مجددا ببندید.
ـ نکته
الف) اندامی که با تورنیکت بسته شده حتما باید در معرض دید باشد.
ب) حتی در زخم‌های ران و بازو تورنیکت حداقل باید ۲ اینچ یا ۵ سانتی‌متر بالاتر از آن بسته شود.
در بستن تورنیکت باید بسیار دقت کرد. برای جلوگیری از آسیب و قطع عضو سالم به اندازه‌ای تورنیکت را محکم کنید که نبض احساس شود تا از تخریب عضو جلوگیری شود و حدالمقدور سعی کنید از تورنیکت استفاده نکنید.
۴) کنترل به وسیله سرما
در موارد شکستگی، سوختگی و خونریزی‌های خفیف می‌توان با استفاده از کیسه‌های حاوی یخ در محل ضایعه، علاوه بر کاهش درد و تورم باعث کاهش خونریزی نیز شد. توجه داشته باشید که استفاده از سرما به تنهایی نمی‌تواند در کنترل خونریزی موثر باشد و باید همراه با دیگر اقدامات انجام گیرد.
ـ توجه:
برای جلوگیری از سرمازدگی مورد نظر، کمپرس سرما را نباید بیش از ۲۰ دقیقه ادامه داد.
▪ خونریزی خارجی در اثر ورود یک شیء خارجی برنده
موقعی که جسم خارجی در زخم وجود دارد، نباید جسم خارجی را از زخم بیرون کرد چون باعث تشدید خونریزی می‌شود. بعضی مواقع خونریزی خارجی در اثر ورود یک شیء خارجی برنده مانند ترکش و یا چاقو ایجاد می‌شود که ممکن است در محل زخم باقی مانده باشد. کنترل این نوع خونریزی‌ها در صحنه حادثه مانند سایر خونریزی‌های خارجی است به‌جز اینکه هیچگاه نباید جسم خارجی باقیمانده را خارج کرد.
در این موارد دور تا دور انتهای بیرونی جسم خارجی را آن‌قدر گاز تمیز یا یک حوله لوله‌شده قرار می‌دهیم تا بلندی پانسمان با انتهای جسم خارجی هم‌سطح شود، سپس روی آن را باندپیچی کرده و از روش‌های دیگر کنترل خونریزی خارجی نیز استفاده می‌کنیم.در این موارد اگر جسم خارجی را بیرون بیاوریم، ممکن است خونریزی خارجی شدیدتر شود چراکه ممکن است قسمتی از رگ بریده شده توسط خود جسم خارجی مسدود شده باشد و به کنترل خونریزی کمک کند ولی با برداشتن آن محل خونریزی‌دهنده وسیع‌تر شده یا اینکه در ضمن بیرون کشیدن می‌تواند رگ‌های مجاور را نیز پاره کند و خونریزی را شدیدتر نماید.
● رساندن بیمار به مرکز درمانی
اگرچه درمان خونریزی خفیف را می‌توان به تعویق انداخت اما اگر همین خونریزی خفیف برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، خون زیادی از مجروح از دست می‌رود. بنابراین بعد از اقدامات اولیه باید بیمار را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی انتقال داد.

منبع : روزنامه تهران امروز