اولین حضور بین المللی تیم بسکتبال بانوان کشور در مالزی

تیم ملی بسکتبال بانوان ایران با کسب یک پیروزی و دو شکست از تورنمنت دوستانه مالزی به کشور بازگشت.
پس از این که برای اولین بار تیم ملی بسکتبال بانوان تشکیل شد، این تیم دو اردوی آمادگی رادر ورزشگاه آزادی و یک اردو را به میزبانی استان گیلا ن برگزار کرد.
۱۸ نفر در این اردو حضور داشتند که در نهایت ۱۲ نفر برای مسابقات مالزی انتخاب شدند و اردوی نهایی را با ترکیب اصلی برای حضور در مالزی برگزار کردند.
تیم ملی بسکتبال برای اولین بار بود که با پوشش اسلا می به رقابت های برون مرزی می رفت مسوولا ن قصد داشتند با آنالیز تیم نقاط ضعف و قوت را دریابند و از طرفی شرایط ملی پوشان با لباس جدید تیم ملی نیز سنجیده شود. تیم ایران ۳ دیدار با تیم های ملی جوانان و بزرگسالا ن مالزی که تیم ششم آسیا محسوب می شود، انجام داد.
ایران تیم ملی جوانان را با ۳۰ امتیاز اختلا ف از پیش روبرداشت و دوباره برابر تیم ملی بزرگسالا ن شکست خورد.
فاطمه کرم زاده نایب رئیس فدراسیون بسکتبال که از اولین حضور بین المللی ایران راضی به نظر می رسید به خبرنگار مردم سالا ری گفت: ما از نتایج کسب شده با توجه به اولین حضور برون مرزی بسیار راضی هستیم. ما با ۳۰ اختلا ف امتیاز جوانان را بردیم و قرار نبود با تیم ملی بزرگسالا ن هم ۲ بار بازی داشته باشیم که به این قضیه اعتراض کردیم. در دومین بازی با تیم ملی بزرگسالا ن مالزی نیز تا اواخر بازی مساوی بودیم که در انتها با پرتاب ۳ شوت، بازی را واگذار کردیم.
وی در ادامه گفت: این اولین سفر ما پس از انقلا ب بود. ما مسائل بسیار زیادی را در این دیدارها تجربه کردیم که در آن دارای خلا » بودیم. البته برای ما خیلی مهم بود که علی رغم همه ضعف های موجود، ایران از نظر دفاع کم نیاورد و به طور دائم خود را در مسابقه درگیر می کرد.
نائب رئیس فدراسیون بسکتبال تصریح کرد: تیم ما کاملا کم تجربه است، به مسابقات برون مرزی بیشتری نیاز داریم، چرا که رقبای ایران به طور پیاپی درحال انجام مسابقات تدارکاتی هستند. همین تیم مالزی پس از برگزاری دیدارهای تدارکاتی با ایران به مسابقات تدارکاتی دیگری در جنوب مالزی رفت.
وی در رابطه با طراحی لباس جدید تیم ملی بسکتبال هم گفت: ملی پوشان واقعا هیچ گونه مشکلی با لباس طراحی شده نداشتند و ما از نوع طراحی لباس راضی هستیم.
کرم زاده در پایان گفت: هدف کلی ما این بود که خودمان را در آسیا ثابت کنیم. فیلم این بازی را به فیبا نشان خواهند داد و قطعا این فیلم در موافقت آنها با پوشش تیم بانوان برای حضور در مسابقات رسمی نقش مستقیم دارد.
وی در مورد وضعیت کادر فنی تیم ملی هم اظهار کرد: هنوز هیچ چیز مشخص نیست و پس از ارزیابی ها نظر خود را اعلا م می کنیم.
به همین منظور اشاره ای داریم به تاریخچه ورزش بسکتبال در جهان و ایران که مطالعه آن برای اهالی این رشته ورزشی خالی از لطف نیست.
● تاریخچه ورزش بسکتبال
ورزش بسکتبال که در سال ۱۸۹۱ میلا دی توسط دکتر نای اسمیت پایه گذاری شد، تا امروز جهش قابل ملا حظه ای داشته است و در بسیاری از کشورهای جهان، ورزشی پرطرفدار به شمار می آید.
ورزش بسکتبال در اوایل پاییز ۱۸۹۱ میلا دی در ایالا ت متحده پایه ریزی و ابداع شد. اما از قرن ها پیش در میان ساکنان مختلف قاره آمریکا به ویژه آمریکای مرکزی و جنوبی، انواعی از بازی و مسابقه رایج بود که کم و بیش به بسکتبال شباهت داشته است. در کشور آرژانتین نوعی بازی در میان گله دارها متداول است که آن را پاتو (Pato) می نامند. در این بازی، دو تیم، سوار بر اسب در میدانی وسیع به تاخت و تاز می پردازند و هر تیم کوشش می کند توپی را که شش حلقه (مانند دستگیره) بر بدنه آن وجود دارد، با پرتاب کردن و پاس دادن به یاران خودی، به آن سوی میدان برساند و از حلقه و توری سبدی که در انتهای میدان بر روی ستونی چوبی نصب شده، عبور دهد. این بازی تا حدی شبیه به بسکتبال است، اما شباهت بازی پوک تا پوک با ورزش بسکتبال از پاتو هم بیشتر است.
پوک تا پوک، در میان اقوام متمدن قاره آمریکای جنوبی و مرکزی به ویژه اقوام مایا و تولتک (ناحیه مکزیک کنونی) رواج بسیار داشت. آن مردمان، این بازی را که با توپ و حلقه ای ثابت در میدانی وسیع انجام می شد، با علا قه و هیجان زیادی برگزار می کردند.
یک زمین مخصوص بازی پوک تا پوک، توسط باستان شناسان در مکزیک کشف شده که گفته می شود متعلق به حدود ۱۵۰۰سال قبل است. در این گونه خاکبرداری های باستان شناسی، توپ ها و حلقه های بازی پوک تاپوک، فراوان به دست آمده است. البته اقوام باستانی مایا، آزتک و تولتک، بازی های گروهی با توپ را تنها برای سرگرم شدن و تفریح انجام نمی دادند، بلکه در نزد آنها، این بازی ها نوعی عبادت و جشن شکرگزاری نیز محسوب می شد. چنان که جوانان این اقوام می توانستند در میدان مسابقه با چابکی، مهارت و اعتماد به نفس عمل کنند. این کار، نشانه هایی از برکت و توجه خداوند شمرده می شد و اگر جوان ها ضعیف عمل می کردند مسابقه از هیجان لا زم برخوردار نمی بود و گفته می شد که سالی سخت در پیش است.
در سال ۱۵۱۸ میلا دی، هنگامی که هرنال کورتز، کشورگشای اسپانیایی، پیشروی خود را در خاک امپراتوری آزتک آغاز کرد و به پایتخت این قوم رسید، امپراتور برای خوشامد او و همراهانش، یک مسابقه بزرگ پوک تاپوک ترتیب داد.
پیش از کشف قاره آمریکا و در قرن های ۱۲ تا ۱۵ میلا دی، نوعی ورزش و بازی در میان اقوام اینکا و تولا متداول بود که شباهت بسیاری به بسکتبال امروزی داشت. به این بازی تلا چیتلی می گفتند. این اقوام در آمریکای جنوبی (منطقه ای که امروز کشور پرو است) زندگی می کردند. در بازی تلا چیتلی، بازیکنان دو تیم، می بایست توپ سنگینی را نه با دست یا حتی با پا، بلکه با ضربات آرنج و ران و باسن به سوی حلقه ای که به صورت عمودی در انتهای میدان مسابقه نصب می شد، پیش ببرند و آن را از حلقه عبور دهند. این کار البته بسیار مشکل بود و اغلب هم با خشونت زیاد بازیکنان نسبت به یکدیگر صورت می گرفت.
بزرگترین زمین بازی که در آن تلا چیتلی برگزار می شد، چی چن ایتزا نام داشت و مستطیلی بود به طول ۹۰ متر و عرض ۳۰ متر، پیرامون این میدان بزرگ، دیوارهای بلند معبدها و بناهای یادبود قرار داشت و بر فراز آن دیوارها، انبوه مردم به تماشای مسابقه می ایستادند و به تشویق بازیکنان می پرداختند. توپی که در بازی تلا چیتلی به کار می رفت، به اندازه توپ فوتبال امروزی بود و در وسط تخته سنگ یکپارچه و مدوری، سوراخی به وجود میآوردند تا توپ از آن عبور کند.
بازی های پوک تا پوک و تلا چیتلی هم با نابود شدن تمدن های درخشان آزتک، مایا، اینکا، تولا و تولتک توسط مهاجمان و کشورگشایان اسپانیایی از میان رفت و به تاریخ پیوست.
جیمز نای اسمیت یک پزشک کانادایی بود که به ایالا ت متحده، مهاجرت کرد و تابعیت آن کشور را گرفت. در سال ۱۸۹۱، زمانی که دکتر نای اسمیت در دانشگاه ورزش اسپرینگ فیلد ایالت ماساچوست درس می داد، رئیس دانشگاه از او خواست ورزشی ابداع نماید که دانشجویان بتوانند در فصل زمستان در سالن به آن بپردازند تا آمادگی جسمانی خود را برای پرداختن به مسابقات میدانی فوتبال، هاکی و بیسبال در فصل بهار و تابستان حفظ کنند. دکتر نای اسمیت، پس از بررسی رشته های موجود ورزشی دریافت که ورزش جدید باید دارای مشخصات خاصی باشد: ۱- توپ در آن نقش داشته باشد۲- به صورت گروهی به اجرا درآید ۳- اصل رقابت در آن رعایت شود ۴- بر مهارت استوار باشد و بر خشونت و برخوردهای سخت بدنی، مبتنی نباشد. حاصل این افکار و اندیشه ها، ورزشی شد به نام بسکتبال که امروزه پس از سپری شدن، نزدیک به یک قرن از اختراع آن، از پرطرفدارترین و هیجان انگیزترین رشته های ورزشی بین المللی است.
دکتر نای اسمیت در شروع کار، دو سبد که مخصوص حمل میوه بود، بر دیوار دو طرف سالن ورزش دانشگاه و در ارتفاعی بلندتر از قد یک انسان قد بلند، نصب کرد و به دو گروه از ورزشکاران جوان دانشگاه آموزش داد که توپی را دست به دست بدهند وسعی کنند آن را به درون سبد بیندازند، در این حال، تیم مقابل باید بکوشد که مانع از انجام این کار شود و توپ را هم از چنگ حریف برباید و تصاحب کند.
نخستین مسابقه ای که به این ترتیب و به صورتی تجربی ترتیب یافت، میان دو تیم ۹ نفره در کالج اسپرینگ فیلد بود و اولین گل تاریخ بسکتبال را هم یکی از بازیکنان به نام ویلیام چیس به سبد انداخت.
بعدها شخصی به نام فرانک ماهان با توجه به اینکه در زبان انگلیسی سبد را بسکت (BASKET) و توپ را بال (BALL) می گویند، این ورزش را بسکتبال نامید.
دکتر نای اسمیت، برای آنکه بازی بسکتبال خشن نشود، مقررات دقیقی برای آن به وجود آورد. بعضی از مقررات اولیه بسکتبال چنین بود:بازیکنان حق نداشتند توپ را از دست هم بربایند.
بازیکنی که توپ را در اختیار داشت، نباید با آن راه برود یا بدود.هل دادن و هر نوع خشونت ممنوع بود.
فقط بازیکنانی که توپ را در اختیار نداشته، می توانستند به هر طرف بدوند و جا بگیرند.
بازیکن توپ به دست باید توپ را به طرف یاران خود پرتاب کند و به آنها برساند.
در آغاز، ته سبدها هم بسته بود و هر بار که توپ به درون سبد می افتاد، باید کسی به کمک نردبان توپ را از سبد بیرون می آورد. در سال ۱۸۹۲ شخصی به نام لئوآلن، سبد بسکتبال را که تا آن روز از ترکه چوب یا الیاف بود و به همین دلیل به زودی پاره و فرسوده می شد، از سیم بافت تا استحکام بیشتری داشته باشد.
دیری نگذشت که این ورزش جدید طرفداران بسیاری در میان دانشجویان دانشگاه اسپرینگ فیلدو دیگر دانشگاه ها یافت.دکتر اسمیت هم مقررات و قوانین بسکتبال را کامل تر کرد و نسخه هایی از آن را به هر دانشگاه یا باشگاهی که علا قمند بود، ارسال کرد. این مقررات در سال ۱۸۹۲ میلا دی به صورت کتابچه ای برای استفاده عموم منتشر شد.
کشور کانادا، نخستین کشور خارجی بود که ورزش بسکتبال به آن راه یافت. سایر کشورها هم به تدریج و در سالهای بعد پذیرای این ورزش جدید شدند: فرانسه ۱۹۹۳ ، چین و هندوستان ۱۸۹۴، انگلستان، ۱۸۹۴، ژاپن ۱۹۰۰ و ...
نخستین مسابقه رسمی بسکتبال در سال ۱۸۹۵ بین دو تیم از دو دانشگاه شیکاگو و آیوا برگزار شد. نتیجه این بازی تاریخی ۱۵ بر ۱۵ به سود تیم دانشگاه شیکاگو بود.
در سال ۱۹۲۷، کمیته جهانی YMCA (انجمن مردان جوان مسیحی) با همکاری کالج اسپرینگ فیلد، یک مدرسه بین المللی برای تربیت جسمانی در ژنو تاسیس کرد. سپس همایشی از نمایندگان انجمن های بسکتبال در ۱۸ ژوئن ۱۹۳۲ در ژنو برگزار شد و فدراسیون بین المللی بسکتبال آماتور (FIBA) با هشت کشور، بنیانگذاری شد.
اولین رئیس FIBA، لئون بوفارد اهل سوئیس و اولین دبیر کل، رناتوویلیام جونز اهل بریتانیا بود. در کنگره بنیانگذاریFIBA، اولین قوانین بین المللی به طور کامل تهیه شد. ورزش بسکتبال، نخستین بار در سال ۱۹۳۶ در بازی های المپیک برلین حضوری بین المللی یافت. اولین دوره رقابت های قهرمانی مردان جهان، در سال ۱۹۵۰ در بوئنوس آیرس (آرژانتین) برگزار شد که با قهرمانی آرژانتین به پایان رسید.
● بسکتبال در ایران
رشته ورزشی بسکتبال برای اولین بار در سال ۱۳۱۰ در ایران معرفی شد ولی چهار سال طول کشید تا در مکانی مشخص، فردی به تعلیم آن بپردازد. فریدون شریف زاده در سال ۱۳۱۴ بسکتبال رابه طور رسمی در کالج البرز تهران معرفی کرد و به معرفی تعلیم این ورزش پرداخت.
شریف زاده تحصیلا ت عالیه خود را در ترکیه به پایان رسانده بود ودر مسابقات باشگاهی آن کشور چند سال فعالیت کرده بود. پس از تشکیل تیم بسکتبال کالج البرز برخی از مربیان ورزش با آشنایی که با این رشته نوظهور پیدا کرده بودند به تعلیم آن در مدارس ودانشگاه ها پرداختند.
در سال ۱۳۲۴ با گسترش ورزش بسکتبال، انجمن بسکتبال و والیبال ایران تاسیس شد و مسوولیت آن را کاظم رهبری برعهده گرفت. این روند تا سال ۱۳۳۲ همچنان ادامه داشت ولی به علت فراگیر شدن این رشته و همچنین موفقیت آن در بازی های آسیایی ۱۹۵۱ دهلی نو، فدراسیون بسکتبال به صورت مستقل به ریاست ضیا»الدین شادمان تشکیل شد.
آهنگ گسترش بسکتبال در ایران نیز مانند سایر کشورهای جهان بسیار سریع بود، به طوری که چند سال پس از شکل گیری این ورزش، تیم ملی ایران در بازی های المپیک ۱۹۴۸ لندن شرکت کرد. اعضای تیم ایران در این بازی ها عبارت بودند از: حسین جبارزادگان، حسین کاراندیش، فریدون اشتری، حسین سرودی، حسین صعودی پور، مهندس رفعت جاه، ابوالفضل صلبی، اصغر احساسی، فریدون اسفندیاری، ضیا»الدین شادمان، فریدون صادقی و فرهنگ مهتری، سرپرستی این تیم برعهده کاظم رهبری بود.
تیم ایران با یک پیروزی و پنج شکست در میان ۲۳ تیم شرکت کننده به مقام پانزدهم رسید. البته این اولین و آخرین حضور المپیکی بسکتبال ایران بود.
در سال ۱۹۵۰ تیم ملی بسکتبال ایران برای شرکت در یک تورنمنت بین المللی به ترکیه رفت و توانست در این رقابت ها که با حضور فرانسه، یوگسلا وی، ایتالیا، مصر، اتریش و ترکیه برگزار می شد، با پیروزی بر ایتالیا، اتریش و مصر در جای سوم قرار گیرد.
هر چند بسکتبال جای خود را به عنوان یک ورزش گروهی که همانند فوتبال برای بازی احتیاج به وسایل چندانی نداشت، باز کرده بود ولی کسب مدال برنز بازی های آسیایی ۱۹۵۱ دهلی نو بود که باعث گسترش فراوان آن به خصوص در مدارس و دانشگاه ها شد.
تیم ملی ایران در سال ۱۹۶۲ در تورنمنت چهار جانبه ای که به صورت رسمی بین تیم های ایران، ترکیه، پاکستان و هندوستان در لا هور پاکستان برگزار شد با موفقیت به مقام نخست رسید. در دومین حضور بسکتبال ایران در بازی های آسیایی که در سال ۱۹۶۶ اتفاق افتاد، تیم ایران توانست موفقیت ۱۹۵۱ را تکرار کند و به مقام هفتم رسید.
اولین حضور ایران در جام ملت های آسیا، در سال ۱۹۷۳ بود که تیم ایران پنجم شد. از آن زمان تاکنون تیم ایران در یازده دوره این رقابت ها که هر دو سال یکبار برگزار می شود و تاکنون بیست و سه دوره خود را پشت سر گذاشته است، حضور یافته که حاصل آن یک عنوان چهارمی در سال ۱۹۹۳ و پنج عنوان پنجمی بوده است.
دوران باشکوه بسکتبال ایران یک بار دیگر از سال ۱۳۸۱ آغاز شد و بسکتبال ایران از آن سال تا به امروز به موفقیت های بی سابقه ای دست یافت. عنوان قهرمانی امیدهای آسیا، یک قهرمانی و یک نایب قهرمانی جوانان آسیا و قهرمانی مردان غرب آسیا مهم ترین افتخارات این دوران بوده است.
● قوانین و مقررات
▪ تعداد کل بازیکنان: ۱۰ تا ۱۲ نفر.
▪ تعداد بازیکنان داخل زمین: ۵ نفر.
▪ تعداد کل داوران: ۶ نفر شامل سرداور، داور، منشی، وقت نگهدار، مسوول وقت ۳۰ ثانیه، مسوول تابلو.
▪ اندازه تخته: ۱۸۰ در ۱۲۰ سانتی متر.
▪ اندازه زمین: طول زمین بسکتبال ۲۸ متر وعرض آن ۱۵ متر است.
▪ شکل و اندازه حلقه: حلقه بسکتبال به شکل دایره همراه با تور زیر آن (سبد بسکتبال) و قطر آن ۴۵ سانتی متر است.
▪ وزن و رنگ توپ: وزن توپ بسکتبال بین ۶۰۰ تا ۶۵۰ گرم بوده و رنگ آن نارنجی یا قهوه ای است.
▪ مقدار باد توپ: مقدار باد توپ باید به اندازه ای باشد که اگر از ارتفاع ۱۸۳ سانتی متر به طرف زمین انداخته شد، تا ۱۲۴ سانتی متر بالا آید.
▪ محیط توپ: ۷۵ تا ۷۸ سانتی متر مربع است.
▪ روش شروع بازی: توپ توسط سر داور بین دو نفر از هر دو تیم از وسط زمین به بالا انداخته می شود. (جامپ بال)
▪ زمان بازی: زمان بازی شامل ۴ وقت (کوارتر) ۱۰ دقیقه ای مفید است.
▪ زمان و تعداد استراحت ها: بین کوارترها، ۲ دقیقه استراحت و بین کوارتر ۲ و ۳، پانزده دقیقه استراحت در نظر گرفته می شود. در کوارتر اول و دوم و سوم وقت اضافه، یک استراحت یک دقیقه ای و کوارتر چهارم دو استراحت یک دقیقه ای وجود دارد.
▪ ارتفاع حلقه تا زمین: ۳/۰۵ متر است.
▪ تعداد تعویض ها: تعداد تعویض های هر تیم نامحدود و آزاد البته با اجازه داور است.
▪ شماره بازیکنان: شماره بازیکنان از یک تا ۹۹ می تواند باشد.
▪ طریقه انداختن توپ از خارج از زمین (اوت): بازیکنان می توانند توپ را بعد از گرفتن از داور، از محل خطا، با قرار گرفتن در پشت خط تا یک متر جلوتر یا عقب تر بیندازد.
▪ خطای تیمی: در هر کوارتر هر تیم تا ۴ خطا مجاز است انجام دهد و به ازای هر خطای بعدی در هر جای زمین به تیم مقابل دو پرتاب داده می شود.
▪ اخطار: داور برای نشان دادن اخطار، دست خود را مشت کرده و با انگشت شصت به بازیکن یا تیم خاطی نشان می دهد.
▪ فاصله نقطه پنالتی تا پای حلقه: این فاصله برابر با ۵۸۰ سانتی متر است.

نویسنده : محمود افشار

منبع : روزنامه مردم سالاری