نگاه فصلی احزاب سیاسی به دانشگاه ها

دانشگاه مبدأ حرکت و تحول و به تبع آن دانشجو مظهر تفکر و اندیشه است. فضای دانشگاهی و دانشجویی کشور به عنوان یکی از مراکزی که به سیاست، شکل و قالبی ویژه می بخشد، همواره مورد توجه سیاسیون و فعالان عرصه سیاست بوده است. محیط دانشگاهی کشور این ظرفیت را دارد تا اندیشمندان اجتماعی، اقتصادی و سیاسی وارد دانشگاه ها شوند تا نظرها و دیدگاه های متفاوت خود را به گوش دانشجویان برسانند و دانشجو نیز به علت تأثیرگذار بودن در جامعه این توان را دارد که مفاهیم و نظرات متفاوت افراد برجسته کشور را در محیط اطراف گسترش دهد. این مسأله موجب شده است تا بسیاری از اندیشمندان به ویژه سیاستمداران و چهره های برجسته سیاسی، دانشگاه را برای انتقال مفاهیم انتخاب کنند.
در سال های گذشته گروه های مختلف سیاسی، سخنرانی های متفاوتی در دانشگاه ها برگزار کرده اند و به نوعی دانشگاه تریبون آزاد بسیاری از چهره های سیاسی بوده است. آنان کمتر در دانشگاه ها به مناظره و گفت وگو با دانشجویان نشسته اند. این اتفاق در حالی در دانشگاه های کشور رخ داده است که به اعتقاد بسیاری از فعالان دانشجویی وقتی اندیشه اندیشمندی در محیط آکادمیک به کرسی نقد گذاشته شود، هم برای فرد و هم برای دانشجو ثمرات بسیاری خواهد داشت. از سوی دیگر بسیاری از کارشناسان معتقدند که سیاسیون نباید تنها به دانشگاه توجه داشته باشند. جامعه باید این گنجایش را داشته باشد که تمام اندیشمندان به راحتی بتوانند با توده مردم ارتباط برقرار کنند و مردم با نظریات و دیدگاه های سیاسی افراد آشنا شوند.
مجتبی ابراهیمی، عضو هیأت نظارت بر اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان در این باره چنین توضیح می دهد: «توده مردم باید مخاطب اولیه جریان های سیاسی احزاب در جامعه باشند، اما سیاسیون بیشتر دانشگاه را برای سخنرانی انتخاب می کنند. این درحالی است که جریان های سیاسی باید بتوانند گفتمان خود را به بدنه جامعه منتقل کنند و از نظرات مردم برای پیشبرد اهداف خود کمگ گیرند که هم اکنون این وضعیت در کشور وجود ندارد.»
ابراهیمی تأکید می کند: «دانشجو و جریان های دانشجویی پتانسیل بالقوه ای برای فعالیت های سیاسی در سطح جامعه دارند. از طرف دیگر میل به رشد و توسعه سیاسی میان دانشجویان بیشتر از توده مردم است. برخی از احزاب و گروه های سیاسی با شعارهای فریبنده موجب می شوند تا دانشجو شرایط فعالیت سیاسی را برای آنان در دانشگاه فراهم کند. این جریان های سیاسی گاهی هم از صداقت و جوانی جریان های دانشجویی سوء استفاده می کنند.»
با این حال دانشجو قشر مورد اعتماد جامعه است و تأثیرگذاری فراوانی بر فعالیت های اجتماعی و سیاسی جامعه دارد. برخی از سیاسیون از این پتانسیل دانشگاه بهره می برند و برخی نیز سوء استفاده می کنند. استفاده سیاسیون از ظرفیت های دانشگاهی گاهی برای دانشجو مثبت و گاهی نیز منفی است. ابراهیمی درباره تأثیر مثبت دانشگاه روی عملکرد دانشجو می گوید: «دانشجویان به عنوان قشر تحصیلکرده وارد فعالیت های اجتماعی می شوند و این فعالیت ها تأثیر بسیاری بر زندگی شخصی و اجتماعی فرد می گذارد. جریان های دانشجویی به دانشجو بصیرت و آگاهی می دهد، اما در کنار این تأثیرات مثبت گاهی نیز شاهد نتایج منفی برخی جریان ها در دانشگاه ها هستیم.
برخی از سیاسیون به ویژه در هنگام انتخابات دانشجو را نردبان و پله ترقی خود قرار می دهند تا بر مسند قدرت باقی بمانند و یا در انتخابات برنده شوند.»
● هوشمندان عرصه سیاست، موقعیت دانشگاه را درک کرده اند
عالمان علم سیاست به خوبی از شرایط و ویژگی های دانشگاه باخبرند. آنان می دانند دانشگاه شرایط ویژه و تأثیرگذاری روی فعالیت های توده مردم دارد. مرتضی فیروزآبادی، دبیر جنبش عدالتخواه دانشجویی این موضوع را تأکید می کند و در این باره می گوید: «دانشگاه به واسطه ویژگی هایی که دارد پتانسیل بالقوه اداره یک جامعه است. اهمیت دانشگاه از جمله تاریخی امام خمینی(ره) قابل درک است. « اگر دانشگاه اصلاح شود، جامعه اصلاح می شود.» این واقعیت به خاطر وجود جوانان صادق، آرمان خواه، بی تعلق در دانشگاه و همچنین محیط علمی آن است. از این رو صداقت و آرمانخواهی دانشجویی و تأثیرگذاری دانشگاه مورد طمع جریان های سیاسی و اصحاب قدرت بوده است به طوری که هوشمندان عرصه سیاست به خوبی درک کرده اند که بهترین نقطه برای آغاز تغییر گفتمان یک جامعه دانشگاه است.»
با این همه باید در چگونگی حضور جریان های مختلف سیاسی کشور در دانشگاه ها تأمل بیشتری صورت بگیرد به نظر می رسد اگر مجموعه های دانشجویی بتوانند شرایط سالم حضور این جریان ها را فراهم کنند این پدیده منفی نیست اما باید پرسید این شرایط کدامند. فیروزآبادی در این باره این چنین می گوید: «نقطه تحریک برای حضور جریان های سیاسی در دانشگاه باید از داخل باشد نه خارج از آن و نیت دعوت دانشجویی از سیاستمداران و یا هر سخنران دیگر در دانشگاه آشنایی با دیدگاه های آنها باشد و نه فراهم سازی زمینه تبلیغ در دانشگاه.» وی تأکید می کند: « نگرش دانشگاه و دانشجویان به جریان های سیاسی باید مطالبه گری و حفظ روحیه انتقادی باشد. استقلال دانشگاه و مجموعه های دانشجویی از جریان های سیاسی باید حفظ شود. در صورتی که چنین شرایطی در نظر گرفته نشود مجموعه های دانشجویی بازیچه و دستاویز جریان های سیاسی و اصحاب قدرت می شوند. این مسأله منجر به بی اعتمادی جامعه نسبت به دانشگاه، بی اعتمادی دانشجویان نسبت به تشکل های دانشجویی و سرخوردگی فعالان تشکل های دانشجویی می شود.»مسأله دیگری که در این باره باید مورد توجه قرار بگیرد خطر نفوذ غیرمحسوس نهادها در مجموعه های دانشجویی به معنای عام آن است. گرچه در گذشته این مجموعه ها برای انتقال دیدگاه ها و نظراتشان به دانشگاه مستقیماً وارد عمل می شدند، در برخی شرایط ارتباط های پنهانی، ارائه اطلاعات ولو صحیح اما ناقص و جهت دار و حتی وعده وعید جای خود را به اعمال نظر مستقیم داده است.
وی معتقد است: «وظیفه اصلی دانشگاه دعوت همه نگرش های فکری سیاسی به مباحثه، مناظره و زمینه سازی برای آگاهی و قضاوت دانشجویان نسبت به دیدگاه های مختلف است. اگر دانشگاه این حرکت را با حفظ استقلال انجام دهد یکی از رسالت های اصلی خود را در قبال جامعه ایفا کرده است.»
● رکود در مباحث دانشگاهی
دانشگاهیان ما این ظرفیت را دارند که نگرش های مختلف را در جامعه بیان کنند، اما متأسفانه در چند سال اخیر شاهد نوعی رکود در فعالیت های سیاسی دانشگاهی بوده ایم و این امر موجب شده است دانشجو به عنوان مخاطب و سیاستمدار به عنوان سخنران مطرح شوند وفضای مناظره و پرسش و پاسخ کمتر در دانشگاه ها دیده می شود که این موضوع در رفتار سیاسی چهره های پرنفوذ نمایان تر است.
سجاد اکبری معاون سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه امیرکبیر در این باره می گوید: «بسیاری از افرادی که بحث مناظره و گفت وگوی دوطرفه را در بوق و کرنا می کنند به هیچ عنوان حاضر نیستند در فضای مناظره بنشینند. این افراد موجب می شوند که دانشگاه از کارکرد اصلی خود که تولید فکر، اندیشه و علم است خارج شود.»
با این وجود بسیاری از فعالان سیاسی هم معتقدند که در دانشگاه ها باید تمام اندیشه ها در کنار یکدیگر مطرح شوند و فضای مناظره و گفت وگو باید در دانشگاه های کشور تقویت شود. عباس نقاشی دبیر انجمن اسلامی دانشگاه تهران این موضوع را تأیید می کند و بزرگترین چالش دانشگاه های کشور را نبود تعامل و گفت وگو در دانشگاه ها می داند و می گوید: «فرهنگ گفت وگو و تعامل رو در رو بین مردم بویژه دانشگاهیان وجود ندارد. این موضوع موجب شده است که در محیط دانشگاهی بیش از آن که شاهد مناظره و تعامل رودررو باشیم، شاهد حضور سخنرانان سیاسی هستیم که برای تثبیت موقعیت سیاسی شان وارد فضای آکادمیک می شوند. این موضوع گویای ضعف تشکل های سیاسی دانشگاه ها است.»
نقاشی تأکید می کند: «دانشگاه به عنوان نهاد مرجع و نخبه گرا تأثیر بسیاری برسطح جامعه دارد. حال آن که بسیاری از شخصیت های سیاسی و نمایندگان احزاب از دانشگاه و دانشگاهیان هستند، آنان تمایل بیشتری دارند که در یک محیط علمی و منسجم به سخنرانی بپردازند.»
وی به ضعف برخی قوانین ساختاری در حوزه سیاست اشاره می کند و می گوید: «سیاست درکشور به لحاظ قوانین دچار ضعف ساختاری است و خدمات مؤثری در اختیار احزاب و سازمان های سیاسی قرار نمی گیرد و به نظر می رسد امکانات و جایگاه های ویژه ای که احزاب سیاسی در طول سال به آن نیاز دارند تا بتوانند ارتباط مستمر با توده مردم داشته باشند در اختیار آنها نیست. با این وجود نهادهای سیاسی در زمان انتخابات بیشتر به سمت دانشگاه می روند و میتینگ های سیاسی خود را در دانشگاه ها به صورت دست و پا شکسته برگزار می کنند. این درحالی است که توده مردم نیاز دارند که گاهی در جامعه فضاهایی وجود داشته باشد که مردم به صورت تعریف شده مسائل و معضلات اجتماعی و سیاسی خود را با سیاسیون مطرح کنند. این وضعیت هم اکنون در جامعه دیده نمی شود و محیط اجتماعی جایگاه تعریف شده ای برای برگزاری میتینگ ها و مناظره های سیاسی ندارد. این مسأله موجب می شود چهره های برجسته سیاسی تنها در ایام انتخابات وارد دانشگاه شوند و دانشجویان هم در زمان انتخابات شاهد نوعی جوزدگی سیاسی باشند.»
بسیاری از فعالان سیاسی هم نسبت به ایراد سخنرانی سیاسیون تنها در زمان انتخابات خرده می گیرند و این موضوع را بی احترامی به شعور دانشجو می دانند. سجاد اکبری معاون سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه امیرکبیر در این باره می گوید: میل بسیاری از شخصیت های سیاسی برای صحبت کردن در دانشگاه ها در زمان انتخابات دوچندان می شود. برخی مواقع جریان های سیاسی خواهان گفت وگو و مناظره با برخی چهره های سیاسی هستند اما آنان به سختی وارد دانشگاه می شوند و در بسیاری از مواقع حاضر به سخنرانی و مناظره در دانشگاه نیستند اما در زمان انتخابات شخصیت ها و چهره های سیاسی به راحتی وارد دانشگاه می شوند و به طیف و حزب مورد علاقه شان پیام تبلیغاتی می دهند. این وضعیت به شعور دانشجویان صدمه می زند و تشکل های سیاسی باید مراقب سوء استفاده از دانشجویان و دانشگاهیان باشند.»

هدی هاشمی

منبع : آریایی