پنجشنبه, ۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 25 April, 2024
مجله ویستا

ترجمه‌های‌ قرآن‌ مجید به‌ زبان‌ ایتالیائی‌


ترجمه‌های‌ قرآن‌ مجید به‌ زبان‌ ایتالیائی‌
قرآن‌ مجید، آخرین‌ پیام‌ الهی‌ برای‌ بشریت‌، تا کنون‌ به‌ بیش‌ از ۱۴۰ زبان‌ مختلف‌ جهان‌ ترجمه‌ شده‌ که‌ زبانها اروپائی‌،در تعداد و کثرت‌ ترجمه‌ها بر اغلب‌ زبانهای‌ دیگر دنیا برتری‌ دارند. ۱۲۰ نوع‌ ترجمه‌ انگلیسی‌، حدود ۵۰ ترجمه ‌فرانسوی‌، بیش‌ از ۴۶ ترجمه‌ آلمانی‌ و ۱۵ نوع‌ ترجمه‌ ایتالیائی‌، بیانگر گوشه‌ای‌ از این‌ حقیقت‌ است‌ . (۱)
البته‌ زبان‌ ایتالیائی‌، پس‌ از لاتین‌، در داشتن‌ ترجمه‌ کامل‌ از قرآن‌ مجید پیشگام‌ است‌ و قدیمی‌ترین‌ ترجمه‌ها در زبان‌ایتالیائی‌، بیش‌ از ۵ قرن‌ سابقه‌ دارد.
ترجمه‌های‌ چاپ‌ شده‌ قرآن‌ مجید به‌ ایتالیایی‌، به‌ ترتیب‌ تاریخ‌ چاپ‌ عبارتند از:
۱) قرآن‌ محمد، ترجمه‌ « آندره‌ آ اری‌ وابنه‌ » ( با نام‌ مستعار موچینیگو) چاپ‌ « پازل‌ » سویس‌ ـ ۱۵۴۳ میلادی‌ و: « ونیز »Venezia ایتالیا ۱۵۴۷ م‌.
۲) قرآن‌ ـ بضمیمه‌ تفسیر و شرحی‌ از زندگی‌ پیامبر ـ ترجمه‌ « وینچنسکو کالسا » چاپ‌ « باستیا » ایتالیا ۱۸۴۷ م‌.
۳) قرآن‌، ترجمه‌ « جوانی‌ پانزیری‌ »، چاپ‌ ایتالیا، سالهای‌ ۱۸۸۲ و ۱۹۱۲ و ۱۹۱۵ م‌.
۴) قرآن‌، ترجمه‌ « ویولانتی‌ »، چاپ‌ رم‌ ۱۹۱۲ م‌.
۵) قرآن‌، ترجمه‌ از متن‌ عربی‌ ـ بوسیله‌ « برانگی‌ » چاپ‌ « رم‌ » ۱۹۱۲ م‌.
۶) قرآن‌، همراه‌ متن‌ عربی‌، ترجمه‌ « اکیلیو فراکاسی‌ » چاپ‌ « میلان‌ » ۱۹۱۴ م‌.
۷) قرآن‌، ترجمه‌ « فروجو » چاپ‌ « باری‌ » ۱۹۲۸ م‌.
۸) قرآن‌، ترجمه‌ « لوئیجی‌ پونیلی‌ « چاپ‌ » میلان‌ »، ۱۹۲۹،۱۹۳۷ و ۱۹۴۰ با متن‌ عربی‌ (چاپ‌های‌ اخیر آن‌ فاقد متن‌عربی‌ است‌).
۹) تذکره‌ قرآن‌، ترجمه‌ از « ویرجینیا واکا »، شامل‌ ترجمه‌ خلاصه‌ و موضوعی‌ مفاهیم‌ قرآنی‌، چاپ‌ « فلورانس‌ » ۱۹۴۳م‌.
۱۰) ترجمه‌ای‌ از قرآن‌، در ضمیمه‌ تاریخ‌ بردی‌ STORIADE BARDI چاپ‌ ۱۸۴۶ م‌. مترجم‌: گمنام‌؟
۱۱) قرآن‌، ترجمه‌ « الکساندر بوزانی‌ » چاپ‌ اول‌ « فلورانس‌ » ۱۹۵۵ م‌، این‌ ترجمه‌ پس‌ از آن‌ و تا سال‌ ۱۹۹۰ بارها ازطرف‌ ناشرین‌ متعدد و در قطع‌های‌ مختلف‌ در ایتالیا تجدید چاپ‌ شده‌ و معروفترین‌ ترجمه‌هاست‌.
۱۲) قرآن‌، ترجمه‌ میرزابشیرالدین‌ محمود (از فرقه‌ قادیانی‌) زیر چاپ‌؟.
۱۳) قرآن‌، ترجمه‌ « مورینو »، چاپ‌ « تورینو » ۱۹۶۷ م‌.
۱۴) قرآن‌، در دو جلد همراه‌ با تفسیر ـ ترجمه‌ کشیش‌ « فدیکوپیرونه‌ » چاپ‌ اول‌ « میلان‌ » ۱۹۷۹ م‌. این‌ ترجمه‌ نیز بارهاتجدید چاپ‌ شده‌ است‌.
۱۵) قرآن‌، ترجمه‌ « آنجلوترینسونی‌ » آخرین‌ ترجمه‌ قرآن‌، چاپ‌ نخست‌ ترنتو ۱۹۸۹ م‌. چاپ‌ دوم‌ ۱۹۹۰ م‌، رم‌.
... در میان‌ ترجمه‌های‌ فوق‌، ترجمه‌ « بوزانی‌ » و ترجمه‌ کشیش‌ « پیرونه‌ » از معروفترین‌ ترجمه‌ها، با چاپ‌های‌ متعدد است‌... اما این‌ دو ترجمه‌، اشکالات‌ عجیب‌ و غریبی‌ دارند که‌ بظاهر بعید بنظر می‌رسد که‌ ناشی‌ از اشتباه‌ باشد، به ‌یکی‌ دو نمونه‌ اشاره‌ می‌کنیم‌:
مثلاً « پیرونه‌ » در توضیح‌ معنی‌ « ذوالحجه‌ » می‌گوید: « ذو » یعنی‌ صاحب‌ و « حجه‌ » یعنی‌ حج‌ کنند، پس‌ معنی‌« ذوالحجه‌ » می‌شود « صاحب‌ حج‌! » (صفحه‌ ۲۸۷ ترجمه‌ پیرونه‌، چاپ‌ میلان‌) و باز در همان‌ صفحه‌ در توضیح‌ معنی‌« فاتحه‌ » می‌نویسد « این‌ کلمه‌ امروز به‌ معنی‌ باز کردن‌ است‌! اما در قدیم‌ به‌ معنی‌ پیروزی‌ بوده‌ است‌ ».؟! که‌ ظاهراًمترجم‌ فرق‌ میان‌ « فتح‌ » و « فاتحه‌ » را تشخیص‌ نمی‌دهد!
این‌ نمونه‌ای‌ از میزان‌ « معلومات‌ » یک‌ پدر روحانی‌ است‌ که‌ به‌ خود اجازه‌ داده‌ که‌ علاوه‌ بر ترجمه‌، تفسیری‌ هم‌ برقرآن‌ مجید بنویسد! البته‌ وی‌ کتابی‌ هم‌ درباره‌ « اسلام‌ » دارد که‌ در آن‌ « چهره‌ حقیقی‌ » خود را نشان‌ داده‌ و در واقع‌، به‌بهانه‌ معرفی‌ اسلام‌، ردیه‌ و یا نقدی‌ بر اسلام‌ نوشته‌ و دست‌ خود را رو کرده‌ و یا خود را « لو » داده‌ است‌!... و بطورطبیعی‌، آدمی‌ با این‌ نوع‌ تفکر و اندیشه‌، باید هم‌ ترجمه‌ای‌ آنچنانی‌ از قرآن‌ مجید را عرضه‌ کند!
اما ترجمه‌ پروفسور « الکساندر بوزانی‌ » ـ استاد اسلام‌شناسی‌! و فرهنگ‌ عربی‌ ادبیات‌ فارسی‌ در دانشگاههای‌ ایتالیا؟ ـمعروفترین‌ و گویا بهترین‌ ترجمه‌هاست‌.
همین‌ شهرت‌ باعث‌ شد که‌ در سال‌ ۱۳۶۰ پس‌ از ورود به‌ ایتالیا برای‌ ترجمه‌ آیه‌ مربوطه‌ به‌ وراثت‌ زمین‌ توسط‌مستضعفان‌، به‌ آن‌ مراجعه‌ کنیم‌، اما این‌ مراجعه‌ نشان‌ داد که‌ مترجم‌، علیرغم‌ تسلط‌ به‌ عربی‌ و آشنائی‌ با چند زبان‌شرقی‌، مفهوم‌ ساده‌ترین‌ کلمه‌ها را که‌ « ائمه‌ » ـ جمع‌ امام‌ بمعنی‌ رهبر ـ است‌، درک‌ نکرده‌ و در ترجمه‌ خود « ائمه‌ » را« شاهزادگان‌ درجه‌ اول‌! » PIRNCIPI PIRMI ترجمه‌ کرده‌ که‌ وراث‌ « فرعون‌ »! می‌شوند (ترجمه‌ بوزانی‌ چاپ‌فلورانس‌ سوره‌ قصص‌ آیه‌ ۵ صفحه‌ ۲۸۱) و ظاهراً این‌ مفهوم‌ و معادل‌گیری‌ را در هیچ‌ قاموسی‌ و در هیچ‌ زبانی‌نمی‌توان‌ بدست‌ آورد و بی‌شک‌ از بافته‌های‌ ذهنی‌ و مغرضانه‌ مترجم‌ است‌..
بعنوان‌ نمونه‌ دیگر، می‌توان‌ اشاره‌ کرد که‌ بوزانی‌ در ترجمه‌ آیه‌ نخست‌ از سوره‌ معراج‌ « مسجدالحرام‌ » را « عبادتگاه‌مقدس‌ » و « مسجدالاقصی‌ » را « عبادتگاه‌ نهائی‌ » ! نامیده‌ و در تفسیر آن‌ نوشته‌ که‌ گویا « مکانی‌ در آسمان‌ است‌ » !(ترجمه‌ بوزانی‌، چاپ‌ فلورانس‌ سال‌ ۱۹۷۸ م‌ صفحه‌ ۲۰۱ و توضیح‌ آن‌ در صفحه‌ ۵۸۱).
این‌ نوع‌ کج‌ اندیشی‌ در ترجمه‌ باعث‌ شد که‌ درباره‌ مترجم‌، تحقیقی‌ بعمل‌ آید و متأسفانه‌ روشن‌ شد که‌ وی‌ یک‌ « بهائی ‌» مسئول‌ سازمان‌ « مرکز بهائی‌گری‌ » ایتالیاست‌...
در سفر اخیر به‌ ایتالیا، اطلاع‌ حاصل‌ شد که‌ فوت‌ کرده‌ است‌.
... البته‌ ما در این‌ بحث‌ کوتاه‌ قصد نقد و بررسی‌ ترجمه‌های‌ قرآن‌ به‌ زبان‌ ایتالیائی‌ را نداریم‌ ـ گرچه‌ خود یک‌ امرضروری‌ است‌ ـ ولی‌ اشاره‌ به‌ این‌ نکته‌ بی‌مناسبت‌ نیست‌ که‌ این‌ نوع‌ ترجمه‌ها ـ علاوه‌ بر آگاهی‌ از این‌ نکته‌ که‌ اغلب‌ترجمه‌های‌ قدیمی‌ و قبلی‌، به‌ دستور پدران‌ روحانی‌ و عمدتاً برای‌ « ردنویسی‌ »! انجام‌ گرفته‌ است‌ ـ بی‌شک‌ خالی‌ ازغرض‌ ورزی‌ نیست‌ ـ ما در این‌ زمینه‌ در کتاب‌ « تاریخ‌ ترجمه‌های‌ قرآن‌ » بحث‌ کرده‌ایم‌ ـ ما را واداشت‌ که‌ در همان‌ سال‌۱۳۶۰، برای‌ تهیه‌ یک‌ ترجمه‌ نسبتاً صحیح‌، کار ترجمه‌ را با همکاری‌ « خانم‌ سیلویا » مترجمهٔ‌ سفارت‌ جمهوری‌اسلامی‌ ایران‌ در واتیکان‌، آغاز کنیم‌... اما محصول‌ کار ما پس‌ از یک‌ سال‌ فقط‌ ترجمه‌ یک‌ جزء از قرآن‌ بود ـ که‌ آن‌ راموجود داریم‌ ـ و با این‌ حساب‌، برای‌ ترجمه‌ کامل‌ قرآن‌ محید، ظاهراً نیازمند حدود سی‌ سال‌ وقت‌ بودیم‌... روی‌همین‌ اصل‌ از آقای‌ « ترینسونی‌ » دوست‌ ایتالیائی‌ خود خواستم‌ که‌ به‌ دنبال‌ پایان‌ ترجمهٔ‌ « نهج‌البلاغه‌ » به‌ زبان‌ایتالیائی‌، که‌ از سوی‌ مرکز فرهنگی‌ ـ اسلامی‌ اروپا در سال‌ ۱۹۸۴ م‌ در رم‌ چاپ‌ و منتشر شد و یکی‌ از مواد درسی‌ دردانشکده‌ « فلسفه‌ و علوم‌ انسانی‌ رم‌ و فلورانس‌ » گردید، به‌ ترجمه‌ قرآن‌ مجید نیز بپردازد که‌ همان‌ سال‌، کار را آغاز کردو پس‌ از یک‌ سال‌ کار و تلاش‌ مستمر، ترجمه‌ کامل‌ قرآن‌ را تحویل‌ ما داد... ولی‌ با پایان‌ مأموریت‌ پنج‌ ساله‌ و مراجعت‌نویسنده‌ یه‌ ایران‌، متأسفانه‌ چاپ‌ آن‌ از سوی‌ مرکز فرهنگی‌ ـ اسلامی‌ اروپا عملی‌ نشد! و پس‌ از چندین‌ سال‌ تأخیر،سرانجام‌ در سفر سه‌ ماهه‌ امسال‌ (۱۳۶۹ـ۱۹۹۰ م‌) توانستیم‌ این‌ ترجمه‌ را با مقدمه‌ای‌، در اختیار علاقمندان‌ قراردهیم‌.
« آنجلو ترینسونی‌ » نویسنده‌ و محقق‌ ایتالیائی‌، در ۱۹۴۲ م‌ در شهر « جنوا » متولد شده‌ و فارغ‌التحصیل‌ دانشگاه‌ همان‌شهر هم‌ هست‌ و همواره‌ در فعالیتهای‌ فرهنگی‌ پیشگام‌ بوده‌ و آشنا به‌ چندین‌ زبان‌ است‌. وی‌ مدتها مسئول‌ مرکزمطالعات‌ قرون‌ وسطی‌، و مؤسسه‌ انتشارات‌: القسط‌ ALKAEST بود، وی‌ در سال‌ ۱۹۸۰ م‌ کتابی‌ بنام‌ « جمهوری‌اسلامی‌ ایران‌ » در معرفی‌ نظام‌ جدید ایران‌ منتشر نمود و از سال‌ ۸۱ تا ۸۶ مجله‌ صوفی‌ SOPHIA را منتشر ساخت‌ ودر آن‌ مقالاتی‌ از « علامه‌ طباطبائی‌ » و دیگران‌ در شناخت‌ شیعه‌، ترجمه‌ و منتشر نمود. آخرین‌ کار خوب‌ وی‌، ترجمه‌« نهج‌البلاغه‌ » در سال‌ ۱۹۸۳ م‌ برای‌ مرکز فرهنگی‌ ـ اسلامی‌ بود که‌ در سال‌ ۱۹۸۴ م‌ با مقدمه‌ای‌ از نویسنده‌ چاپ‌ شدو در سراسر ایتالیا، توزیع‌ گردید.
... ترجمه‌ قرآن‌ مجید توسط‌ وی‌ بی‌ شک‌ با تلاش‌ و کوشش‌ زیادی‌ همراه‌ بوده‌ است‌. اما در عین‌ حال‌ نمی‌توان‌ گفت‌ که‌این‌ ترجمه‌ خالی‌ از نقص‌ است‌. ولی‌ اگر توجه‌ داشته‌ باشیم‌ که‌ هیچگونه‌ ترجمه‌ کامل‌ و بدون‌ نقص‌، حتی‌ در زبان‌فارسی‌، یا دیگر زبانهای‌ متداول‌ در بلاد اسلامی‌ وجود ندارد، اشتباهات‌ این‌ ترجمه‌ نیز قابل‌ درک‌ و هضم‌ خواهد بود.
در اینجا ضمن‌ تشکر از « تریسونی‌ » پیشنهاد می‌کنیم‌ که‌ خوانندگان‌ و دوستان‌ و آشنایان‌ به‌ زبان‌ ایتالیائی‌، در هر کجای‌این‌ ترجمه‌ که‌ به‌ اشکال‌ یا نقصی‌ برخورد نمودند، آن‌ را به‌ طور کتبی‌ به‌ ما اطلاع‌ دهند، تا چاپ‌های‌ بعدی‌ را کاملتر و یابی‌نقص‌تر، در اختیار علاقمندان‌ قرار دهیم‌.(۲)
نعمت الله موسوی
۱- در این باره به کتاب تحقیقی نویسنده که تحت عنوان: « تاریخ ترجمه های قرآن مجید» منتشر خواهد شد مراجعه شود.
۲- در ایران هر گونه نظریه و پیشنهادی به آدرس : قم ، حوزه علمیه ـ « مرکز بررسیهای اسلامی » صندوق پستی ۱۳۶ ، به نام نگارنده، اسال شود.
مرکز فرهنگی‌ اسلامی‌ اروپا ـ رم‌: ایتالیا ـ سپتامبر ۱۹۹۰
سید هادی‌ خسروشاهی‌
http://khosroshahi.net/article/detail_art.php?artid=۳۵&flag=۱&merg=۱ : منبع


همچنین مشاهده کنید