تفاوت‌های ایران با کره‌شمالی

فرض کنید دولت بوش از ادامه تلاش‌های خود برای تحریم اقتصادی ایران صرف‌نظر کند و یا از تهدید حمله نظامی دست بردارد و انجام مذاکرات مستقیم برای حل مسأله هسته‌ای این کشور را آغاز کند. همچنین فرض کنید بوش پیش شرط این مذاکره را تعلیق غنی‌سازی اورانیوم قرار دهد. آیا در این صورت، ایران هم مانند کره شمالی که روز سیزدهم فوریه سال جاری با آمریکا به توافق رسید، به حذف برنامه هسته‌ای خود اقدام خواهد کرد - اقدامی که می‌تواند تضمین عدم حمله آمریکا، عادی شدن روابط اقتصادی و دیپلماتیک و حذف از لیست کشورهای حامی تروریزم ایالات متحد را در پی داشته باشد.
با توجه به مذاکرات سطح بالایی که طی هفته‌های اخیر در تهران صورت گرفته، پیش‌بینی‌ها و برآوردها حاکی از آن هستند که تهران درخواست‌هایی مهمتر از تعطیلی نیروگاه هسته‌ای دیمونای اسراییل و یا دریافت تضمین از آمریکا برای عدم استفاده از سلاح‌ هسته‌ای در خلیج فارس خواهد داشت.
مخالفان برنامه هسته‌ای ایران، نگران این مسأله هستند که در اختیار داشتن فن‌آوری صلح‌آمیز هسته‌ای، در مراحل بعدی به ساخت سلاح‌های هسته‌ای منجر شود. اما تهران عجله چندانی برای رفتار ملایم و یا صرف‌نظر کردن از احقاق حقوق هسته‌ای خود نشان نمی‌دهد - گرچه به نظر می‌رسد ایرانی‌ها آماده‌اند تضمین مشخصی بدهند که درصدد دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای نیستند.
بسیاری از کارشناسان و متخصصان معتقدند این‌گونه طرح‌ها و تهدیدها باید به مرحله عمل برسند، نه این ‌که آمریکا به طور خودسرانه‌ دنبال عملیات نظامی مخفیانه یا تغییر نظام در ایران باشد.‌
آقای علیرضا اکبری، معاون سابق وزیر دفاع و مشاور شورای عالی امنیت ملی ایران که جزو اولین کسانی است که پیشنهاد تعطیلی رآکتور هسته‌ای دیمونا را ارایه کرده معتقد است آمریکا باید ارایه برخی تضمین‌ها از جمله عدم استفاده و یا انبار نکردن سلاح‌های هسته‌ای در خلیج فارس را قبول کند. وی همچنین گفته است: “ما چه طور مطمئن شویم آن چهار هواپیمابر آمریکایی که در نزدیکی سواحل ایران قرار دارند، حامل سلاح‌های هسته‌ای نیستند؟”
با وجود این، حداقل به سه دلیل می‌توان گفت وادار نمودن ایران به تعطیلی برنامه‌های هسته‌ایش، بسیار سخت‌تر از راضی کردن کره شمالی است.
۱) اول این‌ که ایران دارای ثروت سرشار نفتی بوده و برخلاف پیونگ‌یانگ، دلیلی برای معامله برنامه هسته‌ایش به خاطر کسب منافع اقتصادی نمی‌بیند.
۲) دوم این ‌که جنگ ایران و عراق که تقریباً۲۰۰ هزار نفر از ایرانی‌ها را به کام مرگ کشاند، هنوز در یاد و خاطره آنها باقی مانده است. امیر محبیان، روزنامه‌نگار، در این زمینه می‌گوید: اگر ما بمب هسته‌ای داشتیم، صدام جرات حمله کردن به ما را نداشت. ‌
۳) دلیل سوم این است که ایران، تاریخی پر از افتخار و غرور دارد که به هویت ملی ایرانیان بر‌می‌گردد. به همین علت، افزایش قدرت و تبدیل شدن به یک ابرقدرت منطقه‌ای و بین‌المللی با تاریخ ایران عجین شده است.
در واقع، ۳۴ سال پیش محمدرضا پهلوی، شاه مخلوع ایران، برنامه هسته‌ای را با کمک آمریکا و شرکت‌های اروپایی آغاز کرد تا بدین وسیله بتواند با معرفی خود به عنوان یک فرد ناسیونالیست وطن‌پرست و تجددطلب، موقعیت منطقه‌ای برتر ایران را تثبیت کند. به موازات، اسراییل با توسعه سلاح‌های هسته‌ای، امنیت ایران را تهدید می‌کند.
جعفر ندیم، از مسؤولان سابق وزارت خارجه ایران، در سال ۱۹۷۸ گفته بود: “شاه می‌خواست با نمایش پیشرفت‌های آشکار کشور در زمینه هسته‌ای، موقعیت سیاسی داخلی خود را تحکیم ببخشد. این کار همچنین می‌توانست برتری تکنولوژیک پارسی‌ها بر اعراب را هم به نمایش بگذارد. در واقع، تحقق این هدف می‌توانست به دولتمردان ایران کمک کند تا بار دیگر مورد احترامی قرار بگیرند که شایسته مردم ایران است. شما باید بدانید که ایرانی‌ها بسیار متمدن بوده و از فرهنگی غنی برخوردارند. اما ما ایرانی‌ها مورد اهانت‌ و حملات زیادی قرار گرفته‌ایم. اکنون نوبت ما است که به پا خیزیم.”
بعد از روی کار آمدن آقای احمدی‌نژاد در سال ۲۰۰۵، وی بر تلاش‌های ایران برای بهره‌برداری از برنامه‌های هسته‌ای افزوده است. حتی رییس‌جمهور ایران از احساسات ضد آمریکایی ایرانی‌ها برای مقابله با فشارهای ایالات متحد و ارتقای موقعیت خود استفاده می‌کند.
بدین ترتیب، می‌توان گفت هرگونه تلاش برای تشدید تحریم‌های ایران، تنها موقعیت آقای احمدی‌نژاد را تقویت می‌کند. بنابراین به جای حرکت به سوی تحریم‌های اقتصادی شدیدتر و تهدید حمله نظامی، بهتر است آمریکا در مذاکرات مستقیم دو یا چند جانبه، به نگرانی‌های ایران در مورد نیروگاه دیمونا و حضور نظامیان آمریکایی در خلیج فارس پاسخ دهد. ‌

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران