براکت‌های دندانی

وقتی درمان با براکت‌ انجام یافت لازم است تا نگهدارنده‌ها پوشیده شوند. ارتودنتیست نگهدارنده‌ را متناسب با بیمار توصیه می‌نماید. در صورتی که بیماری، نگهدارنده‌ توصیه شده‌ی خود را نپوشد دندان‌ها ممکن است به جای قبلی خود حرکت کنند، اصطلاحاً (Relaps). نگهدارنده‌های (Hauley) مشتمل است بر قلاب‌های فلزی که دندان‌ها را در بر می‌گیرند و در یک صفحه اکریلی منطبق بر کام بیمار قرارگرفته‌اند.
نگهدارنده‌ی Essix مشابه قاشقک‌های Invisalign می‌باشد. یک قاشقک (tray) شفاف پلاستیکی منطبق بر دندان‌ها که به وسیله‌ی نیروی مکنده (Suction) در جای خود می‌ماند. نگهدارنده‌ باند شده (Banded) سیمی است که به طور دائم در سمت زبانی دندان‌ها باند شده (معمولاً فقط دندان‌های پایین) است.
اگر دندان‌های شخص آماده‌ی استفاده از یک نگهدارنده‌ی کامل نباشد ارتودنتیست ممکن است استفاده از یک Prefinisher را نسخه کند. این دستگاه لاستیکی مشابه Mouth guard است که فواصل بین دندان‌ها را با فاصله‌ی کوچک بین فکین بالا و پایین و مشکلات کوچک دیگر را که ممکن است وخیم‌تر گردند، برطرف می‌کند. این مشکلات مسائل کوچکی هستند که با براکت‌های دندانی نمی‌توان آنها را برطرف ساخت.Prefinisher با فشار شدید دندان‌های بیمار توسط خود بیمار روی دستگاه قالب می‌شود، و سپس برای مدت نسخه‌شده پوشیده می‌شود به همراه اعمال نیرو بر prefinisher با فشار شدید دندان‌های بیمار به وسیله‌ی خود بیمار روی دستگاه قالب می‌شود و سپس برای مدت نسخه شده پوشیده می‌شود. به همراه اعمال نیرو بر prefinisher در دهان به مدت هر بار ده تا پانزده ثانیه، مزیت آن افزایش وقت تمرین، وقت صرف اعمال نیرو بر دستگاه می‌شود.
prefinisher همانند یک نگهدارنده‌ یک افزوده دائمی به دهان فرد نیست و می‌توان آن را از دهان خارج و وارد کرد.
● دشواری و احتمالات خطر:
پلاک میکربی هنگامی که غذا اطراف براکت‌ باقی بماند به سرعت تشکیل می‌شود. مسواک وFlass (نخ دندان) دقیق برای حفظ بهداشت دهان مناسب می‌باشد. در استفاده از براکت‌ برای جلوگیری از پوسیدگی دندان، برداشت کلسیم Decalcification یا تغییرات نامطلوب رنگ دندان اهمیت دارد.
احتمال واکنش حساسیت به لاتکس در الاستیک‌ها یا فلز به کار برده شده در براکت‌ها موجود است می‌توان از الاستیک‌های بدون لاتکس یا فلزات جانشین استفاده نمود. نکته‌ی مهم آن که آنانی که معتقدند به براکت‌هایشان حساسیت دارند فوراً این امر را به ارتودنتیست خود گوشزد نمایند. ترکیبات موجود در براکت‌ها ممکن است تحریک کننده و عامل بروز زخم‌های دهان باشند و محصولات دیگر نیز باعث افزایش حساسیت بیمار شوند از جمله دهان‌شویه‌ها، موم‌های دهانی یا سیلیکون‌ها و محصولاتی که کمک به بهبود زخم می‌نمایند.
براکت‌ها همچنین ممکن است در اثر مراقبت ‌ناکافی صدمه ببینند. استفاده از Mouth guard در هنگام بازی‌های ورزشی برای جلوگیری از شکستگی‌مهم است. از جویدن آدامس و غذاهای چسبناک یا سفت مانند هویج خام، چوب شورهای بزرگ و سخت و شکلات تافی باید اجتناب کرد چون ممکن است باعث صدمه به براکت‌ها شوند. صدمات متوالی به براکت ممکن است طول درمان را اضافه نماید.
در دوره‌ی درمان ارتودنسی براکت‌ها ممکن است به علت نیروهای اعمال شده یا به علت ضعیف شدن اتصال سیمان در اثر طولانی شدن درمان کنده شوند. در این صورت باید به سرعت با ارتودنتیست تماس حاصل شود تا توصیه‌های مناسب انجام گردد. در بیشتر موارد براکت ‌تعویض می‌گردد.
وقتی دندان حرکت می‌کند انتهای Arch wire ممکن است جابه جا شود و باعث ضربه به پشت گونه‌ی بیمار شود. موم دندانی ممکن است بالشتی برای سیم بیرون آمده گردد. ارتودنتیست ‌باید فوراً مطلع شده و سیم را کوتاه کند. در غیر این صورت زخم دردناکی تشکیل می‌شود.اگر سیم باعث درد شدید شود ممکن است لازم باشد با دقت انتهای سیم با یک قاشق یا وسیله‌ی دیگر خم شود تا نهایتاً توسط ارتودنتیست ترمیم شود.
بیماران مبتلا به بیماری‌های لثه معمولاً باید قبل از گذاشتن براکت‌ مورد درمان لثه قرارگیرند. ممکن است جرم‌گیری عمیق و درمان‌های پیشرفته مورد نیاز باشد و بعد از آن ارتودنسی انجام شود. از دست دادن استخوان به علت بیماری پریودونتال ممکن است منجر به از دست دادن دندان در خلال درمان شود.
جا به جا شدن دندان‌ها در اثر دستگاه‌های ارتودنسی در بیشتر موارد با درجاتی از تحلیل ریشه همراه می‌شود و فقط در موارد انگشت شماری این عارضه‌ی جانبی آنقدر بزرگ است که صدمه‌ی واقعی کلینیکی به دندان می‌رسد.
درد بعد از تنظیم adjustment دستگاه‌های ارتودنسی معمول است و ممکن است باعث اشکال در خوردن برای مدتی اغلب چند روزه گردد.
در این دوره خوردن غذاهای نرم ممکن است به اجتناب از فشار اضافه بر دندان‌ها کمک کند. نمای ظاهری دستگاه‌ها ممکن است برای بعضی مطلوب نباشد و اگر چه انواع شفاف آن دور از دسترس نیست ولی به هر حال براکت‌های شفاف معمولاً به خوبی انواع فلزی آن نیستند.
● طول درمان و قیمت:
طول و درمان تیپیک از ۶ ماه تا ۶ سال بسته به شدت مورد بیمار، محل وسن وغیره است. اگر چه ۲ سال متوسط آن است. درمان ممکن است با استفاده از طراحی‌های جدید و تکنیک‌های موضعی تسریع شود.
قیمت ‌تیپیک براکت‌ها حدود ۵۰۰۰ دلار در آمریکا است ولی ممکن است بسیار کمتر در سایر کشورها باشد، مثلاً در کشورهای CIS قیمت آن ۲۰۰ تا ۵۰۰ دلار برای هر فک می‌باشد. در بعضی کشورهای اروپایی درمان ارتودنسی برای بیماران کمتر از ۱۶ سال رایگان و یا به عهده‌ی سیستم‌ مراقبت‌های بهداشتی حکومت است.
● انواع براکت‌ها:
با ارتودنسی مدرن می‌توان انواع مختلف و گوناگونی از براکت‌ها را تهیه کرد. براکت‌های سنتی فولاد زنگ نزن هستند و گاه ترکیبی از نیکل وتیتانیوم هستند که به طور وسیع به کار می‌روند. بسیاری از براکت‌های فولاد ضد زنگ توسط شرکت‌های تهیه کننده‌ی ارتودنتیکز متعددی پیشنهاد می‌شوند که شامل براکت‌های معمولی که نیازمند Ties (سیستم لیگاچر) و انواع جدید براکت‌های (self tying) یا (self liysting) مانند براکت‌های Time ازآمریکا است.
براکت‌های Smart clip tm از ۳M unitek و speed یا براکت‌های Damon براکت‌های سرامیک کمتر قابل دید و به رنگ طبیعی‌ترمی‌باشند. از نظر ظاهرجذابیت بهتر دارند بعضی از براکت‌های سرامیک به اندازه‌ی‌ فلز مقاوم نبوده و طول درمان را می‌افزایند. بعضی از آنها کمی بزرگ‌تر از انواع فلزی هستند که مشکل انطباق دارند. یک مثال آن براکت‌های Clarity tm از ۳M unitek است.
براکت‌های فولاد زنگ نزن طلا پوش برای کسانی که به نیکل (جزئی از فولاد زنگ نزن) حساسند شاید به علت انطباق بهتر با دندان انتخاب می‌شوند یا اینکه بعضی افراد به طور ساده نمای طلایی روی دندانشان را به نمای نقره‌یی ترجیح می‌دهند. براکت‌های لینگوال، به پشت دندان‌ها سوار می‌شوند ولی در دید عادی ملاحظه‌ نمی‌شوند و از نظر سوارکرد مشکل‌ترند. همچنین مزاحم حرکت زبان می‌باشند.
نظریه‌یی به نام براکت‌های باهوش در شرف تکوین است، که با داشتن میکروچیپس قابلیت اندازه‌گیری نیروی وارده بر سطح بین براکت و دندان تأمین می‌گردد و مزیت آن کوتاه کردن دوره‌ی درمان و فاقد آسیب بوده و دارای گستره‌ی مناسب هستند.
● براکت‌ها در فرهنگ عامه:
در نظر بسیاری کودکان و نوجوانان، حتی آنانی که مشکلات جدی (اکلوژن) ندارند براکت‌ها به طور ساده نشانه‌ی بزرگ شدن کودک می‌باشد. تعداد در حال افزایشی از بالغان (بیش از ۲۵% براکت ‌دار بالای ۲۱ سال) برای تصحیح نسوج از براکت‌ استفاده می‌کنند.
افراد مشهوری که با براکت‌های فانکشنال در بزرگسالی خود را انگشت‌نما کرده‌اند مانند تام کروز، گون استفانونی و غیره پوشیدن براکت ‌به عنوان مد، بدون نیاز به پزشکی در برخی قسمت‌های جهان بین جوانان شایع شده است.
در سال ۲۰۰۶ به گزارش رسانه‌ها استفاده از براکت‌های کاذب در تایلند به صورت گذرا بین نوجوانان رایج شد و حکومت برای فروشندگان براکت‌های کاذب جرائمی وضع کرد مبنی بر ۶ ماه زندان و ۱۳۰۰ دلار جریمه‌ی نقدی، همچنین در فیلیپین مشاهده شد که این کار به تمامی گروه‌های سنی سرایت نموده زیرا داشتن براکت ‌در فیلیپین نشانه‌ی تمول می‌باشد. این امر متفاوت از چاقی مورد آرزو در بعضی نقاط جهان سوم نیست چنانکه نشانه‌یی از ثروتمندی محسوب نمی‌شود.
● نمایش دهندگان قابل ذکر براکت‌ها در فرهنگ عامه عبارتند از:
▪ سریال‌های Beavis و Bult Heaol (کله بشکه‌یی)
▪ بخشی درفیلم simpsons که طی آن در طرح درمانی دندان پزشکی هنرپیشه لیزا احتیاج به براکت دارد.
▪ Braceface کارتونی است که براکت‌های برجسته مانع زندگی نرمال قهرمان آن شده است.
▪ Norelle van Herk از شرکت‌کنندگان در دورسوم رقابت مانکن‌های آمریکا با براکت‌ به رقابت آمد.
▪ Toolie Ramsey شخصیت دو استقامت آمریکا با براکت در اعتصاب نشسته معروف به حقایق زندگی شرکت کرد.
▪ سریال تلویزیونی بتی رشت درسال ۲۰۰۶ در شبکه‌ی تلویزیونی A.B.C معرفی گردید. هنرپیشه‌ی اصلی آن Betly Suarez از براکت استفاده می‌کرد و تلاش و تأکید بر غیر جذاب بودن داشت. هنرپیشه‌‌ی آمریکایی آن به نام Ferrera براکت‌های کاذب را در زمان پرتره فیلم استفاده می‌کند.
▪ در فیلم اکسیژن شخصیت اصلی که به وسیله‌ی Adrien Brody بازی می‌شود،براکت‌ دارد. هنرپیشه‌ی مشخص فیلم سروان پلیس نیویورک به مأمور خود که سوال می‌کند که چگونه فرد مورد سوء ظن را با مراجعه به مطب دندان‌پزشکی در نیویورک با گفتن اینکه چند نفر ۲۵ ساله می‌شناسید که براکت‌ پوشیده‌اند پیدا کرده‌اند.
▪ در فیلم ماگنولیا quiz kid Donnie به وسیله‌ی William H. Macy ایفای نقش شد که حسرت داشتن براکت‌ را در طول فیلم داشت، در حالی که احتیاجی به براکت ‌نداشت. او آرزوی استفاده از براکت‌ را در سر می‌پروراند و به طور طعنه‌آمیزی این حماقت او وقتی تحقق یافت که دندان‌هایش در اثر یک سانحه‌ی سقوط هواپیما جا به جا گردید.
▪ در فیلم خانه فاسد برای دوستان تخیلی، خود اعلام می‌کند که من براکت ‌دارم ولی در اصل یک قطعه فویل روی دندان دارد که درآشغال‌ها پیدا نموده است.

دکترهلن ساسانیان
دندانپزشک

منبع : هفته نامه پزشکی امروز