سه شنبه, ۲۹ اسفند, ۱۴۰۲ / 19 March, 2024
مجله ویستا

مروری بر تشخیص آبستنی، زایمان و مرحله پس از زایمان در گوسفند


مروری بر تشخیص آبستنی، زایمان و مرحله پس از زایمان در گوسفند
گوسفند نژاد قره گل گونه ای از نشخوارکنندگان است که نسبت به محیط بیابانی نظیر سرخس بومی شده است غضروف بینی این نژاد پیچش و خمیدگی خاصی پیدا کرده و سبب گشته تا حیوان در محیطی که همراه با گرد وغبار و وزش بادهای موسمی است به راحتی تنفس کند. این نژاد در مواقعی که بازار برای تولید پوست مناسب است در منطقه ای چون سرخس که دامهای دیگر مقاومت کمتری دارند، تولید گوشت مطلوبی دارد.پوست بره های این گوسفندان به سبب داشتن جعد زیبا و فرهای بسیار قشنگ وزیبا برای تهیه پوشاک زینتی و گران قیمت به کار مبرود.این نژاد از نظر تولیدمثلی همانند سایر نژادهای گوسفند موجود در ایران پلی استروس فصلی است.
در این مقاله تحلیلی سعی بر ارائه روشهای تشخیص آبستنی ،مراحل زایمان وبرگشت رحم به حالت قبل از باروزی به منظور پذیرا شدن جنین بعدی توسط سیستم تولیدمثلی گوسفند است.
روشهای متعددی به منظور تشخیص بارداری گوسفند استفاد میشود که از این بین اسنفاده از روش سونوگرافی به دلیل سهولت در امر تشخیص رواج بیشتری داردو طبق تحقیقات انجام شده در ایران نیز کارایی مناسب آن تایید گردیده است(محی الدین)سایر روشها برای تشخیص آبستنی در گوسفند عبارتند از:عدم فحلی مجدد،روش Teasingواستفاده از قوچهای وازکتومی شده،بیوپسی جدار واژن در روز ۴۰آبستنی،لاپاراتومی جدار شکم در ۴هفتگی،اندازه گیری بعضی هورمونها در خون(پروژسترون در روز ۲۰پس از آبستنی)،رادیوگرافی،معاینه دستی از طریق رکتوم.
زایمان در گوسفند به سه مرحله تقسیم میگردد که خروج بره در مرحله دوم زایمان رخ میدهد ،سپس در مرحله سه زایمان در اثر انقباضات رحمی که شدت آنها از مرحله دوم کمتر است بقایای پرده های جنینی و جفت خارج میگردد.Lucia که ترشحات رحمی شامل موکوس ،خون،بقایای مایعات و پرده های جنینی وجفت و نیزبافتها ی مادری است پس از زایمان دفع میگرددکه خروج آن ناشی از انقباضات میومتر رحم است که این انقباضات ناشی ار آزادسازی پروستاگلندین در پس از زایمان می باشد.(f)
پس از زایمان رحم باید برای آبستنی بعدی آماده گردد.دوران پس از زایمان در گوسفند و تغییرات رحم در این دوره چندان مورد مطالعه قرار نگرفته است ومقالات چندانی در این باره منتشر نشده است.
جمع شدن رحم وبرگشتن آن به اندازه و عملکرد طبیعی در قبل از آبستنی بستگی به انقباضات رحمی،حذف عفونتهای باکتریایی، وبازسازی اندومتریوم رحم دارد.چین خوردگی وانقباضات سریع رحم در دوره ده روزه پس از زایمان با اندازه گیری طول ووزن رحم مشخص گردیده است طبق این سنجش برگشت کامل رحمی در مدت ۲۵-۲۰ روز صورت می پذیرد.(a)،طبق نظر عده ای دیگر بازسازی اندومتر در روز ۳۰وبرگشت کامل رحم به وضعیت قبل از آبستنی در روز ۳۵ پس از زایمان صورت میگیرد.(i)
اغلب گوسفندان دارای تولید مثل فصلی هستند(از جمله نژاد قره گل)وشروع مجدد سیکلهای تخمدانی پس از زایمان تا فصل تولید مثلی آینده به تعویق خواهد افتاد، البته گزارشهای معتبری درباره فعالیت تخمدانی در چند روز تا دو هفته پس از زایمان وجود دارد که رشد فولیکولی معمول است اما فولیکولها آترزی شده واوولاسیون معمولا رخ نداده ویا همراه با یک فحلی خاموش است(a)اشکال در بلوغ فولیکولی و اوولاسیون شاید ناشی از کافی نبودن آزادسازی هورمون LH باشد که به سبب کمبود سنتز و ترشح هورمون GnRH است(Wright et al ۱۹۸۱) شروع اولین اوولاسیون پس از زایمان در میش به الگوی ضربانی(pulsative) ترشح LH ونیز افزایش جزئی در مقدار پروژسترون وابسته است.(f)
در طی زایمان بواسطه شل شدن فرج وباز شدن سرویکس طیف متنوعی از باکتریهای پاتوژن وغیر پاتوژن وارد رحم شده وحالت استریل محیط رحم را بر هم میزنند.خون، بقایای سلولی وبافتهای مرده کارانکولها، محیط مناسبی را جهت رشد باکتریها فراهم میاورند اما بواسطه چند مکانیسم دفاعی، رحم مدتی پس از زایمان مجددا حالت استریل پیدا میکند که این مکانیسمها عبارتند از:نفوذ گسترده لنفوسیتها به فضای رحم و فاگوسیتوز اجرام پاتوژن،آزادسازی فراوان پروستاگلندین در دو هفته آغازین پس از زایمان که که سبب انقباضات عضله رحم وخروج بقایای مایعات و پرده های جنینی از رحم ودر نتیجه کاهش بار میکروبی رحم می شود.میزان پروستاگلندین آزادشده در گوسفند به واسطه داشتن جفت نوع کوتیلودونی از سایر گونه ها مانند خوک و اسب بیشتر است. مکانیسم سوم ترشح استروژن از تخمدان قبل از اولین اوولاسیون است که سبب افزایش ایمنی رحم میشود.(f)
پس از زایمان دیواره رحم از نظر سیتولوژی نیز دچار تغییراتی میشود تا به وضعیت قبل از آبستنی برگردد. شروع این تغییرات حتی به قبل از زایمان برگشته وتغییرات دژنراتیو در هیالین بافت پیوندی در پایه چینهای اندومتریوم ودیواره عروق در سه روز قبل از زایمان آغاز میگردد(a)پس از زایمان وجداشدن جفت، دژنرسانس هیالن در بافت کارانکولها با سرعت بیشتری صورت میگیرد،که نکروز لایه های سطحی کارانکلها رخ داده ودر روز چهارم پس از زایمان بیشتر این لایه های سطحی اتولیز شده اند که منجر به رنگ قهوه ای تیره یا سیاه ترشحات Luciaمیگردد(a)در روز ۱۶پس از زایمان(a)ویا روز۱۷ (g) تمام لایه های سطحی کارانکولها نکروز شده وپلاکهای قهوه ای بافت نکروزه در فضای رحم آزاد میشود.ساخت مجدد اپیتلیال کامل بنا به نظرArthur در روز۲۸وطبق مطالعه Krajnicakavaدر روز ۳۴ پس از زایمان صورت میگیرد.در طول این دوره سلولهای اویداکت نیز از نظر مورفولوژی چندین بار تغییر میکنند.(c) مطالعات انجام شده بر روی سوابهای واژن نیز تغییر شکل سلولهای آن را در این نشان داده است(h) طبق مطالعات Doboszynska تغییر شکل اندومتریوم تا روز۱۲پس از زایمان به تعویق افتاده که در همین زمان تغییرات دژنراتیو اپیتلیوم سطحی و غده ای پایان میپذیرد.تغییرات در عضله طولی دیواره رحم نیز در روز۶ودر عضله حلقوی در روز ۱۰پایان می یابد.
از سونوگرافی نیز جهت بررسی تغییرات رحم وتخمدانها در دوران پس از زایمان استفاده شده است که به دو صورت انجام میگردد: abdominalTransوTrans rectal با استفاده از سونوگرافی، تغییرات اندازه رحم وبرگشت آن به اندازه طبیعی بطور دقیق بررسی شده و فرمولی جهت تعیین میزان برگشت رحم ارائه گریده است.بر طبق این تحقیقات سونوگرافی روش مناسبی جهت کنترل برگشت رحمی وتشخیص آسیبهای پاتولوژیک رحمی می باشد.با این روش می توان رشد فولیکولها بر روی تخمدانها را نیز تشخیص داد.(e)
در نهایت آنکه تغییرات رحم در دوران پس از زایمان بواسطه آنکه سبب آماده شدن رحم برای آیستنی مجدد وتولید بره در دوره بعد میگردد شایان اهمیت فراوان است که متاسفانه تابحال آنگونه که شایسته است به آن پرداخته نشده است.
منبع
http://jesmaeli.persianblog.com
منبع : سایت دام‌آوران


همچنین مشاهده کنید