راز حیات ناکام ترین نخست وزیر

رهبری ساختار سیاسی رژیم صهیونیستی پس از نزدیک ۶۰ سال از تأسیس آن هنوز در دست نسل افسران و جنگجویانی است که هر کدام در کارنامه خویش، فرماندهی یک یا چند مورد از عملیات های اشغال سرزمین و یا اخراج و کشتار فلسطینیان مظلوم را دارا هستند. بر این اساس سلسله دولتمردان و سیاستگذاران این رژیم حول یک راهبرد تاریخی یعنی حفظ برتری اسرائیل و در ضعف نگه داشتن اعراب اتفاق نظر دارند. فقط بر سر تاکتیک ها و نحوه رسیدن به این هدف کلان است که نماهایی از اختلاف آرا در تل آویو پدید ار می شود. از این منظر ساختار حکومتی رژیم صهیونیستی تا حدی شباهت به سیستم دو حزبی آمریکا دارد. دو جناح کارگر و لیکود بسان دموکرات ها و جمهوری خواهان آمریکا اندیشه واحد امپراتوری را در قالب روش های متفاوتی که به اقتضای هر عصر و دوران اتخاذ می شود، پیش می برند. با این حال از آنجا که فهم ساختار نظام سیاسی اسرائیل، همواره اصلی مهم در شناخت ظرایف رفتار دولتمردان این رژیم است، پژوهش حاضر را تقدیم می کنیم.
بیش از یک سال است که سقوط قریب الوقوع ایهود اولمرت و دولت وی به طور مداوم پیش بینی می شود. در اوت ۲۰۰۶ پس از جنگ ۳۳ روزه لبنان، مجموعه ای متشکل از راستگرایان افراطی گرفته تا چپ های صلح طلب تصمیم گرفتند تا آنقدر بر نخست وزیر اسرائیل فشار وارد کنند تا مجبور به کناره گیری شود که نمونه عینی این فشارها، موج تبلیغاتی بود که دیوارهای مناطق یهودی نشین علیه اولمرت را پوشاند.از آن موقع نه اتهامات سنگین گزارش کمیسیون وینوگراد که مسئول بررسی علل شکست جنگ ۳۳ روزه تابستان ۲۰۰۶ بود و نه افزایش بازرسی های قضایی از تخلفات اولمرت برای ساقط کردن جانشین سیاسی آریل شارون کافی نبوده است. اما تعجب برانگیز تر این که به نظر نمی رسد اولمرت حتی مخالفانی داشته باشد که بتوانند خود را به عنوان جایگزین برای نخست وزیری مطرح کنند و این در حالی است که اعتبار سیاسی وی به کمترین حد در دوران زمامداری خود و حتی در میان تمامی نخست وزیران تاریخ اسرائیل رسیده است.حال این سؤال مطرح است که چه کسانی حافظ بدنام ترین نخست وزیر اسرائیل در قدرت است و چگونه می توان تداوم حیات ایهود اولمرت را در سایه تحولات نظامی- سیاسی اسرائیل و روابط پرتنش آن بافلسطینی ها را توجیه کرد
اگر چه نخست وزیر کنونی اسرائیل به قول روزنامه نگار «ها آرتص» بازیگری جدی در صفحه شطرنج سیاسی به نظر می رسد اما علل ادامه حیات سیاسی وی را باید در وضع سیاسی داخلی اسرائیل جست وجو کرد.
● ائتلاف های بزرگ سنتی در تاریخ سیاسی اسرائیل
ایهود اولمرت در رأس ائتلافی قرار دارد که حمایت ۷۸ عضو از ۱۲۰ عضو پارلمان اسرائیل «کنست» را برای وی تضمین می کند.
علاوه بر حزب اصلی اولمرت یعنی «حزب کادیما» (به پیش) که در دسامبر سال ۲۰۰۵ آریل شارون آن را پس از جدایی از حزب لیکود تأسیس کرد، وی می تواند بر حمایت حزب کارگر یعنی بزرگ ترین تشکیلات چپ گرا در اسرائیل، حزب مذهبی «شاس»، حزب بازنشستگان و تشکیلات راست افراطی اسرائیل بیتنا(اسرائیل خانه ما) تکیه کند. تشکیل دولت هایی متشکل از احزاب سیاسی راست و چپ نوعی سنت در دوران بحران های سیاسی تاریخ اسرائیل به شمار می رود. در ماه مه ۱۹۶۷ چند روز قبل از آغاز جنگ شش روزه اسرائیل و اعراب، نخست وزیر وقت اوی اسکول، مخالف راستگرای خود مناخیم بگین را وارد دولت خود کرد. در سال های ۱۹۸۰ برای مقابله با چالش های بزرگی از جمله تورم بسیار شدید، چپ گرایان و راستگرایان اسرائیل فرمول جدیدی را تنظیم کردند و آن چرخشی بودن مسئولیت در رأس دولت بود. بدین ترتیب که دو سال رهبر حزب لیکود یعنی اسحاق شامیر در رأس قدرت باشد و دو سال رهبر حزب کارگر یعنی شیمون پرز و این سیستم از سال ۱۹۸۴ تا سال ۱۹۹۰ برقرار بود.
انتفاضه دوم که از اواخر سال ۲۰۰۰ شروع شد فرصتی برای ائتلاف های جدید موسوم به وحدت یا اضطرار ملی را فراهم کرد.
حزب کارگر نیز همواره به عنوان پشتیبانی برای دولت های تحت رهبری آریل شارون از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵ مطرح بوده است. طی این مدت شیمون پرز از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۳ وزیر امور خارجه و بنیامین بن الیعازر نیز وزیر دفاع دولت شارون بودند. این وزیر دفاع همان فردی است که در آوریل سال ۲۰۰۲ عملیات موسوم به سپر تدافعی را به راه انداخت و در ژوئن همان سال ساخت دیوار حائل را مطرح کرد.ایهود اولمرت می تواند بر روی ضعف های مخالفان داخلی خود حساب کند. اکثر نامزدهای مطرح شده و یا مطرح نشده برای جانشینی ایهود اولمرت در درون دولت وی قرار دارند که در این میان می توان از «تزیپی لیونی» وزیر امور خارجه اسرائیل و از اعضای حزب کادیما و ایهود باراک رهبر حزب کارگر نام برد.تزیپی لیونی اخیراً تلاش کرد تا چنین القا کند که وی مخالف شروع جنگ علیه لبنان بود و ترجیح می داد تا به جای جنگ مذاکرات فعالی را با سایر کشورهای عربی آغاز کند. ایهود باراک نیز با این که رهبر حزب کارگر به شمار می رود اما طی تابستان سال ۲۰۰۷ بارها تکرار کرده است که توافق صلح با تشکیلات خودگردان فلسطینی به رهبری محمود عباس دامی خطرناک برای اسرائیل است.اگر چه باراک و لیونی به عنوان تکیه گاه اولمرت به شمار می روند اما خود اینها نیز به همان اندازه به نخست وزیر اسرائیل وابسته هستند و بیشتر ترجیح می دهند تا پست وزارتی خود در دولت اولمرت را حفظ کنند تا این که خطر مقابله مستقیم با وی را به جان بخرند.
● چپ بی رمق
از اواخر سال ۲۰۰۰ چپ گرایان اسرائیلی(عناصر حزب کارگر) از ارائه طرح جایگزینی که بتواند رأی دهندگان یهودی را قانع کند، ناتوان بوده اند. در پی شکست کمپ دیوید در ژوئیه سال ۲۰۰۰ و سپس آغاز انتفاضه دوم، می توان گفت چپ گرایان دولت اسرائیل کاملاً فرسوده شده اند. سخنان مکرر ایهود باراک علیه عرفات مبنی بر این که اسرائیل مخاطبی برای گفت وگو ندارد تا مدت ها احزاب مدعی سازش از جمله حزب کارگر و حزب مریتس را تضعیف کرد. چپ گرایان پارلمانی یا غیر پارلمانی با این که طی سال های اخیر طرح های زیادی به عنوان آلتر ناتیو سازش مانند توافقات ژنو مطرح کرده اند اما هنوز نتوانسته اند خلأ شکست توافقات اسلو را پر کنند.
● راست تقویت شده
از زمان مرگ سیاسی آریل شارون و نزدیکانش در اواخر سال ،۲۰۰۵ بنیامین نتانیاهو که از سال ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۹ نخست وزیر اسرائیل بود رهبری حزب لیکود را برعهده گرفته است. کاهش اعتبار ایهود اولمرت در میان یهودیان از این پس به نفع حزب لیکود خواهد بود که در کانون توجهات یهودیان قرار گرفته است. اما هنوز ابهام بزرگ در رابطه با برنامه سیاسی نتانیاهو وجود دارد. اگر چه بنیامین نتانیاهو هنوز برای واکنش بسیار شدید تر علیه شلیک موشک ها از نوار غزه تأکید می کند و خواستار الحاق حداکثر مستعمرات رژیم صهیونیستی در کرانه باختری رود اردن به اسرائیل است اما اهداف وی در رابطه با نحوه تعامل با مقام های تشکیلات خودگردان و سوری هنوز مبهم باقی مانده است.
آیا دولت ایهود اولمرت پس از برگزاری کنفرانس اخیر آناپولیس آمریکا در رابطه با روند سازش سقوط خواهد کرد
در حالی که مذاکره کنندگان اسرائیلی و تشکیلات خودگردان گفت وگوهای خود را برای یافتن چارچوب جدید توافق ادامه می دهند مسأله مهم به توانایی و ظرفیت ایهود اولمرت برای به تصویب رساندن آنها در دولت خود برمی گردد. احزاب مذهبی مانند حزب «شاس» با تقسیم بیت المقدس مخالف هستند. آویگدور لیبرمن از راستگرایان افراطی خواستار این است که وضع «اعراب اسرائیلی» باید مورد بحث و گفت وگو قرار گیرد و در این رابطه خواستار انتقال برخی از این اعراب اسرائیلی به قلمرو دولت آتی فلسطینی شده است. سرانجام ایهود باراک، وزیر دفاع و فرد شماره یک حزب کارگر بارها بر خطر عقب نشینی دوباره اسرائیل از سرزمین های فلسطینی در آینده ای نزدیک تأکید کرده است. در این فضا پی بردن به این امر مشکل است که ایهود اولمرت چه مدت پس از بازگشت وی از نشست اخیر آناپولیس به حیات سیاسی خود در رأس دولت اسرائیل ادامه خواهد داد. پس از شکست این مذاکرات احتمال دارد رقبای فراوان وی چه از چپ گرایان و چه از راست گرایان به دنبال برگزاری انتخابات پیش از موعد باشند. حال اگر کنفرانس آناپولیس به شکست نمی انجامید باز هیچ تضمینی نبود که اولمرت بتواند حمایت اکثریت پارلمان اسرائیل، کنست، را برای اجرای توافقات آن جلب کند.رهبری ساختار حکومتی رژیم صهیونیستی پس از حدو د۶۰ سال از تأسیس آن هنوز در دست نسل افسران و جنگجویانی است که هر کدام در کارنامه خویش، فرماندهی یک یا چند مورد ازعملیات اشغال سرزمین و یا اخراج و کشتار فلسطینیان مظلوم را دارا هستند. بر این اساس سلسله دولتمردان و سیاستگذاران این رژیم حول یک راهبرد تاریخی یعنی حفظ برتری اسرائیل و در ضعف نگه داشتن اعراب اتفاق نظر دارند. فقط بر سر تاکتیک ها و نحوه رسیدن به این هدف کلان است که نماهایی از اختلاف آرا در تل آویو پدید ار می شود. از این منظر در ساختار حکومتی رژیم صهیونیستی جناح کارگر و لیکود بسان دموکرات ها و جمهوری خواهان آمریکا اندیشه واحد امپراتوری را در قالب روش های متفاوتی که به اقتضای هر عصر و دوران اتخاذ می شود، پیش می برند. با این حال از آنجا که فهم ساختار نظام سیاسی اسرائیل، همواره اصلی مهم در شناخت ظرایف رفتار دولتمردان این رژیم است، دومین بخش از پژوهش حاضر را تقدیم می کنیم.
● احزاب حاضر در ائتلاف دولت اسرائیل
▪ کادیما ـ ۲۹ کرسی:
کادیما که به معنای «پیشرو» است، حزبی است که در اواخر سال ۲۰۰۵ توسط آریل شارون ایجاد شد. این حزب اعضای سابق حزب لیکود از جمله ایهود اولمرت و تزیپی لیونی وزیر امور خارجه اسرائیل و اعضایی از حزب کارگر بویژه شیمون پرز رئیس جدید رژیم صهیونیستی را گرد هم جمع کرده است. حزب کادیما خود را به عنوان حزبی میانه رو معرفی کرده است و با تفکر عقب نشینی تاکتیکی برای ارائه راه حلی برای پایان دادن به درگیری با فلسطینی ها تأسیس شده است که نمونه عینی آن عقب نشینی از نوار غزه در تابستان سال ۲۰۰۵ است. از زمان جنگ دوم لبنان و تسلط حماس بر غزه این فرمول یعنی عقب نشینی یکجانبه دیگر از سوی حزب کادیما حمایت نمی شود، حزبی که از دیدگاه های نخست وزیر، دکترین خاصی برای خود ندارد.
برخی تحلیلگران بر این باورند که در صورت سقوط ایهود اولمرت، حزب کادیما نیز از بین خواهد رفت. در این صورت نمایندگان پارلمانی این حزب که اکنون عضو کادیما هستند به احزاب سابق خود یعنی حزب کارگر یا لیکود باز خواهند گشت.
▪ حزب کارگر ـ۱۹ کرسی:
از زمان جدایی ایهود باراک از آریل شارون در مارس ۲۰۰۱ حزب چپ گرای اسرائیل همواره به دنبال جانشین برای وی بود و گزینه هایی همچون شیمون پرز، امرام متیزنا و عمیر پرتز مطرح شدند که همه اینها در راه رسیدن به نخست وزیری ناکام ماندند تا جایی که ایهود باراک در ژوئن سال ۲۰۰۷ ریاست این حزب را برعهده گرفت. اگرچه حزب کارگر از برنامه ای با تدابیر اجتماعی حمایت می کند اما در اغلب موارد به قوانین پیشنهاد شده از سوی حزب کادیما رأی می دهد.
▪ حزب شاس ـ ۱۲ کرسی:
این حزب مذهبی که در سال ۱۹۸۴ تأسیس شد به عنوان مجمع یهودیانی است که از مراکش آمده اند. اگرچه رهبر معنوی آنان رابین اووادیایوسف به خاطر حملات شدید به اعراب و لائیک ها مشهور است اما این حزب با تبادل سرزمین ها به جز بیت المقدس برای رسیدن به سازش مخالف نیست.
حزب اسرائیل بیتنا (اسرائیل، خانه ما)، ۱۱ کرسی: این جریان راست افراطی به رهبری آویگدور لیبرمن، در نوامبر سال ۲۰۰۶ به منظور توسعه پایه های ایهود اولمرت، وارد دولت وی شد. این حزب که بیشتر در میان جامعه روس تبارهای اسرائیل جا باز کرده است اصلی ترین محور مبارزاتی خود را حفظ اکثریت یهودی در اسرائیل انتخاب کرده است. پس از توافق برای انتقال اعراب اسرائیلی، این حزب امروز، آمادگی خود را برای سپردن کنترل برخی مناطق عرب نشین اسرائیل به دولت آینده فلسطین به رهبری ابومازن در چارچوب تبادل سرزمین ها اعلام کرده است.
▪ حزب بازنشسته ها ـ ۷ کرسی:
این حزب که در جریان آخرین انتخابات در مارس ۲۰۰۶ به وجود آمد و تنها برنامه خود را سامان دادن به وضع مستمری های بازنشستگان اعلام کرد، نمونه ای از تشکیلات سیاسی گذرا و موقتی است که اسرائیل از زمان بوجود آمدنش شاهد آنها بوده است.
▪ احزاب مخالف
ـ حزب لیکود ـ ۱۲ کرسی:
این تشکیلات دیرپای راست گرایان در اواخر سال ،۲۰۰۵ شاهد خروج آریل شارون و انشعاب تعداد زیادی از اعضای خود بوده است.
حزب لیکود که امروزه به رهبری بنیامین نتانیاهو اداره می شود رویکرد خود را بر پایه افشای ناکارآمدی و غیرحرفه ای بودن ایهود اولمرت از یک سو و پرهیز از واگذاری سرزمین بویژه بیت المقدس و فلات Golan از سوی دیگر استوار کرده است. در حال حاضر این حزب در صورت برگزاری انتخابات پارلمانی زودهنگام در کانون توجه رأی دهندگان خواهد بود.
ـ حزب ملی ـ مذهبی ۹ کرسی:
این حزب نماینده مهاجران سرزمین های اشغالی است و با ایجاد هرگونه دولت مستقل فلسطینی مخالفت می کند. این حزب آشکارا خواستار ادامه استعمارگری در کرانه باختری رود اردن است.
ـ حزب یهودیت متحد تورات ـ ۶ کرسی:
حزب مذهبی ای که بیشتر مخاطب رأی دهندگان اشکنازی است. این حزب به طور اساسی در زمینه حمایت از نظام آموزش مذهبی فعالیت دارد.
حـ زب میرتز ـ ۵ کرسی:
حزب چپ صهیونیست و لائیک که از مذاکرات با فلسطینی ها حمایت می کند. این حزب تا حدی مایل به ایجاد حکومت فلسطینی مستقل به پایتختی بیت المقدس شرقی است. حزب میرتز همانند سایر چپ گرایان طرفدار سازش از زمان آغاز انتفاضه دوم تضعیف شده است. در واقع در اسرائیل افراد بسیاری وجود دارند که مسئولیت شکست توافقات اسلو را متوجه چپ گرایان می دانند.
ـ احزاب عرب ـ ۱۰ کرسی:
سه تشکیلات در پارلمان اسرائیل وجود دارد که نماینده اعراب اسرائیلی اند. بلد با سه کرسی، Hadash با ۳ کرسی و Raشam با ۴ کرسی. این احزاب با این باور به پارلمان پذیرفته شده اند که اسرائیل نباید تنها دولتی یهودی باشد بلکه بایستی دولتی برای تمامی شهروندان حاضر در این سرزمین محسوب گردد. در این جهت این احزاب تبعیض هایی را که اعراب قربانی آن می شوند، همواره افشا می کنند. این احزاب به این علت که همواره از دولت های چپ گرای گذشته حمایت کرده اند، هرگز برای مشارکت در بدنه یک دولت دعوت نمی شوند.
البته بیان این توضیح لازم است که پارلمان اسرائیل، «کنست» دارای ۱۲۰ نماینده است که مدت نمایندگی آنها چهار سال است و هر یک از احزاب برای داشتن نماینده در پارلمان باید بیش از دو درصد آرای رأی دهندگان را کسب نماید.
● کمیسیون وینوگراد:
این کمیسیون در پی شکست اسرائیل از حزب الله لبنان در تابستان سال ۲۰۰۶ ایجاد شد که توسط الیاهو وینوگراد، قاضی سابق دادگاه های عالی اسرائیل اداره می شود. در کمیسیون وینوگراد یک کارشناس امور حقوقی، یک کارشناس سیاسی اسرائیل و دو نظامی سابق بلندپایه حضور دارند. مأموریت این کمیسیون بررسی علل و مسئولیت های دولت و ارتش در سوء مدیریت جنگ با حزب الله است. در گزارش اواخر ماه آوریل ۲۰۰۷ این کمیسیون شکست های سخت ایهود اولمرت افشا شد. گزارش نهایی این کمیسیون قرار است در اواخر سال ۲۰۰۷ یا اوایل سال ۲۰۰۸ منتشر شود.

حسین قنبری گرمی
منبع: سایت مؤسسه روابط بین الملل و استراتژی فرانسه

منبع : روزنامه ایران