زندگی ستارگان سینما

۱) حالا دیگر به صراحت می‌توان گفت که محمد حسین لطیفی، هم ابعاد و ظرفیت‌های زندگی و جامعه ایرانی را به‌خوبی می‌شناسد و هم به مدیوم سینما (مثل تلویزیون) مسلط است.
وقتی مجموعه تلویزیونی معناگرا را تولید می‌کند (صاحب دلان) با استقبال مخاطب مواجه می‌شود. به سراغ سینمای دفاع‌مقدس که می‌رود، «روز سوم» را می‌سازد که به هر حال فیلم خوش‌ساخت و قابل‌قبولی است و زمانی که ژانر کمدی را برای کار بر می‌گزیند. بی‌آنکه چون برخی از همتایانش به تمهیدهای سخیف روی آورد.
فیلمی موفق چون «توفیق اجباری» را کارگردانی می‌کند. در نگاه اول با مروری بر فهرست اسامی بازیگران، پوسترهای فیلم و تیزر تلویزیونی، این احساس به‌وجود می‌آید که مجموعه‌ای از محبوب‌ترین بازیگران سینما و تلویزیون گردآورده شده‌اند تا صرفاً فیلمی پرفروش و رکوردشکن ساخته شود وگرنه کنار هم قراردادن ۳ نام محمدرضا گلزار، باران کوثری و رضا عطاران که هرکدام به‌درد گرایشی متفاوت از سینما می‌خورند، قاعدتاً کار معقولی به نظر نمی‌رسد اما همین ترکیب در یک چارچوب درست و تعریف‌شده قادر است کلیشه‌های ذهنی سینمای ایران را بشکند.
با تماشای فیلم انگاره ذهنی اولیه رنگ می‌بازد. هنر لطیفی در این بوده که از بازیگر محبوب کمدی‌های رمانتیک (گلزار) بازی متفاوتی می‌گیرد و اصلاً با حضور خود او سیستم ستاره پروری سینما را به هجو می‌کشد. از نو ستاره درام‌های جدی اجتماعی (کوثری) کمدین می‌سازد و کمدین تلویزیونی (عطاران) را روی پرده سینما جذاب می‌کند.
بی‌آنکه مانند اغلب کمدی‌های این سال‌های سینمای ایران به دامن ابتذال بلغزد. جنس طنز به‌کار رفته در «توفیق اجباری» با همتایانش تفاوت‌هایی بنیادین دارد. به‌همین دلیل است که حتی تماشاگر دلزده از وفور کمدی‌های سطحی روی پرده سینما را از ته دل می‌خنداند.
۲) «توفیق اجباری» یک کمدی اجتماعی «به‌روز» است. پیرنگ داستانی فیلم اساساً بر مبنای یک معضل جاری در جامعه هنری پایه‌گذاری شده و فیلم با ارجاع‌های پرشمار به مولفه‌های امروزی اجتماع (مثل اشاره به سهمیه‌بندی بنزین و تبعات آن، تکیه‌کلام‌های رایج در طنز‌های شبانه، اخبار جعلی نشریات زرد، پدیده‌هایی چون یانگوم و مهناز افشار و...) تلاش دارد فیلم نمونه‌ای زمانه خود باشد. ۷ـ۶ سال پیش لطیفی در «عینک دودی» هم با بهره‌گیری از عناصر روز جامعه، فیلمی ساخت که به‌رغم ظاهر کمیکش توانست سندی اجتماعی از روزگار تهیه و تولید خود باشد.
«توفیق اجباری» هم از چنین عناصری بسیار بهره می‌جوید. به‌همین دلیل شتاب تهیه‌کننده و کارگردان برای اکران فیلم بلافاصله پس از تولید و خارج از نوبت نمایش، واکنشی منطقی به‌نظر می‌رسد. این فیلم اگر ۶ ماه یا یکسال بعد به نمایش عمومی درمی‌آمد، بی‌شک تا این حد با استقبال تماشاگر مواجه نمی‌شد اما موقع‌شناسی تولیدکنندگان این بخت را برای فیلم به‌وجود آورده تا رکوردشکن جدید فروش سینمای ایران باشد.
۳) زندگی ستارگان سینما، موسیقی و ورزش و به‌طور کلی شیوه زندگی «ستاره‌گونه» در این طرف دنیا همیشه با کوهی از تناقض‌های فرهنگی، ارزشی و رفتاری دست به گریبان بوده است.
دستمایه قرار‌دادن چنین موضوع ملتهبی آن هم در ژانر کمدی خطر لغزش به دامن اغراق، افراط و به‌ویژه تفریط را به‌دنبال دارد اما لطیفی با هوشمندی و در قالبی طنزآلود، معضلات زندگی یک ستاره سینما در جامعه امروز را به تصویر می‌کشد.
بی‌آنکه با اعصاب و روان تماشاگرانش بازی کند یا باج بدهد، یا دروغ‌های بزرگ بگوید و یا حتی ژست تو خالی تعهد اجتماعی به خودش بگیرد.
با این نگرش لطیفی امروز در چارچوب مناسبات سینما و تلویزیون تثبیت می‌شود. چهره‌ای که هم تولید کنندگان را خواهان خود می‌بیند و هم تماشاگر عام و خاص را راضی نگه می‌دارد.

مازیار فکری‌ارشاد:

منبع : روزنامه تهران امروز