حجاب اسلامی در ترکیه

حزب عدالت و توسعه با پیروزی در انتخابات پارلمان ترکیه در ۳۱ تیر امسال و سپس برگزیدن آقای عبداله گل به ریاست جمهوری آن کشور ، تغییر برخی بندهای قانون اساسی را در دستور کار خود قرار داد تا به تعبیر آقای اردوغان ، ترکیه دارای یک " قانون اساسی غیر نظامی " شود .
▪ یکم : حزب عدالت و توسعه با پیروزی در انتخابات پارلمان ترکیه در ۳۱ تیر امسال و سپس برگزیدن آقای عبداله گل به ریاست جمهوری آن کشور ، تغییر برخی بندهای قانون اساسی را در دستور کار خود قرار داد تا به تعبیر آقای اردوغان ، ترکیه دارای یک " قانون اساسی غیر نظامی " شود .
در همه پرسی عمومی ( ۲۹/۷/۸۶ ) ، تغییرات پیشنهادی با موافقت ۷۲درصد مردم ترکیه مواجه شد . از جمله مواردی که حزب عدالت و توسعه اکنون ‌درصدد تغییر آن با استناد به حقوق شهروندان است این گزاره می باشد ، " پوشش سر نباید مانع تحصیلات زنان شود " . عبارت فوق بحث زیادی در ترکیه بر انگیخته است .
طبق آمارهای موجود ، ۶۱ در صد زنان ترکیه با حجاب اند و همگی با تغییر فوق موافق . بر این اساس دختران و بانوان مسلمان ، خواهند توانست با حفظ حجاب در دانشگاه های آن کشور به تحصیل بپردازند و مجبور نیستند برای کسب تحصیلات عالیه ،‌ حجاب خود را بردارند یا به صورت خصوصی اقدام کنند، یا عازم کشورهای خارجی شوند .
از سوی دیگر یک سوم ( ۱۳ از ۳۹ درصد ) زنان ترکیه نیز که به هر دلیل بدون پوشش سر در جامعه حضور
می یابند،‌ با تغییر مذکور موافقند . چرا که آزادی حجاب را از حقوق مسلم زنان می دانند که با هر پوششی که مایلند وارد دانشگاه شوند . به بیان دیگر یک سوم زنان بی حجاب یا سکولار ترکیه نیز با وضعیت فعلی ، یعنی ممنوع و غیر قانونی بودن ورود دختران با حجاب به دانشگاه ها مخالفند .
به این ترتیب ۷۴ درصد زنان ترکیه ( ۶۱ دارای حجاب و ۱۳ درصد بی حجاب ) خواهان تغییر قانون و آزاد شدن حجاب هستند تا زنان بتوانند به صورت آزاد ( با حجاب یا بدون حجاب ) در دانشگاه تحصیل کنند . پشتیبانی این جمعیت عظیم ( تقریباً سه چهارم مردم ترکیه ) بزرگترین حامی حزب عدالت و توسعه برای تغییر قانون است . تنها دغدغه موجود،احتمال اقدام غیر قانونی نظامیان سکولار ترکیه است که به بهانه دفاع از ارزش های لائیسیته ، کودتا کنند تا مانع تصویب آن شوند که البته با توجه به شرایط داخلی و خارجی ترکیه احتمال چنین دخالتی اندک است، اگر چه کاملاً منتفی نیست . در هر حال ۷۴ درصد شهروندان ترکیه ۸۴ سال پس از تأسیس نظام سیاسی جدید در ترکیه توسط مصطفی کمال پاشا ( آتاتورک یا پدر ملت ترک ) شکست آن را اعلام می کنند و معتقدند حجاب یا بی حجابی به تحصیلات ارتباط ندارد و منع ورود زنان با حجاب به دانشگاه برای کسب تحصیلات عالیه ، نقض آشکار حقوق بشر است .
▪ دوم : فعالان اجتماعی ایرانی اعم از مسلمان و سکولار درباره تغییر فوق سکوت کرده اند چرا که هر گونه موضعگیری در این زمینه تبعات مهمی در بر خواهد داشت .
سکولار ها در این باره سخن نمی گویند چون اعلام موافقت با این گزاره ، اگر چه بحث ورود زنان بی حجاب به دانشگاههای ایران را باز می کند ، اما با مسلمانان ترکیه هم موضع می شوند که به اتفاق خواهان تصویب تغییر مذکورند . از سوی دیگر راه آنان از اکثریت سکولارهای ترکیه ( دو سوم ) جدا می شود که مخالف تصویب این تغییرند . نگرانی دیگرسکولارها آن است که نکند مسلمانان درترکیه در تمام زمینه ها دست بالا پیدا کنند و به تدریج محدودیت هایی را علیه دگر اندیشان ، از جمله سکولار ها ، اعمال کنند . ‌البته این نگرانی با توجه به تلاش حزب عدالت و توسعه برای پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا و نیز پذیرش حقوق بشر
( سنجه های کپنهاک ) توسط حزب به عنوان حقوق فطری انسانها موجه به نظر نمی رسد و امکان اعمال محدودیت بر غیر مسلمانان نزدیک به صفر خواهد بود .
مسلمانان ایرانی نیز به دلایل متفاوت سکوت راترجیح داده اند . تکلیف محافظه کاران و اقتدارگراها مشخص است . تبلیغات گسترده آنان به سود تغییر فوق در ترکیه ، این پرسش را مطرح خواهد کرد که آیا اقتدارگراها حاضرند این حق را برای زنان ایرانی نیز به رسمیت بشناسند تا نحوه پوسش آنان مانع و ورود شان به دانشگاه نشود ؟ به باور اصولگرایان زنان با حجاب اسلامی حق دارند وارد دانشگاه های ترکیه بشوند . در عین حال در ایران بی حجابان حق ورود به عرصه های عمومی ، از جمله دانشگاه ها را ندارند .
اصلاح طلبان نیز که در مجموع سکوت کرده اند ، ضمن تأکید بر حجاب اسلامی به عنوان یک حکم دینی و ضرورت ترویج آن ، همگی با این تغییر موافقند . البته گروهی از آنان آزادی را در مجموع به سود گسترش حجاب و تقویت هنجارهای اسلامی ارزیابی می کنند ،کما اینکه در ترکیه و دیگر کشورهای جهان ، با وجود آزادی شاهد رشد حجاب و هنجارهای اسلامی هستیم . به باور آنها هنجارهای دینی و فرهنگی را نمی توان با زور احیا،ترویح ونهادینه کرد.
گروه دیگری از اصلاح طلبان معتقدند گزاره فوق در ایران قابل اجرا نیست ، ضمن آن که مسئلهٔ اصلی جامعهٔ ما در حال حاضرانتخابات آزاد و تلاش برای جلوگیری از ماجراجویی احتمالی نظامی آمریکا علیه میهن است.
▪ سوم : بسته به اینکه اشخاص به "معیارهای واحد" اعتقاد داشته باشند یا "معیارهای دوگانه" را راهگشا بدانند ، ونیز بسته به اینکه سیاست های فرهنگی جاری کشور را شکست خورده ارزیابی کنند یا موفق ،در بارهٔ گزارهٔ فوق موضع متفاوتی اتخاذ خواهند کرد. در هر حال این پرسش به قوت خود باقی است که چرا هنجارهای اسلامی در ایران رو به ضعف ودر جهان اسلام وسراسر دنیارو به رشد است؟ با اینکه رعایت آنها در جمهوری اسلامی اجباری است حال آنکه در اکثر قریب به اتفاق کشور های دنیا مردم آزادند با حجاب زندگی کنند یا بی حجاب.

سیدمصطفی تاج زاده

منبع : اخبار روز