زواره، نگینی مهجور در کویر

در حاشیه کویر مرکز ایران، شهری منسوب به برادر رستم به نام زواره که معنی لغوی آن مشتقات محل آب است، قرار دارد شهری که براساس داستان های بومی اش افرادی از ساحل به دریا آمده و آن را ساخته اند.
به گفته رییس کمیته ملی موزه های ایران (ایکوم) که خود زاده شهر زواره است، این مکان استقرار از ابتدا به صورت شهر ساخته شده و دست کم شهر تاریخی آن، تا ۱۰ سال پیش به وضوح دیده می شده است.
احمد محیط طباطبایی افزود: شهر در دوره شهرنشینی، یکسری ویژگی ها را دارد، یعنی مکانی که در آنجا کار تخصصی می شود، تجارت، تاسیسات مذهبی، پول و. . . را در خود جا داده است.
زواره نیز از همان نخست این خصوصیات را با خود داشته است. وی زواره را مینیاتوری از شهرهای کویری اطراف نامید و ادامه داد: اگر یزد را با ابعاد گسترده اش درنظر بگیریم، زواره مینیاتوری از یزد است که همه مختصات شهر یزد را در خود دارد. او این خصوصیات را شامل خانه های شش صفه باقی مانده از دوره سلجوقی و چهار صفه باقی مانده از دوره صفوی، مسجدی با شش منار به نام مسجد پامنار و دو مسجد جامع در این شهر دانست.
وی با اشاره به باقی ماندن بسیاری از خانه ها و حصارهای بناهای گذشته، اظهار داشت: اکنون برای ایجاد محورهای خیابان، بافت تاریخی شکافته شده و از میان رفته است. پس از این حادثه، زواره با یک پلاک در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
محیط طباطبایی به ثبت رسیدن این شهر تاریخی را برای حفاظت و نگهداری از آن کافی ندانست و بیان کرد: زواره پایگاه میراث فرهنگی ندارد و این امر، سبب نارضایتی مردم شده است. به همین دلیل،
می توان گفت که سازمان میراث فرهنگی در این زمینه نسبت به زواره کوتاهی کرده است.
وی انطباق طرح توسعه شهری را سرمایه این شهر تاریخی ارزیابی کرد و افزود: انطباق این طرح را فقط متوجه شورای شهر، شهرداری و دیگران نمی توان دانست، بلکه بخشی از این قضیه برعهده سازمان میراث فرهنگی است که باید نسبت به این امر، توجه لازم را داشته باشد.
او با اشاره به لزوم اجرای برنامه توسعه پایدار شهر در زواره، اضافه کرد: باید جایگاه بافت تاریخی را نیز در برنامه توسعه پیش بینی کرد. رییس کمیته ملی موزه های ایران رکن اصلی توسعه پایدار را در زواره، فرهنگ و عوامل فرهنگی دانست و سرمایه های اصلی آن را ساختارهای طبیعی، تاریخی و فرهنگی شهر ارزیابی کرد، به گونه ای که مجموعه این ساختارها براساس برنامه ریزی های توسعه در کشور باشد.
محیط طباطبایی گفت: برنامه ریزی، کمک و اختصاص اعتبارات مالی توسط مراکز مسوول استان اصفهان و ایجاد پایگاهی تاریخی که با هماهنگی شهرداری از بناهای تاریخی این شهر بتواند حفاظت کند، کاری واجب است.
بخش هایی از شهر تاریخی زواره هویت خود را از پیش از اسلام و دوره ساسانی حفظ کرده و بخش اصلی آن از دوره قاجار به جا مانده است، یکسری از بخش ها نیز باقی مانده از دوره صفوی و سلجوقی اند. زواره از نیمه دوم قرن پنجم هجری قمری گسترش فعلی را یافته است.
آب زواره از ۷۵ کیلومتری این شهر توسط قنات ها تامین می شود و به دلیل ارتباطات و موقعیت سوق الجیشی آن از ابتدا به صورت شهر ساخته شده است. زواره با بافت تاریخی اش، آثار مهمی را دارد آثاری مانند یخچال، حسینیه کوچک و بزرگ، آب انبار، مساجد جامع، خانه هشت بهشت، مدرسه ۴۰۰ ساله علمیه و بازار هزار ساله اش، در کنار خانه هایی تاریخی که بزرگان زیادی در آن ها بوده اند.
این درحالی است که بافت تاریخی زواره به مرور در حال تخریب است، ولی هنوز مسوولان به این نگین مهجور در کویر توجه لازم را نکرده اند.

منبع : روزنامه جوان