چند پیامد داخلی و خارجی نومحافظه کاری برای امریکا

میراثی که سیاست های داخلی و خارجی دهه ۸۰ را به شدت متاثر ساخت، سرانجام در قالب ایدئولوژی نومحافظه کاری به سیاست خارجی امریکا در ادوار پساجنگ سرد غالب شد. نومحافظه کاری ترکیبی از آموزه های لیبرالیسم و محافظه کاری را با خود به همراه دارد که رسالت خود را در تحقق ارزش های مطلق جهانی همچون
۱) پایان دادن به وضع موجود و تغییر در آن
۲) تسلط خیر بر شر و
۳) تحقق دموکراسی بنا کرده است. گروه نومحافظه کاری با ابداع طرح قرن جدید امریکا در سال ۱۹۹۷ با علقه هایی چون منافع اقتصادی با آمیزه یی از قدرت سیاسی، نقش وافری در ایدئولوژیک نمودن سیاست خارجی امریکا ایفا کرد. به این معنا که مبنا و اصول این ایدئولوژی را وسیله یی برای احیای حقوق بشر و دموکراسی و کنکاش در سیاست داخلی قرار داد. در حقیقت کاخ سفید سده بیست و یکم را با گروه نومحافظه کاری آغاز کرد و با روبه رو شدن با رویدادهای ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، اصول تازه یی برای سیاست دفاعی امریکا طراحی کرد که اجرای بخشی از آن در کمتر از یک دهه پیامد و تبعاتی را در دو سطح داخلی و بین المللی بر دستگاه دیپلماسی امریکا وارد کرد.
۱) پیامدهای داخلی میراث نومحافظه کاری
اولین پیامد میراث نومحافظه کاری متوجه عرصه داخلی امریکا شد. لذا سناریوی سقوط دومینووار مردان بوش را باید اولین تجلی از پیامد میراث نومحافظه کاری در عرصه های محیطی امریکا دانست. بر این اساس استعفا و برکناری مردانی چون کالین پاول، دونالد رامسفلد، جان بولتون، آلبرتو گنزالس، تونی اسنو و کارل روو، سناریوی کاملی از داستان ناکامی است که میراث نومحافظه کاری آن را بر دیپلماسی امریکا تحمیل کرده است. دومین پیامد محیطی نومحافظه کاری متوجه نهادهای درون ساختاری امریکا شده است. بر این اساس چالش های کنگره امریکا و دستگاه مجریه، نمونه بارزی از پیامد داخلی میراث نومحافظه کاری است. مهمترین نشانه این وجه از چالش های درون خاستگاهی را باید در تصویب و ابطال دوره یی لوایح از طرف بوش و کنگره دانست. ضمن آنکه دیپلماسی و مواضع دوگانه خانم رایس و نانسی پلوسی نسبت به مسائل خاورمیانه را باید به این وجه از چالش های درون خاستگاهی افزود. سومین پیامد محیطی میراث نومحافظه کاری، به شکست جمهوریخواهان در انتخابات کنگره بازمی گردد. نتایج انتخابات نوامبر کنگره نه تنها منجر به حاکمیت دموکرات ها در دستگاه قانونگذاری شد، بلکه موجب ایجاد شکاف در جبهه جمهوریخواهان گردید و نوعی چالش درون نهادی را نیز در اردوی جمهوریخواهان به وجود آورد.
۲) پیامدهای بین المللی میراث نومحافظه کاری
بارزترین پیامد بین المللی میراث نومحافظه کاری، ایجاد شکاف و واگرایی در حلقه اتحاد و ائتلاف نومحافظه کاری در سطح بین المللی است. در این میان فاصله گیری مقطعی دیپلماسی بریتانیا، اسپانیا، ایتالیا، استرالیا و لهستان از ائتلاف نومحافظه کاری، نشانه یی از پیامدهای بین المللی عملکرد نومحافظه کاری است که یا در بستر انتخابات و جابه جایی قدرت خود را نشان داد با در روایت استعفا. در حقیقت آنچه قبل از ایجاد این واگرایی و شکاف موجب ائتلاف گسترده نومحافظه کاری در سطح بین المللی شد مبارزه با تروریسم و نماد آن صدام بود که به دکترین بوش شهرت یافت. اولین نشانه از پیامد بین المللی میراث نومحافظه کاری، در فرآیند فاصله گیری مقطعی و موقتی دیپلماسی بریتانیا از امریکا خود را نشان داد. به این معنی که جنگ عراق ضمن ایجاد آفت برای دیپلماسی امریکا، پاشنه آشیل همه سیاست های تونی بلر شد تا او با کرسی نخست وزیری وداع کند و به ماموریت صلح خاورمیانه برود. دومین پیامد بین المللی میراث نومحافظه کاری، ایجاد جبهه چپ به رهبری ایتالیا و اسپانیا در اروپا بود. در حقیقت جبهه چپگرایان اروپا تم و مایه سوسیالیسم داشت که انتظار نمی رفت بعد از فروپاشی شوروی آن هم در این برهه از زمان سر برآورد. پیامد بین المللی دیگر میراث نومحافظه کاری متوجه استرالیا شد. حزب حاکم لیبرال استرالیا به نمایندگی و رهبری جان هوارد به جهت دنباله روی محض و کورکورانه از میراث نومحافظه کاری امریکا، عمر سیاسی خود را از دست داد تا کوین راد بتواند فصل جدیدی از قرائت ضد نومحافظه کاری را در تاریخ سیاسی این کشور بگشاید. موج دیگر پیامد بین المللی میراث نومحافظه کاری امریکا در اروپای شرقی به لهستان رسید و دامن دوقلوهای کاژینسکی را گرفت. اگرچه این تغییر و آرایش جدید قدرت در لهستان انرژی تازه یی را برای طرفداری از اتحادیه اروپا آزاد کرد و می کند اما در عوض بر نگرانی های بوش و میراث نومحافظه کاری اش می افزاید. چرا که دونالد تاسک برنده انتخابات و نخست وزیر جدید لهستان خروج سربازان این کشور از عراق را برای آینده یی نزدیک وعده داد و حتی در مورد ادامه ماموریت لهستان در افغانستان ابراز تردید کرد. در کنار همه نشانه های افول نومحافظه کاری باید قدرت رو به تصاعد روسیه در حیاط خلوت کرملین و انقلاب بولیواری چپگرایان امریکای لاتین در حیاط خلوت امریکا را به سلسله پیامدهای بین المللی میراث نومحافظه کاری افزود. به هر تقدیر با سقوط مردان بوش و چالش های درون نهادی در عرصه های محیطی و گسترش رو به تصاعد سیاست واگرایی در عرصه های بین المللی، بوش و میراث نومحافظه کارانه اش احساس انزوای بیشتری می کند و بنا بر گفته فرانسیس فوکویاما می توان نتیجه گرفت که نومحافظه کاری به پایان روزگار عمر خود نزدیک تر شده است.

صلاح الدین هرسنی

منبع : روزنامه اعتماد