گردشگران ازدیدن طولانی ترین و شگفت انگیزترین غار ایران محروم مانده اند

غار «کتله خور» زنجان به عنوان طولانی ترین غار ایران به لحاظ جاذبه های طبیعی و شگفت آور خود، اگر جذاب تر از غار علی صدر همدان نباشد، بی شک به همان اندازه زیبا و دیدنی است، اما تاکنون این شانس را نیافته که مانند علی صدر به عموم مردم وبویژه گردشگران داخلی و خارجی معرفی شود. در نتیجه بهره استان زنجان از درآمدهای سرشاری که بازدید گردشگران از کتله خور می تواند به ارمغان آورد، بسیار ناچیز است.
کتله خور که در فاصله ۱۰۰کیلومتری غار علی صدر و تقریباً در راستای آن واقع شد، ۳۵میلیون سال عمر دارد و برخی حدس می زنند که ممکن است مسیر دیگر غار علی صدر باشد. این غار در دامنه کوه ساقیزلو درجنوب شرقی شهر گرماب از توابع شهرستان خدابنده زنجان قرار گرفته و تاکنون ۳۰کیلومتر از مسیرهای متعدد آن شناسایی شده است. از این مقدار، مسیری حدوداً ۲کیلومتری برای بازدید گردشگران آماده است.
کوه ساقیزلو که غار کتله خور را در خود جای داده از لایه های آهکی تشیکل شده و آبهای زیرزمینی یا سطحی اسیدی با حل کردن آهکها، غار کتله خور را در دامنه آن به وجود آورده اند. آبهای حاوی املاح آهکی در طول غار جریان یافته اند و بسته به مقدار املاح ستونهای کریستالیزه یا به عبارت آشناتر قندیلهای بسیار زیبایی را به وجود آورده اند. هر ۷۰سال حدود ۲سانت به ارتفاع این قندیلها افزوده می شود.
در حال حاضر کتله خور دارای دهلیزها و دالانهای متعدد با ناهمواریهایی است که در اثر فرسایش و انحلال سنگ کف در مجاورت آبراهه های نامنظم و چاهکها بوجود آمده اند و موجب شده اند تا این غار با کلمه ترکی کتله خور به معنای «پستی و بلندیهای خوب» خوانده شود.
دهانه غار نزدیک به ۱‎/۵ متر ارتفاع دارد و پس از آن یک دالان حدوداً ۴۰۰ متری با کفی هموار و دیواره هایی صاف به چشم می خورد. پس از این دالان اولین دهلیز با سقفی بلند و وسعتی زیاد قرار دارد و آنگاه دالانها و معبرهای بزرگ وکوچکی خودنمایی می کنند که به علت باریکی و پیچیدگی ، بسیاری از آنها ناشناخته مانده اند.
رسوبات آهکی در کتله خور شکلهای خاصی به خود گرفته اند که گاه شبیه برخی اشیا یا جانداران هستند و با نام همانها معرفی می شوند.
از جمله این اشکال می توان به مجسمه شیرسنگی در میدان شیر خوابیده، سفره عقد در محوطه قصر بلورین، تالار مریم مقدس ومیدان ستونها اشاره کرد. در میدان ستونها در کوی هفت دستگاه، هفت قندیل در کنار یکدیگر قرار گرفته اند که در اثر ضربه زدن به هر کدام می توان صدای یک نت موسیقی را شنید. کمتر کسی را می توان یافت که از دیدن این شگفتی ها آن هم در هوای مطبوع ۱۹ تا ۲۴ درجه سانتیگراد بالای صفر لذت نبرد.
علی رغم همه جذابیت هایی که گفته شد، استقبال از غار کتله خور بسیار کم است. درحال حاضر اداره غار در دست استانداری می باشد و این نهاد نیز مسؤولیت کار را به یک شرکت خصوصی واگذار کرده است. گویا فعالیت های تبلیغاتی شرکت مزبور در حد و اندازه جاذبه ای چنین بزرگ و بی نظیر نبوده است.
«علیرضا زمانی» مدیر سازمان ایرانگردی و جهانگردی استان زنجان در این باره می گوید که سازمان متبوعش برای معرفی غار کتله خور تلاش هایی را صورت داده که از جمله آنها برگزاری همایش سراسری راهکارهای توسعه گردشگری استان زنجان در این غار بوده است اما به علت کمبود اعتبارات، قدرت مانور تبلیغاتی بیشتری را ندارد.
گذشته از تبلیغات مربوط به معرفی غار کتله خور، امکانات پیرامونی آن نیز در جذب گردشگران تأثیر بسزایی خواهد داشت. اما در شرایط فعلی امکانات لازم برای گردشگران مانند استراحتگاههای کوهستانی، فروشگاه، بازارچه صنایع دستی و ...
چندان مهیا نیست و دست کم نمی تواند موجب اطراق گردشگران در اطراف غار به مدت چند روز و استفاده از تفریحات مختلف شود.
بروشورو راهنمای جامعی نیز برای غار وجود ندارد و راهنمایانی که در آنجا فعالیت می کنند، هیچکدام تخصصی در حوزه زمین شناسی یا باستان شناسی ندارند. اطلاعات تخصصی این عده اندک است و اطلاعات محدود خود را که در حد معرفی نام بخش های مختلف غار است در دوره های آموزشی یک ماهه کسب کرده اند. بنابراین گردشگران جدا از دیدن مناظر فرح انگیز غار، اطلاعات چندانی به دست نمی آورند و در مواجهه با این جلوه طبیعی شگفت انگیز، سردرگم می مانند.
سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان که به تازگی از ادغام دو سازمان میراث فرهنگی و ایرانگردی و جهانگردی شکل گرفته مایل است تا مسؤولیت غار کتله خور را برعهده گیرد و برنامه های میان مدت و درازمدتی را برای جلب گردشگران به اجرا گذارد.
یکی ازاین طرحها به گفته «میکاییل موسوی» مدیرتبلیغات گردشگری استان، احداث ریل و راه اندازی قطار برقی در فضای غار است و طرح دیگر به خدمت گرفتن زمین شناسان و دیرینه شناسان برای شناخت بیشتر کتله خور است که اجرای هر دو آنها منوط به واگذاری مسؤولیت غار به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است.
البته سازمان مزبور که تولیت بسیاری دیگر از آثار تاریخی ـ فرهنگی و جاذبه های طبیعی استان زنجان را برعهده دارد، تلاشهایی را در سطح کلان صورت داده که بی شک غار کتله خور نیز از نتایج آن بی بهره نخواهد ماند. یکی از جدیدترین این تلاشها، مذاکرات صورت گرفته با مسؤولان منطقه ویژه اقتصادی «عسلویه» در استان بوشهر است تا کارکنان این منطقه که بالغ بر ۵۰ هزارنفر هستند و حدود ۶۰ درصد از آنها غیربومی می باشند، در اوقات فراغت خود (سه هفته کار و یک هفته تعطیلی در ماه) از بوشهر به زنجان آمده و با تسهیلات خاصی از جاذبه های استان از جمله کتله خور بازدید نمایند.
بسیاری از کارکنان خارجی منطقه ویژه عسلویه در هنگام تعطیلات به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس می روند که همچون بوشهر هوایی گرم دارند. اگر این عده جذب استان زنجان شوند هم از گرمای بوشهر به خنکای زنجان می رسند، هم از خروج مقداری ارز از کشور جلوگیری می شود و هم گردشگری زنجان فعالتر می شود.
در عین حال کتله خور و سایر جاذبه های طبیعی و تاریخی زنجان به علت نزدیکی به کلانشهر تهران، می توانند مقصد بسیاری از تورهای یک روزه یا چند روزه باشند. آن هم در شرایطی که ییلاقات اطراف تهران و حتی شهرهای شمالی برای جمعیت میلیونی ساکن در تهران، تا حدودی تکراری شده اند و گردشگران و مسافران در پی جاذبه های جدید و متفاوت هستند. زنجان و کتله خور این جاذبه ها را در پیش چشم آنها خواهند گشود!

سعید حبیب الله
ژاله
http://mytourismcourse.blogfa.com