شنبه, ۱ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 20 April, 2024
مجله ویستا
تصمیم گیری و مدیریت علوی
تصمیم گیری ، فراگردی است که طی آن ، شیوه عمل خاصی برای حل مسأله یا مشکل ویژهای ، برگزیده میشود[۱]. ( استونر ، ۱۹۸۲)
امروزه بخش مهمی از وقت و کار مدیران صرف حل مشکل و تصمیم گیری میشود به طوریکه میتوان گفت وظایف اساسی برنامهریزی ، سازماندهی ، رهبری و کنترل نیز مستلزم تصمیمگیری است . بر اثر تصمیم ، خط مشیها ، جریان امور و اقدامات آتی مشخص شده ، دستورات لازم صادر میگردند بنابراین تصمیمگیری چهارچوبی برای عملکرد کارکنان سازمان فراهم میسازد و از این رو ، نقش بسیار مهمی در مدیریت ایفا میکند . این اهمیت تا بدانجاست که سایمون ، تصمیمگیری را مترادف مدیریت میداند و معتقد است که فعالیت و رفتار سازمانی ، شبکه پیچیدهای از فراگردهای تصمیمگیری ا][۲]. همچنین یکی دیگر از صاحبنظران مدیریت به نام گریفیث ، تصمیمگیری را قلب سازمان و مدیریت تلقی میکند و معتقد است که تمام کارکردهای مدیریت و ابعاد سازمان را میتوان بر حسب فراگرد تصمیمگیری توضیح داد.او معتقد است تخصیص منابع، شبکه ارتباطی ، روابط رسمی و غیر رسمی و تحقق اهداف سازمان به وسیله مکانیسمهای تصمیمگیری کنترل میشوند . از این رو ، تصمیمگیری به منزله کلید فهم پیچیدگیهای سازمان و عملکردهای مدیریت است[۳].
در مدیریت اسلامی نیز توجه بسیاری به امر تصمیمگیری شده است تا آنجا که امام علی (ع) تصمیم فرد را برابر با میزان عقل و اندیشه او میداند ۴] ] ودر جای دیگر ، تصمیمی را که بر مبنای عقل و خرد اتخاذ شده باشد ، نجات بخش معرفی مینماید[۵
در قران ، سه مرحله برای تصمیمگیری بیان شده است : ۱) مشورت ۲) اتخاذ تصمیم ۳) توکل بر خداوند [۶].
مطالعه زندگی پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار علیهم السلام ، نشان میدهد که حتی با داشتن علم سرشار الهی و ارتباط با سرچشمه جوشان وحی ، هرگز در امور مهم بدون مشورت تصمیمگیری نمیکردند . خود پیامبر (ص) به این مطلب تصریح فرمودهاند که : « خدا و رسول او از مشورت بینیازند اما خداوند آن را وسیله رحمت برای امت من قرار داد ، زیرا کسی که به مشورت بنشیند ، به پیشرفت و سعادت میرسد و هر کس آن را ترک نماید ، گمراه و سرگردان میشود [۷] .
امام علی (ع) در لزوم مشورت قبل از تصمیمگیری میفرماید : « کسی که استبداد رأی داشته باشد ، هلاک میشود وهرکس با مردان بزرگ مشورت کند ، در عقل و دانش آنها شریک شده است [[۸]
از آنجا که یکی از مهمترین مراحل فرایند تصمیمگیری ، گردآوری اطلاعات جامع و موثق برای اخذ تصمیم میباشد ، مشورت و نظرخواهی از دیگران به خصوص صاحبنظران و افراد مجرب میتواند کمک بزرگی در گردآوری اطلاعات باشد و شخصی که این گونه رفتار ننماید ، قطعاً دچار سرگردانی و پشیمانی خواهد شد . چنانچه امام علی (ع) میفرماید : « مخالفت با نظر و مشورت دانشمندان با تجربه ، موجب سرگردانی و حیرت بوده و سبب پشیمانی خواهد شد »[۹].
در مدیریت اسلامی ، تصمیمگیری تنها با اتخاذ تصمیم پایان نمیپذیرد بلکه پس از اتخاذ تصمیم باید به خدا توکل کرد و از درگاه لایزال الهی مدد خواست و امور خویش را بدو واگذار نمود البته پرواضح است که این واگذاری امور ( توکل ) پس از بررسی کامل اسباب و عوامل عرفی و عقلایی و تلاش فکری و عملی خود و دیگران (تصمیمگیری) خواهد بود .
گاهی در تصمیمگیری ممکن است فرد یا گروه تصمیمگیرنده به سبب مخاطرات ناشی از تصمیم ، ترس و وحشت داشته باشند و یا در نتیجه مردد باشند . توکل بر نیروی بیکران الهی ، ترس و وحشت و تردید را از بین میبرد و دل انسان را آرام میسازد و این از ویژگیهایی منحصر به فرد تصمیمگیری در مدیریت اسلامی است .
به طور کلی علل و عواملی که سبب ضعف در تصمیمگیری میگردند عبارتند از : تردید و دودلی ، ترس و وحشت از نتایج تصمیمات ، تسویف (کار امروز را به فردا انداختن ) ، عدم اعتماد به نفس ، پیروی از وسواس و هوای نفس و احتیاط بیش از حد[[۱۰]که تمامی موارد مذکور را میتوان با توکل بر نیروی بیکران الهی برطرف نمود . بنابراین اگر خالق حکیم میفرماید : « هر گاه به تصمیم رسیدید به خداوند توکل کنید ، به این علت است که از عوامل ضعف تصمیمگیری و نگرانیها و ناآرامیهای ناشی از آن در امان باشیم و بتوانیم تصمیماتی قاطع و استوار بگیریم .
قاطعیت در تصمیمگیری ، یکی از خصوصیات لازم برای مدیران میباشد و مدیر با این خصوصیت ، با برداشتن مشکلات از سر راه ، کاروان سازمان را هر چه سریعتر به سر منزل مقصود میرساند . البته نباید شلوغ کاریها ، بیگدار به آب زدنها ، استبدادها ، خشونتها و از موضع دیکتاتورها برخورد کردن را قاطعیت به حساب آورد . اینها تفاسیر غلطی است که از قاطعیت شده است و در مدیریت اسلامی جایگاهی ندارد .
میتوان گفت آن گاه که مطالعات لازم برای انجام کاری صورت گیرد و پیشنهادها و نظرات دیگران جمعآوری شود و زمینه اجرای عمل از هر جهت فراهم شود ، تصمیم برخاسته از همه این تلاشهای آگاهانه را با جدیت و جرأت ، در چارچوب قانون اجرا کردن ، «قاطعیت» نام دارد .
امام علی (ع) میفرماید : « قاطعیت در تصمیمگیری ، نتیجه دوراندیشی است »[۱۱
تحقیق و بررسی در سیره حکومتی امام علی (ع) به خوبی مشخص میسازد که او حاکمی دلیر و مدیری قاطع بود و در اخذ تصمیم ذرهای هراس و تردید به دل راه نمیداد و در انتخاب والیان و حاکمان ولایات و سرزمینهای اسلامی نیز ، چنین کسانی را برمیگزید لذا آن روز که مالک اشتر را به عنوان فرمانروای سرزمین مصر انتخاب مینماید ، او را چنین معرفی میکند : « همانا مالک ، در برندگی و قاطعیت ، چون شمشیری از شمشیرهای خداوند است که تیزی آن کند نمیشود و به هر جا که فرود آید ، ضربت آن بی اثر نیست [۱۲].
امیر هوشنگ آذردشتی
۱) مدیریت عمومی – ص ۲۳ .
۲) مقدمات مدیریت آموزشی – ص ۳۳ .
۳) همان منبع – ص ۳۴ .
۴) اصول و مبانی مدیریت اسلامی – ص ۵۵ .
۵) غرر الحکم و درر الکلم آمدی – ص ۵۵ .
۶) سوره آل عمران – آیه ۱۵۹ .
۷) تفسیر درّالمنشور – ج ۲ – ص ۹۰ .
۸) نهج البلاغه – حکمت ۱۶۱ .
۹) نهج البلاغه عبده – ج ۱ – ص ۹۳ .
۱۰) اصول و مبانی مدیریت اسلامی – ص ۸۹ .
۱۱) غرر الحکم و درر الکلم آمدی – ص ۱۲۱ .
۱۲) نهج البلاغه – نامه ۳۸
۱) مدیریت عمومی – ص ۲۳ .
۲) مقدمات مدیریت آموزشی – ص ۳۳ .
۳) همان منبع – ص ۳۴ .
۴) اصول و مبانی مدیریت اسلامی – ص ۵۵ .
۵) غرر الحکم و درر الکلم آمدی – ص ۵۵ .
۶) سوره آل عمران – آیه ۱۵۹ .
۷) تفسیر درّالمنشور – ج ۲ – ص ۹۰ .
۸) نهج البلاغه – حکمت ۱۶۱ .
۹) نهج البلاغه عبده – ج ۱ – ص ۹۳ .
۱۰) اصول و مبانی مدیریت اسلامی – ص ۸۹ .
۱۱) غرر الحکم و درر الکلم آمدی – ص ۱۲۱ .
۱۲) نهج البلاغه – نامه ۳۸
منبع : مدیرستان
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
ایران اسرائیل اصفهان ایران و اسرائیل انفجار استان اصفهان حمله ایران به اسرائیل آمریکا حسین امیرعبداللهیان ارتش جمهوری اسلامی ایران وعده صادق جنگ ایران و اسرائیل
طرح نور فراجا وزارت بهداشت سیل تهران هواشناسی قتل قوه قضاییه سیلاب فضای مجازی شهرداری تهران سازمان هواشناسی
بنزین قیمت خودرو واردات فرودگاه قیمت طلا بانک مرکزی خودرو بازار خودرو قیمت دلار ایران خودرو حقوق بازنشستگان تورم
تلویزیون سعدی سینمای ایران فیلم احسان علیخانی کتاب موسیقی دفاع مقدس
اینترنت مغز
رژیم صهیونیستی عراق فلسطین غزه جنگ غزه امیرعبداللهیان روسیه سازمان ملل شورای امنیت عملیات وعده صادق اسراییل چین
استقلال فوتبال شمس آذر قزوین پرسپولیس باشگاه استقلال لیگ برتر صنعت نفت آبادان لیگ قهرمانان اروپا رئال مادرید بازی بارسلونا تراکتور
هوش مصنوعی گوگل ناسا فناوری سامسونگ تلگرام اپل وزیر ارتباطات عیسی زارع پور
خواب گیاهان دارویی