پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


مسلک عنکبوتی! نیمه نگاهی به ماجرای عنکبوت و سینما!!!


مسلک عنکبوتی! نیمه نگاهی به ماجرای عنکبوت و سینما!!!
ماجرا از مدت ها قبل شروع شد. شاید هم خیلی پیش تر از آن. اولین سال های دبیرستان بودم- کدام سال اش را یادم نیست- که رمان های هری پاتر را شروع به خواندن کرده بودم. در آن سن و سال هم برای من جذاب بود هم مهیج و هم چندش آور. در آن سنین نوجوانی که تازه های راه هنری را می پیمودم به تفکر و تخیل رولینگ فکر می کردم و این که چه فکر روانی دارد و چنین داستان سرایی می کند. اما همیشه آن حیوانات و جانواران تخیلی و فانتزی برایم چندش آور بود. که حتی بعدتر در داستان های هری پاتر مشخص شد که یکی از دوستان هری هم از عنکبوت نفرت دارد. این اشاره ای کوتاه به داستان جنجال برانگیزی بود که ساختارش پیرو ساختار بازی های کامپیوتری است. و یکی از رموز موفقیت اش هم استفاده از چنین ساختاری است.
در همان حوالی بود یا بعدتر که اولین شماره مرد عنکبوتی را دیدم. تا سال های بعد و پارک ژوراسیک و آن دنیای تخیلی و به ظاهر بی طرفانه و نجیب اسپیلبرگ. سری به سری های جدید ژانرهای به قول منتقدان علمی!- تخیلی که بیاندازیم تا چشم کار می کند جانور می بینیم و حشره؛ که به فراخور حال و هوای فیلم و ملاحظه و محافظه ها این حشرات کوچک و بزرگ می شوند.
چرا؟ آیا واقعا به فقر مضمون رسیده ایم که فیلم های مستند راز بقا به سینمای داستانی راز بقا رسیده ایم! واقعاً این ترقی معکوس بهتر از سقوط سینما است؟!!! شاید تارهای عنکبوت که نشانی از کهنگی و فرسودگی است بر ذهن خلاق حتی نوابغ! سینما هم تنیده شده است.
● مرد عنکبوتی۳
ماجرای مردی است عنکبوتی، که به مانند شماره۲ از همین مجموعه درگیرودار با تارهای اش و وظیفه انسانی خویش اسیر عشقی می شود که هر لحظه در خطر فرار و ربایش است! و در این میان حسرت عادی زندگی کردن و لذت قدرت هم مزید بر علت شده است.
مهم ترین نکته در مرد عنکبوتی۳ نداشتن ظرفیت برای پذیرفتن قدرت است. و ظریف ترین نکته هم نداشتن مذهب است. وقتی که آن لباس سیاه بر تن مرد عنکبوتی می نشیند هم برای او جذاب و دلنشین است و هم باعث اطمینان قلبی به مخاطبی می شود که در دو و حالا سومین شماره از سه گانه عنکبوت این شخص و دلهره هایش را دنبال کرده است. پیش تر که می رویم پیتر پارکر تبدیل به شخصی شهرت طلب می شود که به دنبال قهرمان بازی و هیجان است. و تازگی ها به غروری دچار شده است که خود را تک ستاره نجات بخش بشریت می داند.
همه چیز این جا است! او مرگ پارکر را می خواهد. و نمادی می شود از انسان مذهبی. مرد عنکبوتی در طبقه بالای همان کلیسا در نزدیکی های ناقوس کلیسا با لباس خود درگیر است. که این درگیری، درگیری پارکر و وجدان اوست که در آخر از شر آن لباس یا نفس جاه طلب نجات می یابد و آن قدرت که شر است به پسرکی تعلق پیدا می کند که آرزوی مرگ پارکر را داشته است.
پیتر پارکر در تمام این سه گانه حتی یکبار و آن هم به شکل صوری و تصنعی به کلیسا نمی رود و هیچ انگیزه مذهبی ای را به مخاطب درباره او نشان نمی دهد. آدمی که ضعیف بود و بر اثر یک اتفاق به قدرتی دست یافت. اما اراده اش در تمام این ماجراها نقش داشته است. اراده انسانی!
این شخص عکاس اما به ظاهر انسان ضعیفی نیست اما آنجا که نامزدش را از دست می دهد در اوج حقارت به درگاه خدا پناه می برد و نتیجه چه می شود: بدل می شود به انسانی قدرت مند که تمام خصایص انسانی را کنار می گذارد و این بی ظرفیتی و کم ارادگی یک شخص مذهبی است! حتی در آخر هم که مرد عنکبوتی او را از شر آن لباس نجات می دهد باز هم او نمی تواند دل از آن بکند و خود را به آن می رساند که سر انجام پارکر مجبور به از بین بردن هر دوی آن ها می شود.
رویه حیوانی- انسانی سینمای امروز ابعاد مختلفی دارد که البته تمامی آن را به یکباره نمی توان تحلیل و تفسیر کرد. هنر غرب رو به سوی تخیل گذاشته و به گفته رولینگ- نویسنده هری پاتر- که گفته است «می خواهم انسان ها از دنیای پرهیاهو اندکی به دنیای خیال پا بگذارند و برای ساعاتی خستگی های زندگی را فراموش کنند!!!»
در دنیایی که خشونت و ظلم بی داد کرده و سنگ های یک قل، دو قل بچه ها تیر و ترکش و گلوله و مین است، این حرف به این می ماند که شخصی سرش شکسته و نیازمند بستری شدن و درمان باشد اما نادانی پیدا شود و به او مسکن و آرام بخش بخوراند!!!
یکی از سردرگمی های ژانرهای به اصطلاح علمی!- تخیلی (که نه علمی است و نه تخیلی) این است که به دامان سوژه هایی پناه برده که هیچ کدام تخیل آفرین و خلاق نیست. نمونه ژانر تخیلی به معنای درست آن چارلی و کارخانه شکولات سازی بود. نه فیلم های سفارشی و تبلیغی اسپیلبرگ و نه رمان های زرد هری پاتر.
ضدیت با مذهب در هنر اروپا در حالی به اوج می رسد که روند جوامع اروپایی و آمریکایی و حتی دیگر نقاط دنیا به سوی مذهب و بیشتر از هر مذهبی به اسلام می رود. که البته این گونه و خیلی بدتر و بیشتر از این گونه حمله ها به مذهب هر چه بیشتر شود نتیجه معکوس خواهد داد: الانسان حریص علی ما منع.
و به اصطلاح تفریح و تخیل جلوی فترت های پاک بشری را نمی توان گرفت.
حرف آخر اینکه مرد عنکبوتی هم مانند تمامی فیلم های ادامه دار در آخرین نسخه اش به ضعف های شدید ساختاری دچار شد که حرفی برای گفتن نداشت و متوسل بود به ترفندهای جلوه های ویژه رایانه ای که اگر این های را از فیلم بگیرند لحظه ای را هم برای تماشا نخواهد داشت.
محمدمهدی امجد
منبع : روزنامه کیهان


همچنین مشاهده کنید