پاکستان، ارتش ضعیف، دشمنان قوی

بی‌نظیر بوتو که در اولین روز ورودش به پاکستان می‌رفت تا برای همیشه از کلیه عوالم خداحافظی کند، در اولین واکنش به حوادث تروریستی کراچی گفت که برای ریشه‌کن کردن عوامل چنین جنایاتی در پاکستان حضور دارد و قول داد در صورتی که در انتخابات ژانویه پیروز شود بساط شبه نظامیان مستقر در مرزهای شمالی پاکستان را بر خواهد چید.
اما سوای از ادعای بوتو و اینکه آیا مجالی برای محقق کردن آن به او داده خواهد شد یا خیر؟ شواهد موجود در پاکستان نشان دهنده این حقیقت است که عملی کردن این ادعا نه تنها کار ساده‌ای نیست بلکه کاری تقریبا غیرممکن و در خوشبینانه‌ترین حالت کاری بس طاقت‌فرسا و زمان‌بر است.
در حالی که امریکا تندروهای مذهبی پاکستانی را اعم از طالبان و آنهایی که به هر شکل و نوعی به این گروه نزدیک هستند، عده‌ای آشوبگر و عناصر خطرناک می‌بیند و انتظار دارد پرویز مشرف آنها را یا از دم تیغ بگذراند و یا به هر وسیله دیگری مهار کند، پاکستانی‌ها و از جمله نظامیان پاکستانی آنها را تنها عده‌ای هموطن پاکستانی می‌دانند و بس و از نگاه بسیاری از مردم ۱۶۰ میلیون نفری پاکستان این امریکا است که با دخالت‌هایش در این کشور و افغانستان منطقه را به آشوب و ناامنی کشانده است.
از سوی دیگر به فرض این که نظامیان پاکستانی به این باور و یقین برسند که طالبان و یا افراطیون مذهبی دیگر نزدیک به آنها باید امر دولتیان را تمکین کنند و الا در برابر مشت آهنین بایستند، چنین ایمان و باوری را نمی‌توان در میان سربازان تحت امر آنها تسری داد و آنها را واداشت تا بر روی مردم خویش آتش بگشایند.
ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود؛ حقیقت دردناک‌تر برای پرویز مشرف و بی‌نظیر بوتو که حالا در کنار ژنرال وعده نابودی شورشیان را داده، این است که سربازان پاکستانی به هیچ وجه در مقایسه با شورشیان طالبان و افراطیون قبایل شمالی توانمند نیستند.
نمونه بارز این بی‌کفایتی حدودا دو هفته پیش در اواخر ماه اوت عیان شد و آن زمانی بود که یک هنگ تقریبا ۳۰۰ نفره از سربازان پاکستانی که برای مبارزه با شورشیان قبایل شمالی به منطقه اعزام شده بودند بدون شلیک حتی یک گلوله به اسارت نیروهای شبه نظامی نزدیک به طالبان درآمدند.
آمارها نشان می‌دهد که این سربازان تنها در خلال سه ماه مبارزه نه چندان مستقیم با شبه نظامیان منتصب به طالبان هزار نفر تلفات داده‌اند.
از این رو به سادگی می‌توان دریافت که ارتش پاکستان برای مبارزه با تروریسم ریشه‌دار در قبایل شمالی و طالبان، نه تنها کارآمد نیست بلکه بسیار ناتوان است و از این رو وعده‌ای که بی‌نظیر بوتو در آستانه ورود به کشور به مردمش داده با چنین ساز و برگی محقق نخواهد شد.
در کنار ناتوانی ارتش پاکستان نباید از نکته دیگری غافل شد و اینکه هر چقدر سربازان پاکستانی از درگیر شدن با هموطنان خود به هر اسم و عنوانی بیم و هراس دارند، نیروهای سازمان اطلاعات و امنیت پاکستان موسوم به ISI در حمایت از طالبان – فرزند ناخلف خود – جسارت، تبحر و خدعه دارند و نباید فراموش کرد که همین سازمان یکی از متهمین اصلی حادثه تروریستی کراچی به منظور نابودی بی‌نظیر بوتو است.
بنابراین یک فرض درباره ادعای خانم بوتو که خود نیز تا حدی به آن اشاره داشته است باقی می‌ماند و آن اینکه اگر نخست‌وزیر احتمالی آینده پاکستان بخواهد به جد در پی تحقق وعده خود مبنی بر نابودی گروه‌های آشوبگر و افراطی باشد ناگزیر به پذیرش ورود گسترده نیروهای نظامی امریکایی به خاک پاکستان خواهد بود. موضوعی که به تنهایی می‌تواند مایه تنشی جدید در میان پاکستانی‌ها و مخالفان مشرف و بوتو باشد.
اگرچه تاکنون نیز نیروهای امریکایی بارها و بارها به بهانه یافتن سران القاعده و مبارزه با تروریسم با هماهنگی و چراغ سبز مشرف وارد خاک پاکستان شده‌اند و دست به عملیات‌های محدود نظامی زده‌اند اما آنچه بی‌نظیر بوتو و مشرف اکنون از آن سخن می‌گویند تنها با لشگرکشی گسترده امریکا به شمال پاکستان ممکن خواهد شد.
فرضیه‌ای که البته بسیاری از تحلیلگران آن را با نصب‌العین قرار دادن افغانستان محکوم به شکست می‌دانند و تردید دارند که آیا دو سوی ائتلاف حاضر به پرداخت عواقب آن هستند یا خیر؟

محمدرضا نوروزپور

منبع : روزنامه جام‌جم