کنگره جهانی توالت در هند

توریست‌هایی که برای اولین بار به هند می‌روند وقتی هواپیمایشان در فرودگاه مومبایی به زمین می‌نشیند و با تاکسی عازم مرکز شهر می‌شوند، از دیدن ردیف باسن‌هایی که به آن‌ها خوشامد می‌گویند، هراسان می‌شوند باسن مردمی که کنار جاده‌ها ردیف شده‌اند و در آب روها ادرار و مدفوع می‌کنند. این واقعیت روزانه ی محله‌های پرجمعیت و پست شهری یا روستایی هند است.
هر روز صبح پیش از طلوع خورشید، مردان و کودکان یک قوطی یا بطری کهنه آب برمی‌دارند و راهی نزدیک‌ترین ریل قطار، ساحل، خرابه، مزرعه یا کنار خیابان می‌شوند تا توالت کنند. زنان، مقیدتر بر اثر حیا یا تابوهای فرهنگی، معمولاً باید تا شب منتظر بمانند تا بتوانند به توالت بروند.
● بیماری‌ها
هند اغلب به عنوان آخرین ببر اقتصادی آسیا ستایش می‌شود. با وجود این، کمتر از ۲۰ درصد هندیان به توالت‌های تمیز و مناسب دسترسی دارند. سازمان بهداشت جهانی می‌گوید که ۸۰ درصد بیماری‌های اسهالی هند ناشی از نوشیدن آب آلوده از سیستم‌های غیر بهداشتی آبرسانی می‌باشند.
وضعیت تأسف‌بار سیستم بهداشتی هند با توجه به قدمت فرهنگش هند جزو اولین کشورهایی بوده است که دارای توالت‌ها نشیمن‌گاه‌دار بوده است طنز تلخی است.
بقایای باستان‌شناسی تمدن "هراپا" در اطراف دره "ایندوس" به ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد برمی‌گردند و نشان می‌دهند که مردم در خانه‌هایشان توالت‌هایی داشتند که به فاضلاب‌های سرپوشیده با آجر راه داشته‌اند. این کار از یک مهندسی عالی برخوردار بود، اما، تکنولوژی، همراه با تمدنی که آن را خلق کرده بود، دچار انحطاط می‌شود.
مشاهده توالت‌های عمومی در هند برای کسی که به آن عادت ندارد، می‌تواند یک شوک روانی باشد. چرا در کشوری که در آن کارگر ارزان‌تر از دستمال توالت است، یافتن کارگران کافی برای تمیز نگاه داشتن و مراقبت از تسهیلات عمومی غیر ممکن است؟ خوب بخشی از پاسخ، در ویژگی‌های سیستم کاستی هند قرار دارد.
● سیستم کاستی
در فرهنگی که یک سیستم کاستی انعطاف‌ناپذیر جامعه را نسل اندر نسل به گروه‌های مجزا تقسیم کرده بود، در جایی که به طور سنتی کارهای معینی به کاست معینی محدود گشته بود، کاملاً طبیعی بود که پایین‌ترین پله این نردبان باید به کارهایی می‌پرداخت که به فضولات انسانی مربوط می‌شد.
حتا امروزه بخش زیادی از فضولات انسانی باید با دست جمع‌آوری شوند – که در سبدهایی ریخته می‌شوند که مردم روی سرشان می‌گذارند و در جایی تخلیه می‌کنند. هر کس که در آن کاست خاص نیست، سر و کاری با چنین کاری ندارد. چندان زمانی از آن دوران نمی‌گذرد که اگر سایه یکی از اعضای کاست‌ پست روی اعضای کاست‌های بالاتر می‌افتاد، آن فرد کتک می‌خورد.
مهاتما گاندی کوشید این سیستم و روحیه طرد ملازم با آن را تغییر دهد. او این هاریجان‌های نجس را فرزندان خدا نامید و از تمام پیروانش، از جمله خود و زنش، خواست در تمیز کردن توالت‌ها شرکت کنند. این کار نزدیک بود به قیمت طلاق گرفتن زنش تمام شود و بالاخره هم اثر دراز مدتی نداشت. تابوها تا به امروز به حیات خود ادامه می‌دهند.
● ضرورت
روز به روز آگاهی به ضرورت وجود توالت‌های تمیز، در دسترس و خصوصی بیش‌تر می‌شود و در حالی که اکثر جمعیت هند به این تسهیلات بنیادی دسترسی ندارد، هند نمی‌تواند ادعا کند یک قدرت بزرگ است.
بیندسوار پاتاک بنیان‌گزار "صولاب اینترنشنال"، یک سازمان غیر دولتی است که به کار احداث و نظافت توالت‌های عمومی اشتغال دارد که به قیمت ارزان در دسترس مردم فقیر و محروم ساکن شهرها قرار دارند. این سازمان پیشگام استفاده از تکنولوژی فاضلاب است و در بیش از ۲۵ سال گذشته صدها هزار توالت محیط زیستی برای استفاده‌های خصوصی و عمومی ساخته است. اما در کشوری با جمعیتی بالغ بر یک میلیارد نفر و هدف هزاره دشواری که باید به آن برسد، هنوز راه زیادی در پیش است.

نویسنده بخش انگلیسی رادیو هلند