مدیریت مصرف برق در منزل

کشور ما حدود ۱ درصد جمعیت جهان را دارا است و حدود ۲ درصد انرژی جهان را مصرف می‌کند. استفاده از برق، گاز و سوخت مایع جهت گرمایش و سرمایش در فصل مناسب، از مدت‌ها پیش برای ما به‌صورت امری عادی درآمده و امروزه هیچ منزلی نمی‌تواند بدون استفاده از تجهیزات گرمایشی و سرمایشی، قابل سکونت باشد.
سال‌ها است که بهای انواع انرژی افزایش ناچیزی داشته و انرژی گرمایشی و سرمایشی با شرایط مناسبی در دسترس می‌باشد، ولی این وضعیت به دلیل شرایط جهانی و افزایش بهای انرژی (نفت، برق و گاز) در حال تغییر است.
تولید برق بسیار پرهزینه است، به طوری‌که برای تولید یک کیلو وات برق، حدود ۱۰۰۰ دلار سرمایه‌گذاری اولیه نیاز است و در طول استفاده از تأسیسات، هزینه‌های جاری نیز به آن افزوده می‌شود.
آیا زمان آن فرا نرسیده است که مسئله صرفه‌جوئی انرژی را جدی بگیریم.
در اثر سوزاندن حامل‌های انرژی مانند ذغال سنگ، چوب، نفت و یا گاز، آلاینده‌های مختلفی ایجاد می‌شوند. به‌طوری که به ازاء تولید یک کیلو وات ساعت انرژی برق حدود ۲۰۰ گرم گاز وارد هوا می‌گردد. از طرفی باعث گرم شدن اتمسفر، تقویت اثر گلخانه‌ای و گرم شدن زمین می‌شود. تغییرات آب و هوائی موجب تغییر وضعیت بارندگی و هم‌چنین آب شدن یخ‌های دو قطب گردیده که موجب افزایش سطح آب‌های دریاها و اقیانوس‌ها می‌شود. و نهایتاً زندگی برای انسان‌ها، گیاهان و حیات وحش روی کره زمین غیرممکن خواهد شد.
لذا مدیریت صحیح مصرف برق وظیفه آحاد ما می‌باشد بیش از یک سوم مصرف انرژی نهائی ما مربوط به مصارف خانگی است که بخش زیادی از آن را می‌توان بدون از دست دادن رفاه معمولی، صرفه‌جوئی کرد.
● ساعات اوج بار
بیشتر مصرف بعد از غروب خورشید است که معمولاً همه در منزل می‌باشند. لذا در این ساعات، بخش خانگی بیشترین مصرف را دارد و مصرف بهینه برق در این ساعات بسیار با ارزش است.
ایامی از سال و نیز ساعاتی در هر شبانه‌روز، دارای بیشترین مصرف انرژی الکتریکی است که به آن، روزها و ساعات اوج بار گفته می‌شود.
در ایران بیشترین مصارف در فصل تابستان از حدود اواسط تیر ماه لغایت اواسط شهریور ماه است. با دانستن این مطالب بایستی نحوه مصرف برق خانگی را طوری کنترل نمائیم که مصرف در این روزها و آن ساعات کاهش یابد.
امروزه تقریباً اکثر وسایل خانگی با برق کار می‌کنند که برخی از آنها به ویژه دستگاه‌های قدیمی معمولاً برق بیشتری مصرف می‌کنند، ولی این باعث نمی‌شود که فکر کنیم دستگاه‌های جدید اساساً کم مصرف هستند.
تفاوت مصرف برق بین مدل‌های مختلف بعضاً بسیار زیاد است، به همین دلیل قبل از خرید وسائل جدید حتماً از چگونگی مصرف برق و کارآئی آن از طریق برچسب انرژی و این‌که آیا دستگاه مورد نظر برای شرایط آب و هوائی محل سکونت شما مناسب است یا خیر کسب اطلاع نمائید.
استفاده زیاد از وسائل برقی در ساعات اوج بار، باعث اختلال در شبکه و ایجاد خاموشی، و یا صدمه دیدن وسائل برق می‌شود.
در رابطه با محیط خانه و لوازم برقی خانگی توصیه‌های زیر می‌تواند مفید باشد:
۱) رنگ‌آمیزی محیط داخل خانه به رنگ روشن و نصب پرده‌های تاشو در مقابل پنجره‌ها که امکان ورود حداکثر نور را می‌دهد، جهت حداکثر استفاده از روشنائی روز
۲) استفاده از سرامیک و یا موکت‌های به رنگ روشن جهت بازتاب مناسب نور
۳) تنظیم نور مناسب در ساعات اوج بار با حداقل چراغ روشن مورد لزوم
۴) استفاده از یک نور عمومی ملایم و تأکید بر استفاده از نور متمرکز (چراغ مطالعه) در موارد لزوم
۵) برنامه‌ریزی جهت درس خواندن بچه‌ها و تشویق به زود خوابیدن (حتی‌الامکان ۹ شب) و زود بیدار شدن برای مرور درس‌ها در صبح روز بعد
۶) عدم استفاده از وسائل برقی پر مصرف مانند سماور برقی، اتو، چرخ‌گوشت، آب‌میوه‌گیری، ماشین‌لباس‌شوئی و ... در ساعات اوج بار
۷) تشویق به استحمام افراد منزل در ساعات اولیه روز (صبح‌ها) که زمان شروع فعالیت‌ روزانه است (این عمل استفاده از سشوار در ساعات اوج بار را حذف می‌کند)
● لامپ‌های پر بازده
۱) برای دستیابی به روشنائی مطلوب و دارای بازدهی بالا، در داخل منزل حتی‌الامکان از لامپ‌های کم مصرف استفاده نموده و به موقع نسبت به غبارزدائی آنها اقدام نمائید.
۲) لامپ رشته‌ای، نور را با تلفات زیاد حرارت تولید می‌کند و بیش از ۹۰% انرژی مصرفی آن به حرارت تبدیل می‌شود، در حالی‌که لامپ‌های کم مصرف بدون تولید حرارت، عمری بالغ بر ۸ برابر لامپ‌های رشته‌ای دارند. اگر چه لامپ‌های کم مصرف گران‌تر از لامپ‌های رشته‌ای هستند ولی دوام طولانی‌تر و مصرف کم آنها در زمان کوتاهی تفاوت قیمت را جبران می‌کند.
۳) لامپ فلورسنت معمولی (لامپ مهتابی) نیز یک لامپ پر بازده است و در مکان‌هائی که امکان نصب و استفاده از آن مقدور است، توصیه می‌شود.
● وسائل صوتی و تصویری
بررسی مصرف وسائل صوتی و تصویری به ویژه تلویزیون‌هائی که در حالت آماده به کار Standby هستند، نشان می‌دهد نیمی از استفاده کنندگان از این‌گونه وسائل، آنها را در حالت آماده به کار قرار می‌دهند که به دلیل مصرف انرژی در این حالت، در مجموع باعث اتلاف مقادیر زیادی انرژی الکتریکی خواهد شد. لذا توصیه می‌گردد از کلید ON/OF استفاده شود و در زمان‌های طولانی، تلویزیون‌ها را در حالت آماده به کار نگه ندارید.
● یخچال و فریزر
این وسائل تقریباً یک پنجم انرژی را در منزل مصرف می‌نمایند. مصرف انرژی این وسائل تا حد زیادی به این بستگی دارد که چه مقدار گرما به درون آنها نفوذ می‌کند، که بایستی با صرف انرژی بیشتر جبران شده، به برودت مورد نظر رسیده و آن را حفظ نماید.
۱) در هنگام خرید حتماً به برچسب انرژی دستگاه توجه نمائید.
۲) حجم یخچال و فریزر باید با توجه به نیاز و تعداد افراد خانواده انتخاب شود.
۳) یخچال و فریزر را بر روی سطح تراز و صاف قرار دهید تا درب یخچال به‌طور کامل بسته و کارکرد درستی داشته باشد.
۴) حتی‌الامکان یخچال و فریزر را در مکان‌هائی که گرم نمی‌شوند قرار دهید. دقت شود که یخچال و فریزر نزدیک اجاق و اجسام گرم و یا در معرض تابش مستقیم خورشید قرار نگیرند.
۵)نوار لاستیکی دور درب یخچال و فریزر را کنترل کنید و در صورت کوچک‌ترین نشتی هوا، بلافاصله آنها را تعویض نمائید.
۶) مراقب باشید که لوله‌های پشت یخچال و فریزر که مخصوص هدایت گرما به بیرون هستند به خوبی در معرض جریان هوا قرار داشته و حداقل ۲۰ سانتی‌متر با دیوار فاصله داشته باشند. گردگیری لوله‌های پشت یخچال و فریزر حداقل سال دوبار توصیه می‌شود.
۷) تنظیم صحیح ترموستات یخچال و فریزر نقش بسیار مهمی در کاهش مصرف انرژی این وسائل خواهد داشت.
لذا توصیه می‌شود ترموستات یخچال و فریزر را بین ۱۵ تا ۱۸ درجه سانتی‌گراد زیر صفر و ترموستات یخچال را بین ۳ تا ۴ درجه بالای صفر تنظیم نمائید.
۸) چیدن مواد به‌صورت مرتب در جای مخصوص در یخچال و فریزر، باعث می‌شود که دسترسی به آنها آسان‌تر بوده و در هنگام گذاشتن یا برداشتن مدت کمتری درب آنها باز مانده و از نفوذ هوای گرم و مرطوب جلوگیری شود.
۹) مواد غذائی گرم را ابتدا سرد نموده، سپس در داخل یخچال قرار دهید.
۱۰) مواد غذائی را در فریزر دسته‌بندی کرده و آنها را طوری در کیسه‌های فریزر قرار دهید که هوای اضافی، داخل کیسه وجود نداشته باشد.
۱۱) در اثر آب موجود در مواد غذائی و یا بخار هوا، در یخچال و فریزر برفک ایجاد می‌شود و هر چه برفک بیشتر شود مصرف انرژی نیز بیشتر می‌گردد. بنابراین به‌طور منظم و در مقاطع زمانی مناسب از یخچال و فریزر، برفک‌زدائی نمائید.
۱۲) باز و بسته کردن بیهوده درب یخچال و فریزر باعث افزایش مصرف انرژی آنها می‌شود.
۱۳) پس از هر بار شستشوی داخل یخچال و فریزر (با مخلوط آب نیم‌ گرم و جوش شیرین) برای یک‌نواخت شدن دمای داخل آنها، لازم است چند ساعت با درب بسته کار کنند.
● ماشین لباسشوئی
ماشین لباسشوئی را بایستی همیشه با ظرفیت کامل به کار گرفت. هرچند بعضی از مدل‌های جدید دارای سیستم کنترل آب و مصرف برق متناسب با مقدار لباس‌ها می‌باشد، ولی استفاده از ظرفیت کامل با صرفه‌تر است. برای لباس با آلودگی معمولی، دمای ۶۰ درجه سانتی‌گراد کافی است.
۱) ظرفیت ماشین لباسشوئی را متناسب با تعداد افراد خانواده انتخاب کنید.
۲) در زمان انتخاب و خرید، توجه داشته باشید که ماشین لباسشوئی به سیستم خودکار تعیین مقدار مناسب آب به ازاء مقدار لباس مجهز باشد.
۳) استفاده از آب گرم محل مسکونی برای ماشین لباسشوئی در کاهش مصرف انرژی بسیار مفید است. لذا از ماشین‌های لباسشوئی که دو نوع ورودی آب دارند استفاده نمائید.
۴) بعضی از ماشین‌های لباسشوئی به برنامه زمانی شروع برنامه شستشو بعد از زمان اوج بار مجهزند. چنان‌چه ماشین لباسشوئی شما این امکان را ندارد به منظور عدم آسیب‌رسانی به دستگاه و کمک به شبکه، سعی نمائید در ساعات غیر اوج بار از دستگاه استفاده نمائید.
۵) از لباسشوئی وقتی استفاده کنید که لباس کافی برای شستن داشته باشید.
۶) حتی‌الامکان به جای استفاده از خشک‌کن ماشین لباسشوئی از هوای آزاد برای خشک کردن لباس‌ها استفاده نمائید.
● کولرهای آبی و گازی
۱) ظرفیت برودتی کولرها باید متناسب با فضای مورد استفاده و شرایط آب و هوائی (از لحاظ دما و رطوبت) باشد و کولرهای بزرگ‌تر تنها منجر به اتلاف انرژی الکتریکی می‌شوند.
۲) از کولرهای آبی برای مناطق معتدل و از کولرهای گازی برای مناطق گرم و مرطوب استفاده کنید.
۳) کانال‌کشی کولرها را از کوتاه‌ترین مسیر انجام داده و حتماً می‌بایست به وسیله عایق‌کاری با پشم شیشه یا دیگر عایق‌ها از هدر رفتن سرما در مسیر انتقال، جلوگیری شود.
۴) هر ساله نسبت به تعویض پوشال‌های کولر اقدام کنید و پیش از فصل گرما نسبت به سرویس آن اقدام نمائید.
۵) نصب سایبان بر روی کولرها در پشت بام‌ها، در جهت صرفه‌جوئی انرژی مؤثر است.
۶) از روشن نگه داشتن دائم کولر خودداری کنید و سعی کنید حتماً از ترموستات برای کنترل درجه حرارت محیط استفاده نمائید.
۷) حتی‌الامکان از سرمایش موضعی استفاده کنید، یعنی دریچه‌ فضاهائی که مورد نیاز نیستند را مسدود کنید، با این‌کار زمان استفاده از کولر کاهش می‌یابد.
۸) کولرهای گازی از پر مصرف‌ترین وسائل خانگی هستند، لذا در مواقع ضروری و حتی‌الامکان در ساعات غیر اوج بار مورد استفاده قرار گیرند.
۹) کولرهای گازی دارای ترموستات تنظیم دما هستند. تنظیم دمای مناسب آن در فصل‌های گرم سال بین ۲۲ ـ ۱۸ درجه سانتی‌گراد بهترین درجه برای محل سکونت است.
۱۰) نصب کندانسور کولرهای گازی در سایه باعث جلوگیری از اتلاف مقدار قابل توجه انرژی خواهد شد.
۱۱) در صورت امکان کولرهای گازی را در مسیر باد نصب کنید، زیرا باعث فشار بر کولر و افزایش بازدهی و کاهش مصرف انرژی خواهد شد.
۱۲) برای جلوگیری از خروج سرما، اطراف پنجره‌ها و درها را با نوارهای درزگیری، عایق نمائید.
۱۳) حتی‌الامکان در ساعات اوج بار از این وسائل پر مصرف استفاده نکنید.
با به‌کارگیری مجموعه توصیه‌های اشاره شده، ضمن کمک به تأمین برق مطمئن برای همه، از آلودگی محیط زیست جلوگیری کرده و هزینه‌های برق خود را نیز کاهش خواهید داد.

منبع : ماهنامه اقتصاد خانواده