پیشنهادهایی برای انتخاب و خرید کتاب

در این مقاله کتابداری پرسابقه پیشنهادهایی را برای انتخاب کتاب ارائه می‌دهد. این پیشنهادها برای کسانی است که تعداد زیادی مطالب نقد و بررسی کتاب به دستشان می‌رسد؛ آنهایی که در زمینه کتابداری تازه‌کارند، آنهایی که بودجه لا‌زم برای خرید کتاب دارند و آنهایی که برای مطالعه صدها مطلب نقد و بررسی کتاب فرصت کمی دارند:
۱) به عنوان و نام نویسنده کتاب‌ها نگاهی بیندازید. عنوان‌ها توجه انسان را جلب می‌کنند. لا‌زم نیست تمام نقدها را بخوانید مگر اینکه مطلب همه آنها درباره یک نویسنده باشد و بخواهید از میان آنها انتخاب کنید. گاهی اوقات باید فقط به عنوان کتاب توجه کرد، به‌خصوص برای کتاب‌های غیرداستانی. اگر شما به دنبال کتاب‌هایی درباره جهانگردی و سیاحی هستید، مهم نیست که کتاب برای مطالعه خیلی جذاب باشد. ممکن است که آن کتاب تنها کتاب یا یکی از پرتیراژترین کتاب‌های موجود باشد. اکثر کودکان برای تهیه یک گزارش تمام کتاب را نمی‌خوانند بلکه فقط اطلا‌عاتی را یادداشت می‌کنند که به سوالا‌تشان پاسخ می‌دهد. بنابراین اول توجه کنید که آیا عناوین دیگری نیز درباره این موضوع در دسترس می‌باشد یا نه، سپس با محاسبه قیمت برای خرید، برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری کنید. ‌
۲) به معرفی یا بررسی‌های کتاب‌که در نشریات مختلف چاپ می‌شوند، نگاه کنید. معمولا‌ این مطالب در شماره‌های پایان سال چاپ می‌شوند و به این ترتیب شما می‌توانید بودجه خود را برآورد کنید.
۳) کتاب‌هایی که جلدهای مقوایی خوب و محکم دارند را انتخاب کنید در این صورت در بودجه خود صرفه‌جویی کرده‌اید چون ارزان‌تر از کتاب‌های با جلد شومیز هستند. ‌
۴) نیاز کودکان را مد نظر بگیرید. شما نه‌تنها باید در حوزه مواد درسی مطالبی تهیه کنید بلکه باید به فکر نیازهای آتی آنها نیز باشید. کتابداران مدارس، نیازهای اطلا‌عاتی آنها را می‌دانند و تا حد امکان در این امر مشارکت می‌کنند. کتابداران کتابخانه‌های عمومی نیز با نیازها و سوالا‌تی که برایشان پیش می‌آید آشنا هستند البته کودکان و نوجوانان گاهی بر اساس میل و سلیقه خود و گاهی مطابق با کتاب‌هایی که در کتابخانه موجود است، انتخاب می‌کنند. ‌
۵) به معرفی و بررسی‌های کتاب نگاه اجمالی بیندازید. این مطالب معمولا‌ از ابتدا تا انتها یا نقد می‌کنند یا تحسین و تمجید. اگر اطلا‌عات دروغین نداشته باشند و یا در مطالبشان عدم سازماندهی به چشم نخورد، می‌توان گفت قابل‌قبول هستند. ‌
۶) در کنار نقدها، خلا‌صه کتاب‌ها را هم بخوانید ولی تاریخ چاپ و انتشار آنها را هم در نظر بگیرید، هرچند ممکن است کتاب‌های قدیمی بهتر از کتاب‌های جدید باشند، ولی معمولا‌ به هنگام وجین به تاریخ کتاب‌ها توجه می‌شود و قدیمی‌ترها کنار گذاشته می‌شوند. ‌
۷) به میزان تصاویر و مطالب کتاب‌ها توجه داشته باشید. آیا کتاب را به خاطر مطالب و محتوایش انتخاب می‌کنید و یا به خاطر تصاویرش؟ آیا وجود هر کدام از آنها در کتابخانه مورد نیاز است یا نه؟ ‌
۸) تحت تاثیر اظهارنظرهای منفی قرار نگیرید، بعضی از مطالبی که به بررسی کتاب‌ها می‌پردازد ممکن است به نواقص یا مشکلا‌تی که در کتاب وجود دارد اشاره داشته باشد، ولی این صرفا بدان معنا نیست که این کتاب غیرقابل استفاده یا غیرمفید است. اگر موضوع کتاب جالب و بی‌نظیر باشد، برای انتخاب و مطالعه کودکان دلیل خوبی به نظر می‌رسد.
۹) تحت تاثیر اظهارنظرهای مثبت قرار نگیرید، یک کتاب برگزیده، ممکن است در جامعه‌ای دیگر به همان محبوبیت نرسد. به علا‌وه کتاب‌هایی که نویسندگان آنها برنده جایزه‌ای شده باشند، اغلب اظهارات مثبت و خوبی درباره‌شان می‌شود، بدون توجه به اینکه شاید این کتاب مناسب و خوب نباشد.
۱۰) درباره اظهارنظرهای مختلف، آگاهانه برخورد کنید، هرچند که بررسان کتاب در زمینه کاری خود متخصص هستند ولی ما به درستی نمی‌دانیم که یک کودک یا نوجوان در جوامع مختلف دنیا چه چیزی می‌خواهد، چه چیزی را دوست دارد، میزان علا‌قه‌اش به مطالعه چقدر است و یا تا چه حد مطالعه می‌کند.
هرچند معرفی، بررسی و نقدهای کتاب روشی سودمند و مهم برای سفارش و خرید کتاب است ولی روش‌های خوب دیگری نیز وجود دارند. در ادامه مقاله به روش‌های دیگری که برای جست‌وجو و سفارش کتاب می‌توان به آنها رجوع کرد، آورده می‌شود:
- توضیحاتی که در کاتولوگ‌ها چاپ می‌شود را بخوانید هرچند که آنها جنبه تبلیغاتی دارند ولی به شما اطلا‌عاتی در مورد کتاب‌ها و موضوعاتشان می‌دهند و شما می‌توانید براساس خواسته و نیازهای خود انتخاب کنید. به علا‌وه کاتولوگ‌ها این حسن را دارند که شما را از عناوین کتاب‌ها خیلی قبل از آنکه در دسترس قرار گیرند، باخبر می‌کنند.
- به منابع کتابخانه‌های مشابه کتابخانه خود توجه کنید. به فهرست کتاب‌های سفارش داده شده در شبکه‌های اینترنت توجه کنید. به فهرست کتاب‌هایی که در کمیته انتخاب جایزه‌های بین‌المللی یا جایزه‌های کشوری قرار گرفته‌اند، توجه کنید.
- معمولا‌ کتاب‌هایی که در کاتالوگ کتابفروشان با علا‌مت فروخته شد، نمایان شده‌اند، کتاب‌هایی از ناشران برجسته و ممتاز هستند. می‌توانید آنها را بیشتر مورد توجه قرار دهید.
- انتخاب و سفارش فروشگاه‌های بزرگ کتاب را چک کنید.
- به وب‌سایت‌هایی که کتاب‌هایی را برای کودکان و نوجوانان و یا درباره آنها معرفی می‌کنند، رجوع کنید.
- برای خرید کتاب‌های داستان منتظر فهرست بهترین کتاب‌ها که در پایان هر سال اعلا‌م می‌شود، بمانید.
- بررسی و معرفی کتاب‌هایی که به شکل ‌online ارائه می‌شود را چک کنید. پایگاه‌هایی مانند ‌Amazon.com معرفی کتاب‌هایی که در نشریات مختلف بررسی شده‌اند را دارد و بدین ترتیب شما می‌توانید ببینید دیگران درباره آن کتاب چه نظری دارند.
- وقتی فکر می‌کنید کتابی مورد نیاز است، بدون نگرانی از بابت نخواندن معرفی‌ها، نقدها و خلا‌صه‌های آن را تهیه کنید. این عقیده را به یاد داشته باشید که همیشه خوب است بهترین را داشته باشیم ولی گاهی اوقات این امر امکان‌پذیر نیست.
- بسیاری از کتابداران کتاب‌هایشان را مستقیما به توصیه فروشندگان تهیه می‌کنند ولی بعضی از آنها کتاب‌هایی را که هنوز توزیع نشده می‌فروشند بعضی هم قبل از چاپ و نشر پیش‌فروش می‌کنند. در صورت امکان با آنها دیدار کنید تا مطمئن شوید کدام روش برای تهیه خواسته‌هایتان مناسب‌تر است.
- بسیاری از کتاب‌های کودکان و نوجوانان در نشریاتی که آنها می‌خوانند مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرند و معرفی می‌شوند، هرچند این فهرست‌ها برای انتخاب کتاب‌ها مناسب به نظر می‌رسند ولی کامل و کافی نیستند زیرا ممکن است شما همیشه این فرصت را نداشته باشید تا همه آنها را بخوانید و یا ممکن است همه نشریاتی که معرفی کتاب دارند را در مجموعه خود نداشته باشید. به این ترتیب بعضی از کتاب‌های خوب را از دست می‌دهید. بنابراین بهتر است کتاب‌هایی را که به نظر خوب می‌رسند و یا به نظر می‌رسند که کودکان برای خواندن آنها تمایل نشان می‌دهند را تهیه کنید هرچند که نقد و بررسی آنها رضایت خاطرتان را فراهم نکرده باشد.
ما نیاز به نقدها و بررسی‌ها داریم. نیاز داریم تا بدانیم موضوع کتاب چیست، کیفیت تصاویرش چگونه است، برای کدام گروه سنی مناسب است، اعتبار و شهرت نویسنده‌اش تا چه حد است، آیا اشکالا‌ت یا غلط‌های آشکاری در آن به چشم می‌خورد، معرفی و نقد و بررسی کتاب‌ها آگاهی و دانش ما را درباره کتاب‌هایی که هرگز آنها را نخوانده‌ایم بالا‌ می‌برند و می‌توانند از ما کتابداران بهتری بسازند.
همه می‌دانند که هرگز بودجه کافی برای خرید همه کتاب‌های خوب وجود ندارد ولی باید یاد بگیریم که چطور بهترین کتاب‌ها را در کم‌ترین زمان انتخاب کنیم و بدانیم کجا و چطور می‌توانیم دنبال کتاب بگردیم تا مجموعه کتاب‌های خود را به نحو احسن کامل و پربار کنیم.

جنیفر برومن ‌ / مترجم: فاطمه زمانی
منبع: Too Many Journals Too Little Time / Jennifer Bromann School
۴۷-۴۶:P ۲۰۰۱ Library Journal September

منبع : روزنامه اعتماد ملی