کریسمس مسیح و مهر

“کریسمس” جشنی که هرساله نوید آغاز سال نوی میلادی را به جهانیان می‌دهد یک جشن مذهبی برای مسیحیان است که در طول تاریخ خود، دگرگونی‌های بسیاری را تجربه کرده است. آن‌گونه که از تاریخ بر می‌آید، کریسمس در قرن چهارم میلادی که امپراتوری روم- بیزانس- به‌طور رسمی آئین مسیحیت را پذیرفت، در دنیای غرب رایج شد و به مرور زمان نشو و نما گرفت. مورخان می‌گویند این جشن گرچه متعلق به مسیحیان است اما در اصل از ایران باستان و آئین مصر- میترانیسم- گرفته شده و به همین دلیل با آن و شب یلدای ایرانی اشتراکات فراوان دارد. آنان در این زمینه به اختلاف‌نظرهای موجود بر سر سالروز ولادت حضرت عیسی(ع) استناد می‌کنند و می‌گویند که بحث میان بزرگان عالم مسیحیت و تاریخ‌نگاران درباره روز میلاد آن حضرت چنان زیاد است که نمی‌توان در این باره روزی را مشخص کرد.
زمان کریسمس اکنون نیز میان شاخه‌های مختلف مسیحیت اعم از ارتدوکس، کاتولیک و پروتستان متفاوت است و هر یک مبنایی را برای آن تعیین کرده‌اند گرچه همگی به سالروز تولد مهر- میترا-(خدای پاکی)‌در ایران باستان نزدیکند. آداب و رسوم کریسمس نیز در طول زمان دچار دگرگونی‌های بسیاری شده است به‌گونه‌ای که می‌گویند هدیه دادن و شیرینی‌های متنوع و رنگارنگ آن در قرن نوزدهم میلادی توسط تاجران یهودی در اروپا رایج شد. عده بسیاری نیز معتقدند که “بابانوئل” شخصیت افسانه‌ای که مسیحیان را در ایام کریسمس با هدایای خود خوشحال می‌ سازد، در واقع از “عمو نوروز” ایرانی الهام گرفته و در ابتدا لباسی سبز برتن داشته است. علت تغییر رنگ بابانوئل به لباس قرمز مشخص نیست و به همین دلیل امروزه عده‌ای-به طنز یا جدی- معتقدند که شرکت کوکاکولا، چنین رنگی را به آن داده است. بابانوئل پیش از این به کودکان هدیه می‌داد اما چند دهه است که به لطف تبلیغات دنیای مصرف و سیاست‌های صهیونیستی در غرب و کشورهای اروپایی، دادن هدیه در سطوح مختلف حتی به بزرگان پیش از پیش رایج و شاید هم مد گردیده است.
با وجود این، برگزاری کریسمس در کشورهای مختلف مسیحی بنا به سنت و رسم و رسوم آنان تفاوت‌هایی نیز با یکدیگر دارد.
کریسمس بار دیگر در حال نزدیک شدن است و مردم جهان و هموطنان گرامی مسیحی ما نیز آماده برگزاری این جشن می‌باشند تا تولد پیامبر اولوالعزم- حضرت عیسی مسیح(ع-) را با رفتن به کلیساها جشن بگیرند. نگارنده برحسب وظیفه اخلاقی و انسانی این روز خجسته را به همه مسیحیان، خاصه مسیحیان ایرانی تبریک و تهنیت گفته و مطالب فشرده کوتاهی را درخصوص وجود مقدس حضرت مسیح(ع) یادآور می‌شود:
۱) حضرت عیسی(ع) یکی از پیامبران صاحب کتاب و شریعت است و از معجزات خداوند متعال به شمار می‌آید. او پیامبری است که همه ادیان به او ایمان دارند، چه ادیان قبل از او که به هم بشارت وجود او را داده بودند و چه دین خاتم بعد از او که اسلام باشد. اعتقاد قطعی وجود حضرت مسیح(ع) و کتابش به‌عنوان پیامبری برحق و بشارت‌دهنده بر همه مومنان فرض است.
۲) عیسی‌بن مریم ملقب به “مسیح” و “کلمه الله” و “روح‌الله” و “مسیحا” در سال ۷۴۹ رومی تولد و در ۳۳ میلادی برحسب نظر مسیحیان مصلوب شد. عیسی(ع) از نسل داود است و مسیحیان اغلب وی را پسر خدا نامیده‌اند، در حالی که مسلمانان بنابر تصریحات قرآن کریم او را یکی از پیامبران “اولوالعزم”‌می‌دانند. عیسی(ع) بنا به نوشته انجیل در زمان “هرودیس” در “بیت‌اللحم” یهودیه از مریم باکره متولد شد. اعتقاد به تولد عیسی(ع) از مادر عذرایش یک اصل و حکم قرآنی است.
۳) عیسی مسیح(ع) پیامبری است که روح بزرگش از ملکوت آسمان‌هاست و گیرایی کلماتش دلهای مشتاق را تسلیم می‌کند. پیامبری که خود کلمه است، متکلم و مخاطب است. از وجهی آیه پاک خدا و حصول نور پاک الهی است. در قرآن کریم آیاتی درباره سرگذشت، چگونگی خلقت، ظهور و رسالت و شخصیت بزرگ حضرت عیسی‌بن مریم(ع) وجوددارد که دارای حقایق مهم و لطافت و دقایق ارزشمند و درسهای آموزنده از تاریخ و حیات سراسر پرخیر و برکت و رحمت این رسول خدا و مادر مقدس و پاکدامنش است. قرآن مجید عنایت خاصی به بیان شرح حال و اوصاف و فضایل ارزشمند حضرت مسیح(ع) دارد و احوال و سرگذشت او را با تکریم و تجلیل بیان می‌کند. به همین جهت شرح حال او در ۱۳ سوره قرآن و نام مبارکش در ۳۳ آیه ذکر و اشاره شده است. قرآن کریم، مراحل مختلف زندگانی و قصه شیرین و اعجازگونه حضرت عیسی را از آغاز تولد تا آخرین مراحل زندگی بیان می‌کند که بهترین سند، دقیق‌ترین و کامل‌ترین منبع شناخت درباره مقام بلند و سرگذشت پاک و باسعادت این پیامبر خداست.
۴) قرآن بهترین راهنما برای شناخت حقیقت شخصیت حضرت مسیح(ع) است. ۲۳ خصلت از اوصاف و ویژگی‌های حضرت عیسی مسیح(ع) در ۸ سوره قرآن آمده است که به پاره‌ای از آنها در ذیل اشاره می‌گردد:
عبدالله،‌نبی، (وجود) مبارک، تکلم (سخن گفتن در گاهواره)، وجیه (آبرومند و صاحب شخصیت در دنیا و آخرت)، مقرب، دارای کتاب و حکمت، آیت، به سوی خداوند می‌رود، پیامبر اولوالعزم و صاحب شریعت، دارای کتاب آسمانی انجیل، صالح و شایسته، برگزیده، کلمه‌الله، مبشر رسالت جهانی حضرت محمد(ص)، زنده است، به قتل نرسیده و مصلوب نگردیده است.
۵) قرآن درباره حضرت عیسی(ع) از قول خود او چنین نقل می‌کند:
▪ من بنده خدایم، کتاب بر من نازل و نبوت به من اعطا شده است.
▪ و پروردگارا! من به آنها غیر از دستور و فرمان تو- که پروردگار خود را عبادت و ستایش نمایند- چیز دیگری نگفته‌ام.
▪ و آنان که می‌گویند مسیح بن مریم خداست، کافر شدند.
▪ و آنان که خدا را سومین خدا پنداشته‌اند کافر شده‌اند، چون جز خدای واحد، خدایی وجود ندارد.
▪ و مسیح و هیچ‌کدام از فرشتگان مقرب خدا استنکاف ندارند از اینکه بنده و ستایشگر پروردگار خود باشند‌.
عیسی(ع) در خصوصیاتی چون زهد و ورع و کثرت عبادت در میان پیامبران الهی مثال‌زدنی بود. او همچون پیامبران بزرگ الهی حج بجای آورده است. بسیار روزه می‌گرفته و بر نماز مداومت داشته است. عمر پربرکتش در زمان عروج به محضر الهی سی و سه سال بود.
رفتاری بسیار نیک نسبت به مادر خود داشته و به مقامی رسیده است که خداوند او را با عبارت “وجیها فی الدنیا و الاخره” توصیف نموده است.
۶) مادر حضرت عیسی(ع) حضرت مریم(س)‌است. مریم(س) در منابع اسلامی زنی نیست که تنها به جهت انتساب عیسی(ع)‌به وی محترم شمرده شود. او دختری است که در خانواده نبوت از عمران‌ نبی و زنی به نام حنه به دنیا آمد. قرائن نشان می‌دهد که پدرش هنگام وضع حمل حنه از دنیا رفته است و لهذا پس از تولد این کودک مقدس، پیامبران الهی مشتاق تکفل وی شدند و بالاخره قرعه به نام زکریای پیامبر(ع) افتاد. مادرش او را مریم نام نهاد و بنابر نذری که داشت او را محرر ساخت. محرر کسی است که از تحت تسلط پدر و مادر رها شود، تا تمامی اوقات خود را در عبادت خداوند سپری ساخته و جز برای امور ضروری از عبادتگاه خارج نشود.
قرآن کریم، مریم(س) را بهترین زن جهان در زمان خود دانسته است.
در روایات متعددی پیامبر اعظم (ص) فرموده‌اند:‌بهترین زنان بهشت چهار نفرند:‌خدیجه بنت خویلد، فاطمه بنت محمد(ص)، مریم بنت عمران و آسیه بنت مزاحم. مریم زنی معصوم و از گناه پاک و پیراسته بوده است. دوران کودکی را به سرعت و تحت عنایت خاص الهی سپری کرده و چون به سن رشد رسیده و آماده خدمت در عبادتگاه شده بود، برای حفظ خود از نامحرمان پرده‌ای نصب کرده بود و هیچ‌کس جز زکریای سالخورده که جهت تامین احتیاجات به وی سرکشی می‌نمود، با وی برخورد نداشت. هرگاه که زکریا(ع) به محراب عبادتش داخل می‌شد، رزق الهی را در نزد وی مشاهده می‌کرد. مریم(س) چون فاطمه‌زهرا(س) هم صحبت ملائکه بوده و به لقب “محدثه” مفتخر گشته است. در روایات اسلامی وی به کثرت عبادت مشهور است و برخلاف کلمات کتاب مقدس، در زمان حیات عیسی(ع) از دنیا رفته است ولی هیچ‌گاه زوجی اختیار ننموده است.
۷) حضرت عیسی(ع) زمانی در فلسطین چشم به جهان گشود که اختلافات مذهبی و سیاسی در این کشور عرصه را بر مردمان تنگ کرده وکشور را به نابودی و سیاهی کشانده بود. فلسطین که در آن زمان به تازگی تحت سیطره رومیان درآمده بود و یهودیان از پراکندگی و آشفتگی در رنج بودند، دل‌هایی سخت و جامد و کینه‌های فرقه‌ای و مذهبی‌ چون آتش زیر خاکستر و در انتظار جرقه‌ای برای انفجار بود. عیسی(ع) در این سرزمین به دنیا آمد.
۸) از دوران کودکی و نوجوانی آن حضرت داستان‌های زیاد و عجیبی نقل می‌کنند. چنان‌که از اندک مدارک موجود بر می‌آید از همان دوران کودکی و جوانی، همه آشنایان از علاقه بیش از حد وی نسبت به امور مذهبی در تعجب بودند. در همان اوان کودکی دارای نبوغ و درک و استعداد فوق‌العاده‌ای بود و غالبا در جلسات بحث احبار و علمای بنی اسرائیل شرکت می‌کرد و با آنها در مورد مسائل مشکل دینی گفتگو می‌کرد. هوش سرشار و حساس و تاثیرات اجتماعی، روحی وی را آماده و مستعد ساخته بود که در زندگانی وظیفه نبوت را به عهده گیرد.
وی که از ابتدای تولد، خود بشارت پیامبری‌اش را به مردم داده بود، سرانجام طبق روایات اهل بیت در سن هفت یا هشت سالگی مامور شد تا رسالت خود را علنی سازد و مردم را به یکتاپرستی و دوری از شرک و بت‌پرستی فرا خواند و حضرت یحیی(ع) وی را تصدیق کرد. او که در دورانی سرد و سخت چشم به جهان گشوده بود، دورانی که نفرت و دشمنی، جای محبت و دوستی و آرامش را گرفته بود، پیروان خود را به برابری و برادری و مساوات فرا خواند. آنان را به تحمل یکدیگر، به صلح و دوستی رهنمود شد.
۹) شیوه دعوت حضرت عیسی(ع) مانند دیگر پیامبران الهی این بود که به زبان ساده با آنان سخن می‌گفت. در کمال سادگی و خالی از اصطلاحات فلسفی و کلامی و به این ترتیب مردم زیادی جذب دین این پیامبر، صلح و رحمت و آشتی شدند. مسیح(ع) ساده می‌زیست و غالب مطالب عمیق و پرمغز را به وسیله تمثیلات ساده ادا می‌کرد. در عین حال از افکار درونی، اندیشه باطنی مردم و از معنویات برای آنان حرف می‌زد و زندگی و شیوه خود را برای مردم نمونه و مثال می‌آورد. تعالیم حضرت مسیح(ع) دوگونه است؛ تعالیم اخلاقی و تعالیم مبانی دینی که به شاگردان خود می‌آموخت. در این بخش از تعالیم آن حضرت، مردم به یکتاپرستی و وحدانیت و به پیروی و تصدیق پیامبر بعد ازوی دعوت شده‌اند.
تعالیم اخلاقی حضرت مسیح(ع) مانند دیگر پیامبران الهی، منجر به تعالیم عملی گردیده است؛ دعوت به دوری از امور ظاهری و دنیوی، توجه به سوی امور باطنی و معنوی، نیکی به والدین، دعوت به یاری و کمک به همنوعان، دوری از ظلم و ستم، محبت و مهربانی، راستگویی و بالاخره فراخواندن به سوی هرچه خوبی و کمال است، در تعالیم اخلاقی این پیامبر الهی دیده می‌شود.
۱۰) کریسمس برهه‌ای افتخارآمیز از سال است، اما هرساله چهره حضرت عیسی(ع) و آموزه‌های وی بیشتر و بیشتر از این مراسم رخت بر می‌بندد. ولی به هرحال نکته مثبتی هم دارد که اگر نبود، روابط خانوادگی از آنچه امروزه دیده می‌شود بدتر بود و درواقع، تنها فرصتی است که خانواده‌ها تلاش می‌کنند پیوندهای شکسته‌ شده‌شان را ترمیم کنند.
در جنگ جدایی دین از خانه‌ها و مدارس و دولت، کریسمس پیروزی بزرگی در بازگرداندن روحانیت به زندگی فرداست.
در حالی که عده‌ای می‌کوشند تا مسلمانان و مسیحیان را از هم جدا کنند ما با نیرویی جدایی‌ناپذیر با یکدیگر متحد می‌شویم، نیرویی که پیام عشق، صلح و آموزه‌های فراموش‌ناشدنی حضرت عیسی(ع) بوده و از سوی پیروان هر دو دین پذیرفته شده است.

اسدالله افشار

منبع : روزنامه رسالت