بیماری پلوروپنومونی واگیردار گاوان(CBPP)

C.B.P.P یک تهدید جدی برای تولیدات دامی در قسمت پائین دست صحرای آفریقا و پاره ای کشورهای آسیایی است. مانع جدی توسعه و افزایش گله هاست. بهنگامی که در یک منطقه جدید گسترش می یابد. زیانهای اولیه در مشغله چوپانی و دامداری می تواند بسیار سنگین باشد و ریشه کنی آن بسیار مشکل و کنترل آن مستلزم هزینه های سرسام آور است. C.B.P.P از بیماریهای بسیار مهم عفونی و واگیر دار در بین بیماریهای مهم عفونی گاو و بوفالوی آبی است. حیوانات مبتلا ، بعلت ضایعات ریوی دارای اشکال تنفسی بوده، وضعیت سلامتی خود را از دست داده و تعدادی تلف می شوند. گاوها در تمام سنین مستعد هستند و لیکن در گوساله های جوان عفونت مفاصل بیشتر توسعه می یابد. بسیاری از گاوها علائم بیماری را علیرغم آلوده بودن نشان نمی دهند و پس از گذراندن دوران ملایم بیماری بسرعت بهبود حاصل می کنند ، در حالی که می توانند بمدت دو سال ناقل بیماری بوده و ممکن است عامل انتقال عفونت تا مدتهای مدیدی باشند.
● علت بیماری :
بیماری C.B.P.P بوسیله میکروبی که میکوپلاسما میکوئیدس نامیده می شود ایجاد شده که حتی با میکروسکوپهای دقیق بسختی دیده می شود. اما رشد آن با کشت مواد آلوده به میکروب در آزمایشگاه قابل مشاهده است.
● میزبانان طبیعی:
تمام انواع گاو (Both Bostaurus and Bosindicus) مستعد ابتلای به بیماری هستند . بوفالوهای اهلی معمولاً بیشتر مقاوم هستند. C.B.P.P در یاک آسیایی( گاو ابریشم ) و بیرون آمریکایی ( نوعی گاومیش) دیده می شود. اما بوفالوهای آفریقایی (Cincerus caffer) بز و گوسفند به این بیماری مقاوم هستند.
● انتشار جغرافیایی :
C.B.P.P در آفریقا گسترش یافته و بنظر میرسد در پاره ای از کشورهای آسیایی و اروپایی حضور داشته باشد. در آفریقا در یک منطقه شمال صحرا از مدار راس السرطان تا مدار جدی ( صورت فلکی جدی ) و از اقیانوس آتلانتیک تا اقیانوس هند دیده می شود. عفونت بصورت آندمیک از راه گله های متحرک (چوپانی یا عشایری ) توسعه پیدا کرده به بیشتر مناطق غرب ، مرکز و شرق آفریقا یا آنگولا و نامیبیای شرقی در شمال آفریقا و در مناطق آلوده جدیدی در سالهای ۱۹۹۰ شامل بخش زیادی از اوگاندا ، قسمتی از کنیا ، منطقه Ituri جمهوری دموکراتیک کنگو و بخش اعظمی از تانزانیا بطور نگران کننده ای توسعه پیدا کرده است.
رواندا (۱۹۹۴) ، بوتسوانا (۱۹۹۵ اکنون پاک است) ، بروندی (۱۹۹۷) و زامبیا(۱۹۹۷) اخیراً مورد حمله مجدد بیماری بوده اند ، اما لسوتو ، مالادوی، موزامبیک ، آفریقای جنوبی ، سوازیلند و زیمبابوه کاملاً عاری از بیماری هستند.
در آسیا CBPP اخیراً از آسام هند ، بنگلادش و میانمار گزارش گردیده است . بروز موارد انفرادی در منطقه خاور میانه تشخیص داده شده است که به نظر می رسد بیشتر به علت حمل گاو از آفریقا ست.
CBPP در سال ۱۸۹۲ در آمریکا ریشه کن شده بود. در زیمبابوه ۱۹۰۴ در شمال آفریقا ۱۹۲۴ در استرالیا ۱۹۷۲ و جمهوری خلق چین در دهه ۱۹۸۰ بیماری پس از پاک سازی عملی در قرن نوزدهم در اروپا، مجدداً در پرتقال و اسپانیا به ترتیب در ۱۹۵۱ و ۱۹۵۷ ظهور پیدا کرد. شیوع بیماری در چند نوبت از شمال فرانسه گزارش شده است ، آخرین آن در سال ۱۹۸۴ گزارش دیده. در ایتالیا بیماری در سال ۱۹۹۰ ظهور مجدد یافته اما در سال ۱۹۹۳ پاک سازی گردید.
CBPP بصورت نامتغیر در اثر تماس با دام آلوده ، در یک گله ایجاد می شود. انتقال بطور مستقیم ، محیط بسته ، تکرار تماس بین حیوان سالم و آلوده در اطراقهای شبانه مشترک ، آبشخور مشترک ، میادین خرید و فروش دام ، چراگاه عمومی و محل های تجمع دام جهت واکسناسیون .
انتقال غیر مستقیم از طریق چراگاهها و آب شرب صورت گرفته و یا انتقال بوسیله اشخاص یا بسته های غذا که بنظر می رسد چندان مهم نباشد.
عوامل عفونی موثر در ذرات تنفسی و ادرار دام وجود داشته این عوامل بسرعت در گرما و محیط خشک از بین می روند. انتقال بوسیله هوا ظاهراً تا مسافت بالای ۲۰۰ متر امکان پذیر است. با تجمع گاوها ، انتقال بیماری سهولت پیدا می کند بویژه بهنگام تراکم گاوها در یک اصطبل یا حمل آنها بوسیله قطار یا کامیون و بر روی پا ایستادن بطور دسته جمعی بیماری بیشتر شایع می شود. دامها با آلودگی مزمن و بدون نشانه در بقاء و انتشار بیماری نقش مهمی را ایفا می کنند. در این زمینه مخصوصاً گله های عشایری ممکن است بدلیل داشتن عفونت های مزمن شاخص باشند. فرار رمه دار از کانون یک بیماری با دامهای بظاهر سالم جزو عوامل انتشار بیماری بطور وسیع می باشند.
● تظاهرات بیماری در گله :
رخداد بیماری CBPP برای نخستین بار در گله بطور واقعی شدید بوده و تلفات ناشی از بیماری بسیار بالاست. تعداد اندکی از گاوها ممکن است بسرعت تلف شده بدون آنکه نشانه ای بجز تب بروز دهند. ممکن است شروع بیماری مربوط به تماس قبلی با دیگر گاوها در حدود سه تا شش هفته قبل باشد ، اما این مساله در مورد نمونه ای که در دوره نهفته بیماری بوده و طی حدود شش ماه ممکن است بیماری را نشان می دهد همیشه صادق نیست. نشانه های بالینی ممکن است فقط چند ماه پس از تماس ظاهر شوند. بنابراین بیماری ممکن است در گله تثبیت گردد قبل از اینکه دقت بعمل آمده و عطف به ماسبق جهت یافتن منشاء میتواند مشکل باشد. این حالت بخصوص در محلهایی معمول استکه واکسناسیون با فاصله زیاد انجام شده و محلهایی که آنتی بیوتیک برای اشکالات مهمتر بکار برده شده ، اما نتوانسته جلو وقوع عفونت در گله را بگیرد.
پس از مدت زمانی بیماری در گله مزمن می شود. از شدت علائم کلینیکی کاسته شده و میزان تلفات افت می کند ، بهر حال زیانها ادامه پیدا می کند.
● پیشگیری و کنترل :
در حالت ایده آل کنترل CBPP با حذف کل گله آلوده در هر جا که بیماری مشاهده شود ، دست یافتنی است. بهر حال این عمل ممکن است توام با واکسناسیون تضمین واقعی نداشته باشد و یکی از راههایی است که در کنترل CBPP بسیار تکرار می شود. هنوز برای اینکه واکسناسیون موثر باشد، بایستی هدف ۱۰۰% جمعیت در یک منطقه اپیدمیولوژیکی و جغرافیایی تعریف شده باشد. واکسناسیون بایستی در ابتدا در یک فاصله زمانی کوتاه تکرار شود و بعداً سالانه طی چند سال که به عنوان مثال کمتر از ۵-۳ نباشد ، این روش واکسناسیون نبایستی حذف شده تا زمانی که ساختار های ناظر مدارکی دال بر رشیه کنی CBPP ارائه دهند. واکسن زنده تخفیف حدت یافته (Tistrain) بطور وسیع در آفریقا بکار برده می شود و فقط واکسنهایی که تاییدیه PAN VAC دارند بایستی بکار برده شوند. کنترل کیفیت واکسن وجود دارد ، و یکی از امور اساسی CBPP کنترل برنامه هاست.
● نشانه های بالینی :
تمام حیوانات به یک طریق آلوده نمی شوند و اغلب از لحظه شروع دوره مزمنی را طی می کند.
فرم فوق حاد که بالای ۱۰% گله را در بر می گیرد ، ممکن است در ابتدای یک درگیری دیده شود، مرگ ناگهانی است و اغلب بدون هرگونه نشانی بوده و تشخیص بالینی مشکل است.
فرم حاددر حدود ۲۰% حیوانات مریض مشاهده می شوند. دوره بیماری ۷-۵ روز است. ابتدایی ترین نشانه ها شروع ناگهانی تب تا oc ۴۰ یا بیشتر و در گاوهای شیری ، افت تولید شیر است. گاوهای مریض در چراگاه از بقیه گله عقب افتاده و غذا خوردن آنها متوقف می شود.
یک بیماری تنفسی واقعی تظاهر کرده، تنفس به زحمت صوت گرفته و بطور مشهود دردناک است. تنفس شکمی با تعداد تنفس ۵۰-۵۵ بار در دقیقه توام با خرخر در بازدم می باشد. در بعضی حیوانات سرفه های کم عمق خشک و دردناک دیده شده که بخصوص در حرکات و تمرینات قابل توجه است. اعمال فشار در بین دنده ها دردناک و رنج آور بوده و سبب واکنش خشن بوسیله دام می شوود. در دقه کردن قسمت شکمی قفسه سینه دارای صدای توپر بواسطه حضور مایعات در حفره قفسه صدری است. گاو با آلودگی حاد با سرو گردن کشیده و پاهای باز ایستاده سوراخهای بینی گشاد و دهان باز است برای تنفس شدید ممکن است ریزش آب از بینی وجود داشته که پاره ای از اوقات توام با خون و ترشحات کف آلود بزاق در اطراف دهان میباشد پاره ای از حیوانات تورم گلو و غبغب دارند.
گاوهای حامله و تلیسه ها ممکن است سقط کرده و اسهال نیز گزارش شده است. اگر حیوان زنده بماند بیماری به مزمن گرائیده و فقط بهبود بالینی مشاهده می شود.
شکل تحت حاد بیماری در بیشتر از ۵۰-۴۰ درصد گله مریض به کرات رخ می دهد. نشانه ها شبیه فرم حاد به نظر می رسد ، اما حدت کمتری داشته ، تب ، نوبتی است. این شکل بیماری معمولاً مزمن می شود.
فرم مزمن بیماری یک تکامل طبیعی از دو فرم حاد و تحت حاد است اما در بعضی حیوانات میتواند بطور مستقیم بروز نماید. نشانه های بالینی سیر نزولی داشته اما باز هم میتواند تب نوبتی توام با از دست دادن اشتها و وزن وجود داشته باشد.
گوساله هایی که در ۶ ماهه اول زندگی هستند اغلب لنگش ناشی از تورم ، داغی و درد مفاصل دست و پا دارند.
میزان تلفات متنوع است ، بندرت از ۵۰% بیشتر است و بستگی به عواملی نظیر سن ، پرورش ، تغذیه حضور دیگر عفونتها و آلودگیها و نوع مدیریت دارد .
تعدادی از گاوهای آلوده می توانند به ظاهر کاملاً بهبودی حاصل کنند. ضایعات ریه برای بهبود کامل به زمان زیادی نیاز دارد و در داخل این ضایعات عامل ایجاد بیماری به مدت حدود دو سال زنده می ماند.
بیش از ۲۵% گاوهای آلوده می توانند به ناقل مزمن بیماری تبدیل شوند. این قبیل گاوها به عنوان ضربه زننده (انتقال دهنده) در نظر گرفته شده و اعتقاد بر این است که در شیوع موارد جدید بیماری به هنگام ورود به داخل یک گله حساس ، موثر ند.
بطور خلاصه مراقبت از یک یا چند حیوان که دارای علائم زیر هستند بایستی به عمل آید:
۱) تنفس تند، مشکل و با سرو صدا
۲) جاری شدن ترشحات از بینی و دهان
۳) سرفه، بخصوص پس از تمرین( مثلاً دویدن)
هر گونه سرفه مزمن ( مقاوم ) ملایم در گاو حتی اگر عادی به نظر رسیده یا با از دست دادن وزن توام باشد دلیلی بر احتمال وجود CBPP است.
● علائم پس از مرگ:
ضایعات غیر طبیعی معمولاً در قفسه صدری حاصل می شوند ، به جز گوساله های جوان که تورم مفاصل دست و پا دارند( معمولاًمفاصل کارپ و تارس) افزایش مایعات در داخل مفاصل دیده می شود
بیشترین ضربه حاصله از شکل حاد بیماری وجود میزان زیادی مایعات زرد رنگ ( بالای ۳۰ لیتر) و حاوی لخته هایی از که در داخل قفسه سینه تجمع می یابد
معمولاً فقط یک سمت ریه و پرده های متعلق به آن درگیر می شوند. در بیشتر نمونه ها فقط لب دیافراگماتیک درگیر شده که سفت و کبدی شده و پر رنگ تر از ریه سالم است( صورتی تر است)، و به هنگام باز کردن قفسه سینه مانند ریه طبیعی چین بر نمی دارد.
در شکل حاد مایعات متمایل به زرد ،در حفره قفسه سینه ممکن است سخت شده و اتصالات قفسه صدری و سطح ریه ( پرده های جنب) با لخته های زرد یا زرد خاکستری املت پوشانده شده باشد. تحت چنین شرایطی پرده های جنب ضخیم و تیره می شوند.
تجمع رشته های فیبرین بر روی پرده های جنب باعث چسبندگی ریه و قفسه سینه به یکدیگر می شود. مقطع ریه اغلب مرمری با رنگهای مختلف است( قرمز تیره – قرمز و صورتی رنگ پریده ) و با شبکه ای از نوارهای رنگ پریده مجزا می شوند و این نمونه واقعی CBPP است.
در شکل مزمن مایعات حفره جنب به ندرت دیده می شوند اما چسبندگی بین لبهای ریه و نیز سطح ریه و دیوار قفسه صدری معمولاً دیده می شود. نواحی بافتهای مرده ریه بوسیله کپسول فیبروز بافتهای پیوندی پوشیده شده است. این ساختمان به اصطلاح جدا مانده نامیده می شود.
مراحل متفاوت حد واسط بین ضایعات حاد وشکل کاملاً جدا مانده می تواند گویای مراحل بیماری باشد. قطر یک قطعه مرده ( جدا مانده ) از ۲۵-۲ سانتی متر متفاوت بوده و کپسول آن به ضخامت حدود یک سانتی متر است . قطعه های مرده در اندازه های مختلف در یک ریه وجود دارد . و زمانیکه کوچک و عمیق باشند با ملامسه تشخیص داده می شود.
توده نکروتیک بدون بو صورتی یا سفید در قطعه جدا مانده در ساختمان لب ریوی ، هنوز ممکن است قابل تشخیص باشد . این فرم ضایعات مشخصه بیماری است و با ضایعات ناشی از سل یا آبسه ها متفاوت است. محتویات SequEstra (جدا مانده) چروکیده و خشک می شود که بعداً ممکن است به مایع تبدیل شوند.
غدد لنفاوی سینه ممکن است بزرگ و مرطوب ( ادماتوز) شده با کانونهای ریز نکروتیک و نقاط ته سنجاقی مشاهده شده ، و تفاوت بین نواحی کورتکس و مدولا ممکن است غیر قابل تشخیص باشد.
● مطالعات اپیدمیولوژیکی :
زمانیکه حضور CBPP در گله پذیرفته شد عناوینی که در نظر گرفته می شوند بایستی شامل موارد ذیل بوده که بتوانیم تصویری از رفتار بیماری داشته باشیم. (این عمل فی نفسه میتواند به اندازه نشانه های کلینیکی و پاتولوژی گویای و یژگیهای بیماری باشد.)
۱) چه گونه هایی از حیوانات در محل نگهداری گله (روستا) حضور دارند، چه تعداد از هر یک حضور دارند و چه گونه هایی بیمار شده اند؟ گاو، گوسفند ، بز ، خوک ، حیوانات وحشی و غیره . اگر حیوانات اهلی یا وحشی غیر از گاو یا بوفالوی آبی (گاومیش) بیمار شده اند، مراقبت هایی فراتر از CBPP بایستی به عمل آید.
۲) چه سنی از گاو یا بوفالوی اهلی بیمار شده اند و آمار حیوانات با درجه سنی زیر ۶ ماه ۱۸-۷ ماه و بالای ۱۸ ماه گرفته شود. در CBPP شکلهای تنفسی شدیدتر در حیوانات بالغ مشاهده می شود.
۳) آیا گاوها بر علیهCBPP یا دیگر بیماریها ی اپیدمیک واکسینه شده اند و چه زمانی آخرین واکسیناسیون به عمل آمده؟ چه واکسنی به کار برده شده ؟ چه تعداد حیوان واکسینه شده اند؟ واکسیناسیون چگونه هدایت شده است؟ اگر تمام گاوها با واکسن CBPP با کیفیت تضمین شده و با فاصله زمانی مناسب واکسینه شده باشند ، بیماری در آنها نمی تواند توسعه پیدا کند به هر حالCBPP باز هم می تواند در گاوهای غیر واکسینه ، در گله هایی که قسمتی از آنها واکسینه شده و حتی در گاوهایی که به موقع تجدید واکسیناسیون نشده اند بروز کند
۴) چه زمانی اولین نشانه بیماری ظاهر شده ؟ آیا این اولین باری است که این بیماری رخ می دهد؟ اگر چنین نیست تاریخ های تقریبی رخداد قبلی این بیماری چه هستند؟ این کار می تواند کمک کند در جهت اینکه آیا بیماری آندمیک هست یا به تازگی رخ داده و کمک به برآورد زمان ورود عفونت به گله باشد.
۵) چه تعداد گاو در ۶ ماه گذشته خریداری و یا به هر شکلی به گله اضافه شده است قبل از آنکه نخستین بار بیماری دیده شده است ؟ اگر چنین اتفاقی افتاده دامها از کجا تهیه شده اند؟ آیا بعضی از آنها مریض نبوده اند جوابها می تواند روشنگر چگونگی امکان ورود بیماری به گله یا مزرعه باشد.
۶) چگونه حیوانات جایگزین قبل یا بعد از ورودشان به گله برای CBPP یا دیگر بیماری ها واکسینه شده اند ؟ که این سوا فراهم کننده این آگاهی است که چرا بیماری بایستی محدود شود به گروه مخصوصی از حیوانات
۷) چرا گله در معرض گله دیگر قرار گرفته و حتی برای مدت کوتاه ، در طی شش ماه گذشته که بیماری برای اولین بار جلب توجه کرده است . آیا گله های عشایر از منطقه عبور کرده اند ؟اگر چنین است کی و کجا ؟گله های عشایری می تواند فراهم کننده این توضیح باشد که چگونه ممکن است بیماری وارد گله یا مزرعه شده باشد .
۸) آیا بیماری برای جامعه شناخته شده است و آیا اسم محلی دارد ؟ سیستم شبانی اغلب قادر به فراهم نمودن راهنمایی مفید به سمت وضعیت های بیماری است . آنان در گذشته با این بیماری مواجه شده اند .
۹) آیا حیوانات آلوده با آنتی بیوتیک ها درمان شده اند ؟ اگر چنین است با کدامیک ؟آنتی بیوتیک ها ممکن است تظاهرات کلینیکی بیماری CBPP را بپوشانند و سبب تغییر روند پیشرفت بیماری در یک گله شوند ، استفاده از آنها همچنین تشخیص را پیچیده می کند .
۱۰) نشانه های مشاهده شده در حیوانات مریض چیست ؟
نشانه های تنفسی درحیوانات بالغ سندیت بیشتری دارد ، در حالی که ممکن است حضور تورم مفاصل در گوساله های زیر ۶ ماه دارای ارزش باشد .
۱۱) چه تعداد از حیوانات به طور بالینی مریض هستند ؟
۱۲) چه تعداد از حیوانات از کل گله و از گروه مبتلا از زمان وقوع بیماری تلف شده اند ؟
۱۳) وضعیت سلامت در گله همسایه چگونه است ؟
اگر CBPP در منطقه است تصمیم چیست ، جوابها بایستی با سرکشی به گله های همسایه کنترل شود .
۱۴) حیواناتی فروخته شده ، حمل شده و یا به عاریه گرفته شده اند در طی شش ماه گذشته ؟
جواب به این سوال ممکن است اطلاعاتد مهمی در زمینه انتشار بیماری و شناخت رد پای آن را بیان کند.
۱۵) آیا زمین های چراگاه ، آبگیرها ، آبشخورهایا تانکهای غوطه وری بطور موقت با گله های کوچر و یا ثابت مشترک بوده اند ؟
این عملیات به ما اجازه می دهد که ردپای بیماری را از منبع آن پیگیری کرده و نیز به ما اجازه اعلان هشدار بموقع درباره انتشار آنی بیماری را میدهد .
● معاینات کلینیکی :
تظاهرات بالینی بیماری در میان یک گله به خصوص می تواند براساس مراحل مختلف سنی متفاوت باشد ، معاینه تعداد زیادی از حیوانات بر حسب امکان جهت به دست آوردن تصویر کاملی از بیماری دارای اهمیت است . معاینه عمومی گله نیازمند ثبت گونه و گروههای سنی حیوانات نظیر زیر ۶ ماه ۱۸ – ۷ ماه و بالغین میباشد. یادداشت این مسایل کاری اساسی در جهت ثبت تمام یافته ها و استفاده در مراجعات بعدی است .
۱) ثبت مشاهدات دامدار
از مراقبین حیوانات شرح بیماری مشاهده شده را بپرسید . آیا درمانی به کار بسته شده ؟ آنتی بیوتیک هایی نظیر تایلوزین و تتراسایکلین می توانند سبب بهبود ظاهری شوند .
( به عقیده عام آنتی بیوتیک تراپی در مواقع بروز CBPP منع شده است ، زیرا این باور وجود دارد که مصرف ان منجر به ایجاد تعداد زیادی حمل کننده در گله شده که این می تواند باعث شیوع بیماری در گاوهای مستعد شود . این فکر ممکن است درست باشد اما در بسیاری کشورها که در آنها CBPP رخ می دهد آنتی بیوتیک یک واقعیت در زندگی است .
عدم توافق در زمینه کاربرد آن نبایستی بشکلی رها شود که سبب ایجاد مانع میان سلامتی حیوان کارگر و مالک گله شود .
آیا درگاوها سقط جنین مشاهده شده است؟
۲) مشاهده حیوانات در حال استراحت : قبل از ملامسه حیوانات ، هوشیاری یا افسردگی کنترل کنید ، آیا لنگی وجود دارد ؟ آیا وضعیت بدن برای ان موقع سال و وضعیت نگهداری مناسب است .آیا سر و گردن کشیده است، دستها دور از هم می ایستند ، با دهان باز نفس می کشند؟
اگر این حالت ها وجود دارد لازم است بخاطر داشته باشیم که:
الف) CBPP بشکل جدی حیوانات را مبتلا کرده یعنی حالت حاد
ب) حیوانات با بیماری تنفسی غیر از CBPP نیز احتمالاً وجود دارند.
آیا تنفس مشکل سریع و دردناک است؟ اگر تنفس مشکل است ، منافذ بینی معمولاً متسع و ترشحات شفاف یا احتمالاً خون آلود وجود دارد؟
مشکل تنفس و میزان آنرا کنترل کنید. آیا تنفس تند است(بیشتر از ۲۰ بار در دقیقه)؟
آیا بعضی حیوانات سرفه می کنند ؟ آیا ترشحات بینی و چشم ها وجود دارد؟
ممکن است ترشحات شفاف وجود داشته باشد.
۳) آزمایشات فیزیکی :
درجه حرارت مقعدی را گرفته در حالت حاد میتواند بالای oc۴۰ باشد. غدد لنفاوی سطحی را کنترل کنید. بزرگی آنها علامت ویژه بیماری نیست.
دهان را کنترل کنید بعلاوه خط اتصال لبها ، زبان، پرزها، کام سخت که ضایعاتی مانند طاعون و FMD یافت نشود ،بزاق نیز ممکن است از دهان جاری باشد.
۴) توان حیوانات در چند دقیقه دویدن و امتحان مجدد آنها :
نشانی های CBPP پس از چندین دقیقه تمرین دیده می شود بخصوص با حضور سرفه و لنگش
● معاینات کالبد گشایی :
شدت علائم بالینی بطور مشخص با گسترش ضایعاتی که پس از مرگ مشاهده میشود مطابقت دارد ، ضایعات پیشرفته ممکن است در گاوهای پیرتر که فقط نشانه های بالینی ملایم بروز می دهند دیده شود. ضایعات معمولاً محدود به قفسه سینه است، جائی که تجمع مایعات زرد رنگ وجود دارد.
ریه های کلاپس نیافته مرمری شده و چسبیده به دیواره قفسه سینه ، قویاً دلیل بر CBPP حاد میباشد. SequEstra که نشان دهنده مرحله مزمن بیماری بدون قطعه کردن ریه مشخص نمی شود. در گوساله های جوان فقط یک تورم دردناک داغ مفاصل ممکن است وجود داشته باشد.
● تائید آزمایشگاهی :
حضور بیماری از دو راه می تواند نشان داده شود :
۱) نشان دادن عامل مولد بیماری در بافت های آزارده
۲) آنتی بادی های سرمی بمنظور شناسایی ارگانیسم
میکروب مولد ، میکوپلاسما میکوئیدس ، با کشت از مایعات داخل قفسه سینه و ریه مریض نشان داده می شود، با آزمایشهای آنتی ژنی (آزمایش رسوبی یا آزمایش AgarGel immunodiffusion) و نیز بوسیله P.C.R مشخص می شود.
آزمایش rapid slid agglu tination با استفاده از خون کامل یا سرم ، با نشان دادن آنتی بادی بمنظور شناسایی گله های آلوده استفاده می شود، این آزمایش می تواند در مزرعه جهت حصول نتیجه سریع بکار گرفته شود. این آزمایش با مخلوط شدن سوسپانسیون کشته و رسوب یافته میکروب M.m با قطره ای از سرم یا خون دام بر روی صفحه شیشه ای انجام میگیرد، در نتیجه مثبت ظرف یک دقیق جمع شدگی (aggregate) رخ میدهد.
در حال حاضر روش آزمایشگاهی انتخاب شده برای نشان دادن آنتی بادی سرمی Complement fixation test یا CFT میباشد. در جمع آوری و نگهداری سرم جهت کاربرد در این آزمایش لازم است دقت زیادی بعمل آید زیرا که در آزمایش الیزا بعنوان یک آزمایش مشخص کننده آنتی بادی مورد استفاده قرار می گیرد.
هیستوپاتولوژی از ریه آزرده که در فرمالین فیکس شده باشد در تائید تشخیص موثر است.
آزمایش Peroxidase Antiperoxidise یا (PAP) یک آزمایش تائید کننده جالب است.
● نمونه جهت تائید آزمایشگاهی :
بافت های آزرده جهت نشان دادن میکروب مایکوپلاسما بکار برده می شوند. معمولاً نمونه های مورد نیاز مایعات داخل قفسه سینه و ریه است که ضمن حمل به آزمایشگاه روی یخ گذاشته شده، میباشد. نمونه های اضافی بایستی در محلول فرمالین ۱۰% فیکسه شده جهت انجام آزمایشات هیستوپاتولوژی ارسال شود.
برای اخذ سرم جهت انجام آزمایشات آنتی بادی بایستی خون در حرارت اتاق لخته شده و سپس سرم شفاف روی خون لخته را جمع آوری نمد. این کار معمولاً چند ساعت طول می شکد و طی این مدت نمونه ها میبایستی در درجه حرارت محیط نگهداری شوند. سرم جدا شده بایستی در جوار یخ نگهداری شده منجمد نشود و بسرعت به یک آزمایشگاه حمل گردد.
● تفسیر نتایج آزمایشگاهی :
کشت و آزمایشات شناسایی آنتی ژن تائید کننده تشخیص خواهند بود باید تاکید شود که هیچیک از روشهای آزمایش آنتی بادی معمول قادر به تمیز حیوان سالم از مریض نیستند آنها فقط در سطح گله معتبرند.
لازم است به خاطر بسپاریم که گونه های باکتری پاستورلا می توانند بطور مکرر در کشت های ریه پنومونیک یافت شوند (حتی از ریه های سالم) ، بنابراین جدا کردن پاستورلا نه دلیل بر تشخیص بیماری پاستورلاست و نه روش استخراج و تشخیص CBPP است.
آزمایش SLIDEAGGLUTINATION میتواند نتیجه مثبت کاذب در حیوانات غیر آلوده داشته باشد و نیز در صورت پیشرفته بودن بیماری نیز واکنش آنتی بادی مشاهده نمی شود.بنابراین بطور قابل اعتمادی برای حیوانات بخصوصی کاربرد ندارد، در عین حال در نشان دادن بموقع حضور عفونت در گله در سیکل بیماری مفید است. CFT قابل اعتمادترین آزمایش رایج است اما لازم است دقت شود که نتایج منفی کاذب می تواند دیر یا زود در طی دوره بیماری ایجاد شود.
● تشخیص افتراقی :
برای رسیدن به تشخیص CBPP لازم است تفاوت این بیماری را با حضور دیگر بیماری ها که از نظر نشانه های کلینیکی یا ضایعات به این بیماری شباهت دارند. شناخت .
به خاطر داشته باشیم به هنگام انجام تحقیق ، همان قدر که کشف یک مریض انفرادی مهم است درک طریقه رفتار بیماری در گله نیز مهم است .علت پاره ای از خطاها بیماری های ذیل است .
▪ طاعون :
تب ، ترشحات چشم ، بینی و دهان سبب اشتباه بیماری ( CBPP ) با طاعون می شود . به هر حال ضایعات مشخص طاعون که شامل اروزیون های اساسی در دهان و سراسر لوله گوارش ، به مقدار فراوان ، اغلب خونی و استهال در فرمهای پیش رفته ما را قادر خواهد ساخت بین این دو بیماری افتراق قائل شویم .ضایعات ریوی در بیشتر مزمن طاعون دیده می شود که این ضایعات به صورت نواحی قرمز کلاپس ، توام با آمفیرمی لبهای ریه و چرک وجود دارد ، این دو بیماری را از هم متمایز می کند . در این مرحله ضایعات اروزیون طاعون ممکن است بهبود یافته باشند .
▪ تب برفکی FMD :
ترشح بزاق ، لنگش و تب علت گمراهی تشخیص می شوند .
▪ سپتی سمی هموراژیک (H.S ) :
این یک بیماری خیلی حاد بوده و اغلب حیوانات مبتلا ظرف ۷۲ – ۶ ساعت پس از شروعنشانه های بالینی می میرند . بوفالوها بخصوص مستعدند .ادم گلو وکردن تا بین سینه بطور مکرر گزارش شده است . در حیواناتی که بیشتر زنده می مانند ضایعات ریوی دیده می شود که خیلی شبیه ضایعات ریه مرمری در CBPP است ، ممکن است مایعات زرد رنگ در قفسه سینه وجودداشته و ریه آزرده ممکن است به داخل قفسه صدری بچسبد . لذا در نمونه بخصوص تشخیص بین HS و CBPP می تواند مشکل باشد .
▪ برونکوپنومونی باکتریایی یا ویروس :
نشانه های بالینی این بیماری ممکن است خیلی شبیه فرم حاد CBPP باشد .مشاهدات کالبد شکافی معمولا نشاندهنده آزردگی هر دو ریه است ، اکسودای فیبرینوز ممکن است وجود داشته باشد، اما به وسعت CBPP نیست . در حالی که نواحی سفت و تیره در ریه دیده می شود ،ممکن است معمولا به لب قدامی ریه محدود شده باشند (نه مانند CBPP که در لب دیافراگماتیک است ) و ریه مرمری اغلب دیده نمی شود .
▪ تیلریوزیس ( تب ساحل شرقی ):
در تیلر یوزیس سرفه ، ترشحات بینی و چشم و اسهال مشاهده می شود . در گاو آلوده غدد لنفاوی سطحی به طورعمودی بزرگ شده و بخصوص آنهایی که متعلق به سر می باشند . ریه های حاوی مقداری مایعات شفاف بوده که در قفسه صدری است . مجاری تنفسی ریه ممکن است بوسیله کف سفید پر شده باشد . اولسرهای داغ سیگار مانند کوه آتشفشان در چین های شیر دان دیده می شود . نه پنومونی دیده می شود و نه تورم جنب .
▪ Ephemeral Fever (تب سه روزه ) :
در اغلب موارد این بیماری به صورت محدودیت خودبه خودی تا دوره کوتاه است . بیشتر گاوهای مریض بسرعت خوب می شوند . حتی آنهایی که به شدت مریض می شوند . تب با دوپیک و یا بیشتر تغییر می کند تغییر می کند ، پنومونی چهره اصلی بیماری نیست اما پنومونی ثانویه توام با ادم ریه و امفیزمی در تعدادی از نمونه ها ممکن است ایجاد شود .
گمراهی در تفکیک با CBPP با حظور تب جاری شدن ترشحات چشم و ریزش بزاق از دهان ،لنگی و تورم مفاصل افزایش می یابد ( اما بر خلاف CBPP در تمام سنین است . )
▪ Abscesses (آبسه ها ) :
آنها به علت Sequestra با CBPP اشتباه می شود . آبسه ها در صورتیکه شکافته شوند بوی ناخوشایندی داشته و حاوی چرک میباشند . یک تخریب کلی بافت ریه اتفاق می افتد . در Sequestra محتویات اغلب همانند ساختمان واقعی ریه باقی مانده . کیست هیداتید مزمن با کپسول ضخیم باعث پاره ای گمراهی در تشخیص ها شود .
▪ سل (Tuberculosis ) :
ندولهای سلی به شکل ظاهری می تواند شبیه Sequestra باشد اما آنها ضایعات دژنراتیو پنیری شکل و بعضی اوقات کلسیفیه هستند . بافتهای ریه خراب می شوند . همین ضایعات در غدد لنفاوی قفسه صدری نیز دیده می شوند. کپسول ندولهای توبرکولی در مقایسه Sequestra به خوبی قابل تشخیص نیست .
▪ فارسی (Farcy ) یا مشمشه :
ضایعات ریوی مشمشه با Seqestra تفاوت دارد ، به شکلی که انها به وسیله مواد چرکی بدبو انباشته شده و به عنوان آبسه قلمداد می شوند . ضایعات غدد لنفاوی نیز همیشه وجود دارد .
▪ Actinobacillosis :
ضایعات عمومی شده و بندرت در ریه وجود دارند ، اما اگر در ریه یافت شوند با Sequestra اشتباه می شوند .
▪ Echino cocal (Hydatid ) Cysts (کیست های هیداتید ) :
این کیست ها دو بله (دو جداره ) داشته و محتوی مایع شفافند و اغلب وقتی که پیر می شوند کلسیفیه می شوند .
▪ Foreign body pericarditis (پری کاردیت ناشی از جسم خارجی )
اگر چه دو بیماری علایم بالینی و پاتولوژیکی مشابهی را نشان می دهد ، اما در جسم خارجی معمولا فقط یک حیوان مبتلا می شوند .

منبع : سایت دام‌آوران