پانزده نفر که جهان ما را تغییر دادند

فوربس در تازه‌ترین گزارش خود، به معرفی ۱۵نفر از افرادی که از سال ۱۹۵۰ تاکنون جهان ما را دستخوش تحولاتی شگرف کرده‌اند، پرداخته است در این فهرست، در کنار کسانی چون مخترعان شبکه جهانی اینترنت و ریزتراشه اسم میخاییل گورباچف به عنوان پایان‌بخش کمونیسم و اسم میلتون فریدمن بنیان‌گذار سیاست‌های اقتصادی جدید به چشم می‌خورد.
در دهه ۷۰ میلادی، وزیر امور خارجه وقت آمریکا، هنری کیسینجر، از نخست‌وزیر وقت چین چوئن لای درباره پیامدهای عمده انقلاب فرانسه پرسید. گفته می‌شود چو چنین پاسخ داد: «خیلی زود است که جواب دهم.»
نکته‌ای که در پاسخ چو نهفته بود، مشکل اساسی در تعیین مهم‌ترین رویدادهای تاریخی است.
هیچ یک از ما نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم جهان در آینده به چه سمتی پیش می‌رود و رویدادهایی که امروز شگفت‌انگیز و تاریخی به نظر می‌رسند، ممکن است در جاده زمان رنگ ببازند و کم‌اهمیت شوند. به عنوان مثال اسکوتر اختراع شده توسط دین کامن را در نظر بگیرید. تا همین چند سال پیش، این وسیله به عنوان پدیده‌ای شگفت‌انگیز در صنعت حمل‌و‌نقل جهان قلمداد می‌شد و وسیله‌ای بود که طراحی همه شهرهای جهان را می‌توانست دستخوش تغییر کند. اما امروز از رونق اولیه‌اش بسیار کاسته شده و برای همه عادی شده است.
ولی برخی دستاوردها آنچنان شایان توجه و آن قدر اثربخش هستند که در مدت‌ کوتاه تنها چند دهه پس از ظهور آنها می‌توانیم شاهد تغییراتی که در جهان ما به وجود می‌آورند، باشیم.
فوربس در همین رابطه نمونه‌هایی از این انقلاب‌های جهانی را گردهم آورده است و به معرفی ۱۵نفر از افرادی که از سال ۱۹۵۰ تاکنون جهان ما را دستخوش تحولاتی شگرف کرده‌اند، پرداخته است.
آنچه باید به آن دقت کنیم، این است که هر کسی نمی‌تواند جهان را در جهت مثبت تغییر دهد.
خیلی خوب می‌شد اگر اسامه بن لادن‌ها کمتر وگورباچف‌ها بیشتر می‌شدند. تفاوت این دو دسته افراد در این است که گروه اول با دست‌یابی به قدرت به فکر نسل‌کشی می‌افتد و گروه دوم با رسیدن به قدرت، آن را در جهت منافع نوع بشر هدایت می‌کند. این فهرست فوربس فهرستی اختصاصی از افراد گروه دوم است.
در مجموع وقتی بحث دستیافت‌ها و موفقیت‌های بشری به میان می‌آید و اینکه این دستیافت‌ها چگونه زندگی امروز ما را متحول ساخته است، شاهد آن هستیم که سیاستمداران کمتر از دانشمندان تاثیرگذار هستند.
سازندگان تکنولوژی، یعنی ایده‌هایی که شکل فیزیکی به خود می‌گیرند، در صدر این فهرست قرار دارند. به عنوان مثال اختراعات پائول‌لاوتربر و پیترمنسفیلد را در نظر بگیرید.
یعنی سیستم تصویربرداری صوتی- مغناطیسی یا ام‌آرآی که تقریبا همه رشته‌های جراحی را دستخوش تحول کرد و به پزشکان این امکان را داد که بدون بریدن بدن بیمار بتوانند داخل بدن وی را مشاهده کنند.
نیریت ویس، استادیار بخش جراحی اعصاب دانشکده مونت سینای نیویورک می‌گوید: «ام‌آر‌آی جراحی اعصاب را به کلی دستخوش تحول کرد. اگر جمجمه را بشکافید و به مغز نگاه کنید یک توده منسجم است. شما نمی‌توانید با نگاه کردن به آن موفق به دیدن گروه‌های سلولی گوناگون آن شوید. اما ام‌آر‌آی به ما این امکان را می‌دهد که ساختارهای موجود در مغز را مشاهده کنیم و نقشه‌ای در اختیار داشته باشیم که به کجا برویم و کجا نرویم.»
گاهی تاثیرگذارترین اقدامات لزوما به پیشرفت‌های باور نکردنی در علم که سال‌ها مورد تعریف و تمجید قرار گیرند منجر نمی‌شوند. شاید مجهز ساختن یدک‌کش یا کامیون توسط یک جعبه بزرگ متحرک و استاندارد بیش از یک اختراع باور نکردنی تاثیرگذار باشد. و اقتصاد کنونی جهان بدون آن باورنکردنی می‌نماید.
کارآفرین آمریکایی، ملکوم مک‌لین، کانتینر کشتی‌ها را در سال ۱۹۵۶ اختراع کرد. اما یک دهه طول کشید که تاثیرگذاری این اختراع در عرضه تسلیحات نظامی در جنگ ویتنام آشکار شود. کشتی‌رانی کانتینری هنوز هم در حال رشد است و نرخ رشد سالانه آن ۱۱درصد است. اگر مک‌لین که این تجارت را در کارولینای شمالی در سال ۱۹۳۴ با استفاده از تنها یک کامیون ۱۲۰دلاری آغاز کرده بود اکنون زنده بود از این رشد بسیار متعجب می‌شد. این داستان تاثیرگذاری بر جهان، داستان تخیل، صبر، سخت‌کوشی و باور است. این ۱۵ نفر که توانستند جهانی را تغییر دهند ثابت کردند که باور می‌تواند به حقیقت بپیوندد.
● تیم برنرز-لی
ـ مخترع شبکه جهانی اینترنت تیم
برنرز-لی برای اولین بار شبکه جهانی اینترنت را در سال ۱۹۹۸ طراحی کرد و اولین مرورگروب،‌ ویرایشگر و پایگاه خدمات رسانی اینترنتی را به راه انداخت.این تکنولوژی‌ها که بعدها تا حدود زیادی دستخوش تغییر شدند، توانستند شیوه خلق اطلاعات و استفاده از آنها را متحول سازند و انقلابی اطلاعاتی را در جهان ما رقم زنند.
● فرانسیس کریک، جیمز واتسن، رزالیند فرانکلین
ـ کاشف ساختار دی ان ای
فرانسیس کریک انگلیسی و همکار آمریکایی او جیمز واتسن در سال ۱۹۳۵ موفق به یکی از بزرگترین کشف‌های تاریخ علم بشر شدند. آنها توانستند ساختار مولکولی دی ان ای را به درستی رمز گشایی کنند. البته آنها نمی توانستند بدون دانشمند انگلیسی دیگری به نام رزالیند فرانکلین که تصاویر اشعه ایکس او به آنها کمک کرد ساختمان نردبانی شکل و درهم پیچیده دی ان ای را کشف کنند.واتسن بدون آگاهی رزالیند و به صورت اتفاقی توسط اشعه ایکس او توانست این ساختار را مشاهده کند. فرانکلین که برای دریافت تصاویر اشعه ایکس خود را در معرض سطح خطرناکی از اشعه ایکس قرار داد، در سال ۱۹۵۸و در سن ۳۷سالگی بر اثر سرطان در گذشت. همکار او مریس ویلکینز هم که در جایزه نوبل پزشکی سال ۱۹۶۲ با واتسن و کریک شریک بود به همین سرنوشت دچار شد.
● میلتون فریدمن
ـ بنیانگذار بازارهای آزاد
حمایت میلتون فریدمن،‌ اقتصاددان از مالیات کم،‌ محدودیت تصدی‌گری دولت و بازارهای آزاد از طرح یک تئوری در دهه ۶۰ آغاز شد و به محوریت سیاست‌های اقتصادی آمریکا در دوران ریاست‌جمهوری ریگان رسید.فریدمن به خاطر طرح این بحث شهرت دارد که رشد ثابت و متعادل در عرضه پول منجر به رشد اقتصادی ثابت خواهد شد و تورم ثمره آن است که پول بیش از حد زیاد، کالاهای بیش از حد کمی را به دست دهد. او برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال ۱۹۷۶ شد.
● میخاییل گورباچف
ـ پایان‌بخش کمونیسم
پس از آنکه میخاییل گورباچف در سال ۱۹۸۵، دبیرکل حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی سابق شد، موضوعاتی چون «گلاسنوست» (فضای باز) و «پرسترویکا» (اصلاحات) را مطرح ساخت. این اقدام او آغازی بود برای پایان کمونیسم و جنگ سرد. اما اولین تلاش او در اصلاحات به عنوان دبیرکل با شکست مواجه شد. او تلاش کرده بود مصرف مشروبات را متوقف سازد.
● جک کیلبای و رابرت نویس
ـ مخترع ریز تراشه
کیلبای و نویس هر یک به طور جداگانه یک مدار ترکیبی را در سال ۱۹۵۹ اختراع کردند. این اختراع پیش از آن یکی از بزرگ‌ترین موانع بشر در دستیابی به کامپیوترهای سریع‌تر و قوی‌تر بود. ریزتراشه‌ آنها انقلابی را در کوچک‌سازی تکنولوژیکی به وجود آورد. اگرچه گیلبای اختراع خود را زو دتر معرفی کرد و جایزه نوبل را دریافت کرد، اما این تراشه‌های سیلیکونی نویس بود که بیشتر مورد پسند واقع شد. نویس شرکت اینتل را در سال ۱۹۶۸ تاسیس کرد و این شرکت امروز بزرگ‌ترین تولید کننده نیمه‌هادی‌ها در جهان است. در همان سال کیلبای موفق به ساخت اولین ماشین‌حساب شخصی در جهان شد.
● پائول لاوتربر و پیتر مانسفیلد
ـ مبدع تصویربرداری صوتی- مغناطیسی یا آم‌آر‌آی
لاوتربر و مانسفیلد موفق به دریافت جایزه نوبل پزشکی در سال ۲۰۰۳ شدند. آنها این جایزه را به خاطر اختراع دستگاه تصویربرداری صوتی – مغناطیسی بردند. این دستگاه که همه آن را با نام آم‌آر‌آی می‌شناسند، به جراحان این امکان را می‌دهد که داخل ارگان‌های نرم بدن را بدون شکافتن آنها یا در معرض اشعه ایکس قرار دادن بیمار مشاهده کنند.
● جورج لوکاس
ـ سازنده فیلم جنگ ستارگان
جورج لوکاس فیلمساز شرکت نور و تصویر اینداستریال را در سال ۱۹۷۵ تاسیس کرد تا تخیل خود از جنگ ستارگان را به زندگی واقعی ما وارد سازد. شرکت او موفق شد جلوه‌های تصویری را در صنعت فیلمسازی متحول کند. تکنیک‌های پیشرفته دوربین‌های کنترلی و تصویرسازی رایانه‌ای او انقلابی را در دهه ۸۰ میلادی رقم زد و شاید مهمتر از همه اینکه عزم جورج لوکاس در ایجاد تحولی در فیلمسازی به اقتصاد صنعت فیلمسازی معنایی تازه بخشید.
● ملکوم مک لین
ـ مبدع کانتینر کشتی‌ها
این کارآفرین صنعت کشتی‌سازی یک ایده بزرگ داشت: اگر جرثقیل‌های بزرگ می‌توانستند کل بخش یدک کامیون را به یک کشتی منتقل کنند به جای آنکه از روش وقت‌گیر و پرهزینه تخلیه و بارگیری تدریجی کشتی استفاده شود بهره‌وری کار بسیار بیشتر خواهد شد.خلاقیت او توانست کانتینر کشتی‌ها را به سطح استاندارد برساند و اقتصاد جهانی را متحول سازد.
● گریگوری پینکس، چانگ و جان راک
ـ تولیدکننده اولین قرص کنترل جمعیت
در سال ۱۹۵۳ پینکس و همکارش مین چوئه چانگ ثابت کردند که هورمون‌ها می‌توانند از آبستن شدن حیوانات جلوگیری کنند.مطالعه مشابه‌ای هم توسط دکتر جان راک در دانشگاه هاروارد در حال انجام بود و او نیز به پینکس پیوست تا آزمایشات لازم را در مورد انسان در سال ۱۹۵۶ انجام دهند. در سال ۱۹۶۰ سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا اولین قرص ضدبارداری را که انووید نام داشت تایید کرد.

شادی آذری

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد