خط قرمزهای روسیه

رونق اقتصادی ناشی از منابع سرشار انرژی روسیه در سال های اخیر، این کشور را به جمع قدرتمندترین کشورهای جهان بازگردانده است و این در حالی است که انتخابات «دوما» در تاریخ ۲ دسامبر برگزار می شود. نتایج این رای گیری تقریباً واضح است؛ پیروزی گسترده برای حزب روسیه متحد که از حامیان پوتین به شمار می آیند و ادامه «طرح پوتین».
▪ اما آیا چهره های دیگری نیز در قدرت ظاهر خواهند شد و در این صورت تاثیر آن بر روسیه و جامعه بین المللی چه خواهد بود؟ آیا حمایت مردمی از پوتین به اندازه یی که به نظر می رسد وسیع است؟ آیا منتقدان غربی کرملین در مورد حقوق بشر و روند دموکراسی تاثیرگذار خواهند بود؟ در صحنه بین المللی، آیا روسیه نحوه تعامل با کشورهایی را که منابع نفت و گاز آنها را تامین می کند، تغییر خواهد داد؟ موضع روسیه در برابر ایران، چین، سپر موشکی و کوزوو چه خواهد بود؟
ـ دیمیتری تونین عضو موسسه صلح بین المللی کارنگی در مسکو به صورت آن لاین به این سوالات خوانندگان روزنامه فایننشال تایمز پاسخ داده است.
▪ گمان می کنید که ولادیمیر پوتین به واقع قصد دارد پس از خاتمه دوره ریاست جمهوری خود در مارس ۲۰۰۸، یک بازیگر سیاسی فعال در روسیه باقی بماند؟ یا وی تنها می کوشد موضعی را به نمایش بگذارد که از حملات سیاسی پس از ترک دفتر ریاست جمهوری در امان بماند؟
ـ عملیات حفاظتی برای رئیس جمهوری که دوره وی رو به پایان است یک امر متداول است که حتی یلتسین (و خانواده وی) انجام داده اند و در این مورد نگران نیستیم. با این حال پوتین از سیستمی که ایجاد کرده است بیش از جایگاهی که در آن قرار دارد، مراقبت می کند. وی درک می کند که پس از ترک کاخ ریاست جمهوری، رئیس جمهور جدید به سرعت قادر نخواهد بود این سیستم را مدیریت کند و نوعی داوری داخلی برای توانمندی سیستم ضروری خواهد بود. بنابراین هدف روشن پوتین ادامه عملیات به عنوان داور سیستماتیک و تضمین کننده ثبات حداقل برای یک دوره زمانی است. در واقع پوتین برای اینکه قادر باشد چنین کاری را انجام دهد باید به یک سیاستمدار مردمی از نوع سرسخت تبدیل شود.
▪ در سفر اخیری که به مسکو داشتم متوجه شدم حزب حامی پوتین از قدرت بسیار زیادی برخوردار است و فضا برای مانوردهی احزاب مخالف بسیار محدود است. در چنین فضایی آیا امکان ایستادگی گروه های مخالف در برابر حزب حاکم وجود دارد؟
ـ بدون تردید کنترل تبلیغات انتخاباتی در دست حزب روسیه متحد است. نکته قابل توجه این است که حداقل یک حزب با عنوان «اتحادیه نیروهای راست» علیه مداخله رئیس جمهور در امور این حزب به دادگاه شکایت کرده است. هر چند اتحادیه نیروهای راست در دادگاه پیروز نشد، اما مخالفت آنها روشن بود. البته نقش حزب کمونیست را نیز انکار نمی کنم. شاید برخی از مردم به این حزب رای دهند. به عقیده من این حزب بالای ۸ درصد از آرا را به خود اختصاص خواهد داد.
▪ آیا واقعاً تعداد زیادی از مردم روسیه حامی پوتین هستند و اگر اینگونه است دلیل آن را چه می دانید؟ شانس گری کاسپاروف برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده چقدر است؟
ـ محبوبیت پوتین به عوامل متعددی بستگی دارد که از جمله آنها می توان به عوامل سیاسی، روانشناختی، شخصیتی و فیزیکی اشاره کرد. باید گفت که از سال ۲۰۰۰ تاکنون درآمد مردم به طور قابل ملاحظه یی افزایش یافته است و در دوره حضور پوتین در کاخ ریاست جمهوری ثبات نسبی در روسیه حاکم بوده است. از سویی دیگر پوتین توانسته است احترام بین المللی را برای روسیه به ارمغان بیاورد و باعث شود روحیه احترام به خود در داخل کشور تقویت شود. همچنین از نظر شخصیتی نیز وی بسیار توانمند، جدی و ماهر در طرز گفتار به نظر می رسد و فیزیک چهره و اندام پوتین به لحاظ ظاهری نیز بسیار خوب است. در مورد بخش دوم سوال شما؛ گری کاسپاروف یکی از بزرگترین شطرنج بازان جهان است، اما سیاست از شطرنج پیچیده تر است و برای روسیه امروز نوع متفاوتی از خردمندی را می طلبد. از سویی دیگر اغلب مردم بر مبنای دلایلی که در بالا اشاره شد رئیس جمهور خود را انتخاب می کنند و به نظر نمی رسد که کاسپاروف انتخاب مردم روسیه باشد.
▪ اخیراً اعتراضات گسترده یی به افزایش هزینه خوراک در روسیه انجام شده است. البته نرخ تورم ۱۰ درصدی حال حاضر در مقایسه با سال های ۱۹۹۰ بسیار پایین است و کرملین برای ثابت نگاه داشتن قیمت ها تا پیش از انتخابات با خرده فروشان به تفاهم رسیده است، اما جایگاه تورم در اندیشه مردم روسیه کجا است و آیا برای آنها تاثیرگذار خواهد بود؟
ـ بخش بزرگی از مردم روسیه که همچنان درآمد بالایی ندارند تورم را احساس می کنند. با این حال اغلب آنها دولت را که مسوول کنترل نرخ تورم است با پوتین یا حزب روسیه متحد در یک سبد نمی گذارند. هر چند نرخ تورم امروز روسیه از سال ۲۰۰۶ بالاتر است اما به مراتب نسبت به دهه ۱۹۹۰، کاهش یافته
است. به گمان من مقوله تورم می تواند بر شمار رای دهندگان لیست حزب کمونیست بیفزاید.
▪ رونق اقتصادی روسیه افزایش هزینه های دولتی را به دنبال داشته است. آیا افزایش هزینه های نظامی نیز شامل این روند می شود؟ به طور کلی دیدگاه رهبر نیروهای مسلح نسبت به پوتین و آینده روسیه چیست؟
ـ بله. برنامه مدرنیزاسیون و تجربه نیروهای مسلح با هزینه یی بالغ بر ۲۰۰ میلیارد دلار (تا سال ۲۰۱۵) در دست اجرا است. انتخاب آناتولی سودیوکوف به عنوان وزیر دفاع روسیه نشان می دهد که کرملین نسبت به هزینه های در نظر گرفته شده برای بودجه نیروهای مسلح نگران است. این در حالی است که روند تجهیز مجدد نیروهای مسلح به کندی پیش می رود و ارتش روسیه همچنان به تجهیزات نظامی دوره جماهیر شوروی سابق وابسته است.
به عقیده رهبری نیروهای مسلح، پوتین اولین رهبر روسیه در ۲۰ سال اخیر است که نسبت به منافع ملی روسیه، امنیت ملی و دفاع ملی با جدیت عمل کرده است. حکومت وی در مورد مساله چچن نیز برخلاف حکومت های سابق با موفقیت عمل کرده است.
▪ گفته می شود پوتین می خواهد تسلیحات هسته یی روسیه را مدرن کند. این موضوع تا چه حدی به سیاست ایالات متحده برای ساخت نسل جدیدی از تسلیحات هسته یی در لابراتوار ملی لس آلاموس مربوط می شود؟
روسیه تاریخی طولانی در دنباله روی از امریکا دارد. از برخی عملیات های امریکا در عرصه استراتژیک به عنوان توجیهی برای برنامه های مشابه روسیه استفاده می شود.
▪ برخی گزارش ها حاکی از آن است که روسیه ظرف ۱۰ تا ۱۵ سال آینده به پنجمین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل می شود. با توجه به مشکلات اقتصادی زیرساختی و رشد منفی جمعیت روسیه، آیا این دیدگاه واقع گرایانه است؟
ـ گزارش مشهور بانک سرمایه گذاری گلدمن ساکس در مورد اقتصادهای BRIC (برزیل، روسیه، هند، چین) نشان می دهد که روسیه تا سال ۲۰۴۰ و نه ۱۵ سال دیگر به این موقعیت می رسد. البته جای تردیدی وجود ندارد که روسیه با مشکلات اقتصادی دست به گریبان است متاسفانه برخی سیاست های دولت روسیه که دست دولت را در امور اقتصادی بازتر کرده است با سوءمدیریت پیش می روند و این زیرساخت مناسب نیست. البته این احتمال وجود دارد که اقتصاد روسیه همچنان رو به جلو حرکت کند و بتواند اقتصادهای اروپایی را یکی پس از دیگری پشت سر بگذارد. در مورد کاهش جمعیت نیز باید گفت شمار واقعی افرادی که هم اکنون در محدوده ارضی روسیه زندگی می کنند با توجه به مهاجرت نسبت به ۱۵ سال گذشته بیشتر است. موضوع کیفیت جمعیت مهمتر از کمیت آن است و می توان از طریق بالاتر بردن استانداردهای زندگی و بهداشت و فراهم آوردن شرایط بهتر برای قشر کارگری این مساله را حل کرد.
▪ به نظر می رسد که مقامات روسیه نسبت به وقوع انقلاب های نارنجی یا مخملی در کشورشان (همانند آنچه در اوکراین یا گرجستان اتفاق افتاد) بسیار نگران باشند. هرچند شرایط روسیه بسیار متفاوت است، اما چرا مردم کوچه و بازار و مقامات دولتی همگی این مساله را مورد توجه قرار می دهند؟
ـ کرملین باید در مورد انقلاب های رنگارنگ آرامش بیشتری داشته باشد. چرا که احتمال وقوع آنها در شرایط فعلی روسیه بسیار کم است.

نگین آزاد

منبع : روزنامه اعتماد