فضیلت و آثار دعا از دیدگاه روایات

این فصل چندین فایده از فواید دعا را دربردارد :
▪ نخست اینکه دعا، محبوبترین اعمال در نزد خداوند - جلّ جلاله - است. چنانکه در روایتی آمده که امام صادق (ع) به نقل از پدر بزرگوارش فرمود که علی ّ(ع) فرمود :
محبوبترین اعمال نزد خداوند سبحان در روی زمین ، دعا و برترین عبادت ، عفّت و پاکدامنی است.
▪ دوّم اینکه دعا، انسان را از گزند دشمنان و مخالفان رهایی بخشیده و درهای روزی را به روی او می گشاید.
چنانکه روایت شده امام جعفر صادق (ع) به نقل از پدر بزرگوارش ‍ فرمود که رسول اللّه (ص) فرمود :
آیا شما را راهنمایی ننمایم بر جنگ افزاری که شما را از دشمنانتان نجات داده و روزی هایتان را افزون گرداند؟
عرض کردند: بله. فرمود : شب و روز پروردگارتان را بخوانید ، زیرا به راستی که دعا ، سلاح و جنگ افزار مومنان است.
و در حدیث دیگر از امام صادق (ع) آمده است که : دعا از جنگ افزار آهنین نافذتر است.
▪ سوّم اینکه دعا، ستون دین ، و نور آسمانها و زمین هاست .
چنانکه از امام صادق ، جعفر بن محمّد از پدربزرگوارش (علیهماالسلام) نقل شده که رسول خدا (ص) فرمود :
دعا، سلاح مؤمنین و ستون دین و علّتِ روشنایی آسمانها و زمین است.
▪ چهارم اینکه دعا ، از وقوع اموری که تقدیر شده و یا نشده جلوگیری می کند.
چنانکه عمر بن یزید نقل می کند که از حضرت ابی ابراهیم امام کاظم (ع) شنیدم که می فرمود :
به راستی که دعا از وقوع اموری که تقدیر شده و یا نشده جلوگیری می کند.
وی می گوید: عرض کردم : فدایت شوم ، امور مقدّر معلوم است مقصود از امور غیر مقدّر چیست ؟
فرمود: خداوند جلوگیری می کند تا اینکه مقدّر نشود.
▪ پنجم اینکه دعا، بلا را دفع می کند.
چنانکه ابی ولّاد حفص بن سالم خیّاط می گوید :
در مدینه به خدمت امام ابی الحسن موسی (ع) وارد شدم ، و چیزی همراه من بود که آن را به ایشان رساندم.
حضرت فرمود :
به اصحاب و یاران خویش اطّلاع بده و بگو که تقوای خداوند عزّوجلّ را پیشه کنید که شما در عهد پادشاهیِ شخص سرکشی هستند (و مقصودشان ، اَبُوالدَّوانیق یعنی منصور خلیفه عبّاسی بود) ، پس زبانهایتان را حفظ کنید و بر جانها و دینتان محافظت کنید و اموری را که از وقوعِ آن بر ما و خودتان بیم دارید با دعا دفع کنید ؛ زیرا به خدا سوگند که دعا و درخواست نمودن از درگاه الهی بلا را دفع می کند در حالی که بلا مقدّر شده و اراده حتمی و قضای الهی به آن تعلّق گرفته و تنها امضای آن باقی مانده است ؛ ولی وقتی خداوند خوانده می شود و از او خواسته می شود که بلا را برگرداند ، آن را دفع می کند، پس در دعا اصرار کنید که خداوند خود شما را از شرّ آن کفایت فرماید.
ابوولاّد می گوید :
وقتی فرمایش حضرت ابی الحسن (ع) را به یاران خود رساندم ، ایشان بدان عمل نموده و بر ابوالدّوانیق نفرین کردند و درست در سالی به سوی مکّه خارج شده بود در کنار بئرمیمون پیش از آنکه مناسک حجّ را انجام دهد جان سپرد و خداوند ما را از دست او راحت کرد.
ابوولاّد می گوید : من نیز در آن سال حاجی بودم ، به خدمت حضرت ابی الحسن (ع) رسیدم ، ایشان فرمود :
ای اباولاّد، چگونه دیدید کامیابی و مستجاب شدن در آنچه را که به شما امر نموده و بر انجام آن تشویق کردم ، یعنی نفرین کردن بر ابی الدّوانیق ؟
ای اباولاّد، هیچ بلایی نیست که خداوند بر بنده مؤمن نازل می کند و دعا را به او الهام می کند مگر اینکه خداوند به زودی آن بلا را برطرف می نماید. و هیچ بلایی نیست که خداوند بر بنده مؤمنی نازل می کند و او از دعا کردن خودداری می کند ، مگر اینکه آن و گرفتاری طولانی می گردد ، پس وقتی بلا بر شما نازل شد ، بر شما باد به دعا کردن !
▪ ششم اینکه مقصود از گفتار خداوند - جلّ جلاله - آنجا که می فرماید :
ما یَفْتَحِ اللّهُ للِنّاسِ مِنْ رَحْمَهٍٔ، فَلامُمْسِک لَها.
- هر رحمتی را که خداوند برای مردم بگشاید، هیچ کس نمی تواند جلو آن را بگیرد.
همان دعاست ، چنانکه امام صادق (ع) در روایتی در رابطه با آیه شریفه فوق می فرمایند مقصود همان دعاست.
▪ هفتم اینکه دعا، سبب تندرستی و بهبودی از هر بیماری است .
چنانکه محمّد بن مسلم می گوید : به امام باقر (ع) عرض کردم : آیا اینکه می گویند که رسول خدا (ص) درباره حَبّه سَوْداء فرموده که : مایه شفا و بهبودی از هر بیماری است ، جز مرگ. صحیح است ؟
فرمود: بله ، سپس ‍ فرمود : آیا می خواهی تو را از چیزی که سبب شفا و بهبودی از هر بیماری و آسیب ، حتّی مرگ است ، آگاه سازم ؟ عرض کردم : بله ، فرمود: دعا.
▪ هشتم اینکه دعا، قضای مُبْرَم و اراده حتمی و استوار الهی را برمی گرداند.
چنانکه علیّ بن عقبه می گوید :
از امام صادق (ع) شنیدم که می فرمود :
به راستی که دعا ، قضا و اراده حتمی و مُبْرَم را بعد از اینکه سخت و محکم شده باشد ، برمی گرداند ، پس بسیار دعا بکن ، زیرا دعا کلید تمام رحمت ها و سبب کامیابی و برآورده شدن تمام خواسته هاست و جز با دعا کردن نمی توان به آنچه نزد خداوند است نایل گردید.
بی گمان هیچ دری نیست که بسیار کوبیده شود مگر اینکه به زودی به روی کوبنده اش گشوده می شود.
▪ نهم اینکه هرکس از نزول بلا بهراسد و بخواهد آن را با دعا برگرداند ، خداوند -جلّ جلاله - او را به آرزویش نایل می گرداند.
چنانکه در روایتی آمده امام صادق (ع) فرمود :
هرکس بیم آن را داشته باشد که بلا و مصیبتی به او برسد ، پس با دعا کردن در برابر آن بایستد ، [یا : برخیزد و برای مرتفع شدن آن دعا بکند] ، هیچگاه خداوند آن بلا را به او نشان نمی دهد و وی را به آن گرفتار نمی نماید.
تمام فواید دعا را که روایات گذشته مشتمل بر آن است ، ما از ناحیه انعام و احسانی که خداوند - عزّوجلّ - بر ما تفضّل فرموده ، آشکارا یافته ایم ، پس هرکس حسن ظنّ به صدق گفتار ما دارد ، در حقّ بودن و تحقّق این حالت که از خودمان ذکر نمودیم (یعنی یافتن همه این نتایج) ، شکّ و تردید به خود راه ندهد.
▪ دهم اینکه دعا، در مقابل نزول بلا قرار گرفته و از آن جلوگیری نموده و آن را تا روز جزا و قیامت به عقب می اندازد.
چنانکه در روایتی آمده که امام رضا (ع) فرمود که از پدربزگوارم (ع) شنیدم که می فرمود :
به راستی که دعا در مقابل بلا و گرفتاری می ایستد، و آن دو (یعنی دعا و بلا) تا روز قیامت توافق پیدا می کنند.
▪ یازدهم اینکه دست دعا کننده هرگز خالی از فضلِ رحمت خداوند - جلّ جلاله - برنمی گردد.
چنانکه محمّد بن یعقوب کلینی روایت نموده که امام صادق (ع) فرمود :
هیچ بنده ای دستش را به درگاه خداوند سرافراز جبّار نمی گشاید ، مگر اینکه خداوند - عزّوجلّ - شرم می کند که چیزی از فضلِ رحمت خویش ‍ در آن نگذاشته ، دست او را خالی برگرداند ، پس هرگاه که دعا می کنید ، تا دستتان را بر روی و سرخویش نکشیده اید ، برنگردانید.

پاورقی :
۱. فاطر ، ۲
۲. حَبّه سَوْداء همان شونیز و یا شینیز است که به حَبّه و دانه برکت معروف است.
۳. یعنی : خشنودی حضرت حقّ و مقامات و کمالات والای توحیدی
۴. و در نتیجه تا روز قیامت بلا بر دعا کننده نازل نمی شود.
۵. کافی ، ج ۲، ص ۴۷۱، روایت ۲ - با این تفاوت که بعد از فضل رحمت خویش افزوده شده است : هر چه بخواهد

منبع : سایت مناجات