حقیقتی به نام بانکداری زنان

چند سالی است که بانک‌های مشهور جهان، به بانکداری زنان توجه ویژه‌ای نشان داده‌اند. امروزه، افزایش حضور زنان در عرصه‌های گوناگون بانکی، به پدیده‌ای رایج و پذیرفته شده تبدیل گردیده است.
دکتر جان روزنبرگ، رئیس هیئت‌مدیره بانک NASDAQ می‌گوید: تا چندی پیش، تعداد انگشت‌شماری از زنان در هیئت مدیره بانک‌ها و مراتب بالای تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری عرصه‌های مالی حضور داشتند. با اینهمه، چند سالی است که وضعیت حاکم بر ترکیب جنسیتی نقش‌آفرینان صنعت بانکداری دستخوش دگرگونی شده است. بسیاری از کارشناسان بانکی و مالی بر این اعتقادند که وارد کردن زنان به مناصب بالای مدیریت بانک‌ها، حرکتی هوشمندانه و دوراندیشانه می‌باشد. زنان در سرتاسر جهان، با در اختیار داشتن توانائی، مهارت و تجربه فراوان و ارزشمند، بهترین گزینه برای ایجاد تحول و پیشرفت همه‌جانبه به‌حساب می‌آیند.
یکی از زنان موفق در حوزه مدیریت بانک‌ها، شرلی مورهد، مدیر مالی ارشد بانک کالیفرنیاست، کسی‌که در سال‌های دهه ۱۹۸۰ وارد فعالیت بانکی شد و در دهه ۱۹۹۰، به بالاترین رده‌های مدیریتی و اجرائی بانک متبوع خود رسید. با این‌حال، او نیز بر این واقعیت تلخ تأکید می‌کند که هنوز هم تبعیض‌های جنسیتی در حوزه بانکداری بسیاری از کشورها، حتی کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته، وجود داشته و دارد.
شانون میلارد، یکی دیگر از زنان توانمندی است که در عرصه‌های گوناگون بانکی و مدیریت مالی به پیشرفت‌های خوبی دست یافته است. او که کارش را در بانک سامیتومو شروع کرده بود، هنگامی‌که آنجا را برای پیشرفت و ترقی خود نامناسب دید، به جرگه همکاران خانم مورهد پیوست و ظرف مدت کوتاهی به‌عنوان مدیر اجرائی بانک کالیفرنیا و فرست فدرال بانک برگزیده شد.
نمونه‌های زنان موفق در بخش مدیریت بانک‌ها و مؤسسات مالی، بسیار زیاد بوده و رو به فزونی نهاده است. این زنان، محیط کار و فعالیت خود در بانک‌ها را بسیار مساعد و منطبق با روحیات و توانائی‌های خود یافته‌اند و به‌همین جهت، با علاقه و پشتکار بسیار در راستای پیشرفت حرفه‌ای و اجتماعی گام برمی‌دارند.
تا چند سال قبل، حضور بانوان در صنعت بانکداری به اشتغال زنان در پست‌های اجرائی و صف، به‌ویژه صندوق‌داری یا حسابداری محدود می‌شد و زنان را به بخش‌های مدیریتی و ستادی بانک‌ها راهی نبود، اما امروزه وضعیت به‌طور کامل تغییر یافت است. انعطاف‌پذیری بالا و روابط عمومی خوب زنان بانکدار موجب شده است تا مشتریان بانک‌ها، غالباً با کارمندان یا مدیران زن، راحت‌تر و با خیال آسوده‌تر کنار بیایند. حس مسئولیت‌پذیری و وظیفه‌شناسی قوی در میان زنان بانکدار، تا حد زیادی از بروز اشتباهات و خطاهای کاری در میان آنها کاسته است و از این جهت، آنها را بر مردان برتری داده است.
بسیاری از زنانی که تاکنون به مدارج بالای مدیریتی و اجرائی بانک‌ها دست یافته‌اند، به دیگر زنان توصیه می‌کنند که از ورود به حیطه‌ها و قلمروهائی که تاکنون در تصاحب مردان بوده، هراس نداشته باشند و توانمندی‌های خود را ثابت نمایند اقتصاددانان و کارشناسان امور بانکی نیز بر این اعتقادند که حضور پررنگ‌تر و مستمر بانوان در پست‌های عالی و تعیین‌کننده‌ای چون عضویت در هیئت‌مدیره و یا حتی مدیرعاملی بانک‌ها، می‌تواند بر کیفیت نهائی بانک‌ها در حوزه‌های چون مدیریت عملیات، مدیریت ریسک و استراتژی‌بندی بیفزاید و تحولات مثبت فراوانی را در این عرصه‌ها به‌وجود آورد.
● موانع پیش روی بانوان بانکدار
چندی پیش، هنگامی‌که افسران پلیس از یک سارق بزرگ و معروف بانک‌های آمریکائی بازجوئی می‌کردند، این پاسخ عجیب را از او شنیدند که: ”من فقط به این خاطر که رئیس برخی از شعبه‌ها زن بودند، از آنها سرقت می‌کردم، چون‌که فکر می‌کردم دستبردزدن به این شعب، آسان‌تر و کم‌دردسرتر خواهد بود.“ شبیه این نوع برخوردها و نگرش‌ها در مورد بسیاری از زنان بانکدار دیده و شنیده شده است؛ بارها دیده شده است که مشتریان بانک‌ها، پس از دیدن یک صندوق‌دار زن در پشت باجه بانک، راه خود را کج کرده‌اند و به سایر باجه‌ها که در تصاحب مردان است، مراجعه نموده‌اند، حال آنکه تجربه نشان داده است که عملکرد فنی و برخورد کارمندان زن بانک‌ها با مشتریان، بسیار بهتر و مطلوب‌تر از کارمندان مرد می‌باشد.
میزان حضور زن‌ها در سلسله مراتب مدیریتی و اجرائی بانک‌ها، در میان انواع مختلف بانک‌ها متفاوت و متغیر است: گرایش بانک‌های خصوصی و بین‌المللی نسبت به استخدام و به‌کارگیری پرسنل زن، بیش از بانک‌های دولتی و سنت‌گراست. از سوئی دیگر، زنان شاغل در پست‌های مدیریتی صف، از موفقیت و عملکرد بهتری نسبت به زنان شاغل در پست‌های مدیریتی ستادی برخوردار بوده‌اند که این موفقیت با بالاتر رفتن سطح دانش و توانائی‌های زنان بانکدار افزایش می‌یابد.
شغل‌های تمام‌وقت و رسمی در بانک‌ها و مؤسسات مالی، به مراتب بیش از مشاغل پاره‌وقت، موجب متبلورشدن و آزادشدن پتانسیل‌های فراوان زنان بانکدار می‌شوند و سطح کیفی خدمات‌رسانی بانک را نیز بهبود می‌بخشند. تجربه ثابت کرده است که فعالیت پاره‌وقت دانشجویان دختر (در بیشتر کشورهای جهان) به‌ویژه در بانک‌ها و شرکت‌های مالی، نه تنها مفید به فایده و مطلوب نبوده است، بلکه تأثیرات منفی خاصی برای بانک‌ها داشته است.
● بانکداری برای زنان
بانکداری زنان، دارای بُعد دیگری نیز هست که به خدمات‌رسانی مالی و بانکی ویژه بانوان مربوط می‌شود. تا چند سال قبل، بخش عمده مشتریان و استفاده‌کنندگان از خدمات بانکی را مردان تشکیل می‌دادند و به‌عبارت روشن‌تر، زنان از نظر برخورداری از خدمات بانک‌ها مظلوم واقع شده بودند. با اینهمه، چند سالی است که این وضعیت، به‌ویژه در کشورهای فقیر و کم‌درآمد، تغییر پیدا کرده و خدمات‌رسانی بانکی به زنان، در زمره استراتژی‌ها و اهداف توسعه‌ای اصلی بسیاری از بانک‌ها قرار گرفته است. مادران و زنان سرپرست خانوار، از جمله سوژه‌های مورد توجه بانکداران علاقه‌مند به بانکداری زنان به‌شمار می‌آیند. به‌عنوان مثال، در کشور هند، اغلب بانک‌ها اقدام به طراحی و اجراء پروژه‌هائی چون اعطاء اعتبارات خرد به زنان شاغل در خانه و حمایت از ”زنان خویش‌فرما“ نموده‌اند و از این طریق، به موفقیت‌های فراوانی نیز دست یافته‌اند.
استقبال زنان از خدمات بانکی ویژه بانوان، به فاکتورهای متعددی بستگی دارد، از جمله سطح سواد و تحصیلات زنان، جایگاه زن در جامعه، وضعیت مالی زنان و وضعیت فرهنگی حاکم بر جامعه.
برآیند گسترش و تقویت بانکداری ویژه زنان، تأسیس شعب ویژه زنان و همچنین ارائه خدمات بانکی ویژه زنان، از سوی بانک‌ها و مؤسسات مالی است که به سرعت در حال افزایش است. استقبال چشمگیر و بی‌سابقه زنان از این نوآوری‌ها موجب شده است تا مدیران و سیاست‌گذاران بانک‌ها، نسبت به متنوع‌سازی این نوع خدمات اقدام نمایند و در راستای جذب بیشتر و بهتر مشتریان زن گام بردارند.
به‌طور کلی، خدمات‌رسانی مالی و بانکی ویژه بانوان، تا بدان حد سودآور و موفقیت‌آمیز بوده است که بسیاری از بانک‌ها و مؤسسات مالی جهان را وسوسه کرده تا با تغییر ماهیت و ساختار درونی خود، به ”بانک ویژه زنان“ تبدیل گردند، بانک‌هائی که در آنها، هم کلیه کارمندان و مدیران، زن هستند و هم کلیه مشتریان. پیاده‌شدن چنین الگوهائی در کشورهائی که وجود تعصبات مذهبی و عقیدتی در آنها موجب گرایش ناچیز زنان و بانک‌ها به سمت یکدیگر شده است، می‌تواند فرصتی ارزشمند برای فراگیرساختن خدمات بانکی و رساندن این خدمات به‌دست افراد ”بدون بانک“ به حساب آید.

منبع: اینترنت
ترجمه: سید حسین علوی‌لنگرودی

منبع : ماهنامه بانک و اقتصاد