هرم خئوپس

برپایی اهرام عظیم در مصر گویای سنت تدفین در این سرزمین در ۵۰۰۰ سال پیش می باشد. اعتقاد مصریان به حیات ابدی در مومیایی کردن مردگانشان نمود بارز دارد. بر خلاف تصور عوام که گمان بر آن دارند که مومیایی کردن تنها برای فراعنه و بزرگان بوده، این آئین برای تمامی مصریان یا بهتر بگوییم اغلب آنان اجرا میشده است و اگر امروز بیشتر به مومیایی فراعنه برمی خوریم دلیل آن این بوده که از اجساد آنان مراقبت بیشتری صورت می گرفته و این امر در مورد سایر مردمان اتفاق نیفتاده و چه بسا شالوده بنای شهرها و خانه های امروزی در آن سرزمین بر روی اجساد بسیاری از مومیایی های سایر مردمان شکل گرفته باشد. مصریان باستان فراعنه را فرزند خدای خورشید " رع " می دانستند و اعتقاد بر آن بود که با مرگ فرعون "کا" ی فرعون به سوی "رع" صعود کرده و به حیات خویش ادامه می دهد. "کا" در حقیقت من دوم انسان بود که با مرگ او بدن را ترک گفته و در این جهان و آن جهان به آزادی در حرکت بود. با مرگ فرعون امعاء و احشاء بدن او را تا گردن از بدن خارج کرده و در ظرفی موسوم به "کانوپ" قرار می دادند که نهایتا در کنار تابوت وی گذاشته می شد، مغز او را نیز از سرش خارج کرده ولی دور می انداختند، سپس تمام بدن را با مخلوط گل و خاک اره پر می کردند و در نهایت با نوارهای پارچه ای جسد را باندپیچی کرده و در تابوت چوبی (از جنس چوب سدر) نهاده، وی را تا آرامگاه ابدیش حمل می کردند.
در ساخت اهرام به هیچ وجه بهره برداری از نظام برده داری صورت نگرفته، کارگران مشغول به کار در اهرام در واقع کشاورزان بومی بوده که در فصل طغیان نیل برای کار در اهرام نام نویسی کرده و عازم گیزه (جیزه) می شدند تا در ساختمان اهرام مشغول به کار گردیده و در قبال آن مسکن، پوشاک، خوراک و دستمزد دریافت نمایند. با پایان فصل طغیان کشاورزان به مزارع خویش بازگشته و به کشت و کار در زمینهای حاصلخیز که هدیه نیل به آنها بود می پرداختند. کارگران با کار در ساختمان اهرام خویش را در جاودانه ساختن فرعون شریک می دانستند.
هرم خئوپس بزرگترین هرم مصر متعلق به فرعون خئوپس (۲۵۵۱ تا ۲۵۲۸ ق.م) فرزند "سنوفرو " می باشد که ساخت آن نزدیک به ۳۰ سال به طول انجامید. هرم خئوپس به جز دیوار بزرگ چین بزرگترین و عظیم ترین بنای ساخته شده به دست انسان است، بنایی متشکل از حدود دو میلیون قطعه سنگ آهکی و خارا با وزنهای بین دو تا بیست تن، بنایی با ۱۴۶.۶۰ متر ارتفاع و زیربنایی با ابعاد ۲۳۰ در ۲۳۰ متر. سنگها از معدنی در ساحل شرقی نیل به محل ساخت هرم حمل شده اند. زمینی که برای ساخت هرم در نظر گرفته شده می بایست به اندازه کافی سخت و محکم می بوده تا تحمل بنایی با وزن حدود ۶۴۰۰۰۰۰ تن را می داشته، برای این منظور در هفت کیلومتری روستای جیزه بر روی یک برآمدگی فلات گونه و بر بستری صخره ای شالوده هرم بزرگ ریخته شد.
کارگران در دسته های هشت نفری سوار بر کرجی به آنسوی نیل می رفتند و در آنجا بوسیله پتک و قلم و چکش و ... تخته سنگها را از دل کوه جدا کرده، بوسیله طناب و اهرم آنها را بر سورتمه ای چوبی سوار کرده، بر مسیری از الوار تا ساحل نیل حمل می کردند. سپس سنگها را سوار بر قایقهای بادی به ساحل آنسوی نیل برده و مجددا تا پای اهرام بر مسیری از الوار سنگها را حمل می کردند.
برای استقرار سنگها در محل مورد نظر سورتمه ای را که سنگ روی آن بود بوسیله طناب و اهرم بر سطحی شیبدار تا محل مورد نظر می کشیدند.
اما تخته سنگ نوک هرم، تخته سنگی به شکل هرم با ارتفاع ۹ متر که روی سطح شیبدار تا نوک هرم بالا کشیده شده و در جای خویش آرام گرفته. در آخر سطح چهار وجه آن بوسیله سنگهای آهک صیقلی و سفیدرنگ پوشیده شد. لبه های این صفحات سنگی آنچنان دقیق در کنار هم جفت و جور شده بودند که حتی تیغه چاقو هم میان درز آنها وارد نمی شده.
درون اهرام از تعدادی راهروهای پیچ در پیچ و چند اتاق تشکیل شده، در قلب هرم اتاقی به نام شاه نشین به ابعاد ۵.۳۰ در ۱۰.۵۰ و به ارتفاع ۵.۸۰ متر قرار دارد. این اتاق استراحتگاه ابدی فرعون بوده و در میانه آن تابوتی سنگی قرار دارد. در ورودی هرم همانند تمامی اهرام در وجه شمالی هرم قرار دارد.
● خئوپس
خئوپس (۲۵۵۱ تا ۲۵۲۸ ق.م)، در دوران سلسله چهارم فرعون مصر بود. وی پس از مرگ پدرش "سنوفرو" دستور ساخت هرم را صادر نمود. خئوپس همانند دیگر فراعنه آرزوی ساخت بزرگترین هرم را برای زندگانی ابدی خویش در سر داشت. هرم خئوپس به جز دیوار بزرگ چین بزرگترین و عظیم ترین بنای ساخته شده به دست انسان است، بنایی متشکل از حدود دو میلیون قطعه سنگ آهکی و خارا با وزنهای بین دو تا بیست تن، بنایی با ۱۴۶.۶۰ متر ارتفاع و زیربنایی با ابعاد ۲۳۰ در ۲۳۰ متر. سنگها از معدنی در ساحل شرقی نیل به محل ساخت هرم حمل شده اند. اما زمینی که برای ساخت هرم در نظر گرفته شده می بایست به اندازه کافی سخت و محکم می بوده چرا که بنایی با وزن حدود ۶۴۰۰۰۰۰ تن در اثر وزن خود به درون زمین فرو می رفته، برای این منظور در هفت کیلومتری روستای جیزه بر روی یک برآمدگی فلات گونه و بر بستری صخره ای شالوده هرم بزرگ ریخته شد.
برای اینکه سطح زیر بنا کاملا صاف و هموار و همتراز با افق باشد دیواره ای از شن و سنگ در اطراف زمین بنا ساختند و آنرا آب بندی نمودند، سپس درون این دیواره را به صورت شبکه های شطرنجی کانال سازی (کانالهای متعامد) کرده بطوریکه با یکدیگر مرتبط بوده، حال نوبت پر کردن کانالها با آب بود، درون کانالها را آب گرفتند تا پر شد، سپس سطح پایه ای را برای ارتفاع آب در نظر گرفتند و آنرا علامت گذاری کردند، آب کانالها را تخلیه و سپس شروع به تراشیدن تمامی زوائد بالاتر از خط تراز نمودند و در آخر درون کانالها را پر کردند و بدین ترتیب سطح زیر بنای هرم آماده گردید. تمام اینهمه فقط مقدمه ای برای ساخت هرم بود، مقدمه ای که نزدیک به ۱۰ سال به طول انجامید و در طی این ده سال حدود ۴۰۰۰ معمار، سنگتراش و کارگر مشغول کار بودند.
هرودوت مورخ یونانی (۴۹۰-۴۲۵ ق.م) می نویسد: ساخت هرم خئوپس ۲۰ سال دیگر به طول انجامید و تقریبا ۱۰۰۰۰۰ انسان برای ساخت آن به کار گرفته شدند.
● بردگی و بیگاری یا خدمت داوطلبانه
نیل، بلندترین رود جهان، مایه برکت سرزمین مصر. همه ساله از اواخر ژوئن تا اواسط نوامبر نیل از بستر خویش پای بیرون می نهاد و زمینهای اطراف خود را با گل و لای انباشته می ساخت. طغیان نیل مایه برکت برای زندگی کشاورزان ساکن در اطرافش بود. با طغیان نیل زمینهای کویری اطراف به زمینهای حاصلخیز و بارور تبدیل می شد و کشاورزان در یک سال تا سه بار می توانستند محصولاتی همچون غلات، میوه و سبزی جات را برداشت کنند.
به دو دلیل بردگی و بیگاری کشیدن از انسانها افسانه ای بیش نیست و آندو:
۱) اما در فصل طغیان کشاورزان قادر به کشت و کار در مزارع خویش نبودند در نتیجه به دعوت کارگزاران فرعون برای کار در ساختمان اهرام نام نویسی کرده و مدت حدود چهارماه را به کار در ساختمان اهرام می گذراندند تا اینکه فصل طغیان به انتها می رسید و کشاورزان مجددا به مزارع خویش بازگشته و به کشت و کار مشغول می شدند. در طی مدتی که کارگران مشغول کار در ساختمان اهرام بودند مسکن، غذا، لباس و حتی دستمزد دریافت می کردند.
۲) طرف دیگر برای هر یک از این افراد کار کردن در اهرام افتخار محسوب می شده چرا که آنان معتقد بودند که با این کار سهمی در جاودانه ساختن فرعون دارند و به همین دلیل اینکار را نوعی ادای وظیفه می دانستند. بنابراین کار در ساختمان اهرام بردگی و بیگاری نبوده بلکه خدمتی داوطلبانه محسوب می شده.
● کارگاه اهرام
کارگران در گروههای هشت نفری تقسیم می شدند، آنها سوار بر کرجی به آنسوی نیل می رفتند و در آنجا بوسیله پتک و قلم و چکش و . . . تخته سنگهایی به ارتفاع و عرض ۸۰ و طول ۱۴۵ سانتیمتر را از دل کوه جدا کرده و سپس بوسیله طناب و اهرم آنها را بر سورتمه ای چوبی سوار کرده، بر مسیری از الوار تا ساحل نیل حمل می کردند. سپس سنگها را سوار بر قایقهای بادی به ساحل آنسوی نیل برده و مجددا تا پای اهرام بر مسیری از الوار سنگها را حمل می کردند.
برای استقرار سنگها در محل مورد نظر سورتمه ای را که سنگ روی آن بود بوسیله طناب و اهرم بر سطحی شیبدار تا محل مورد نظر می کشیدند. (سطح شیبدار بوسیله خشت های گلی و گل و لجن رود نیل ساخته شده بود.) سپس تخته سنگ در محل خود قرار می گرفت.
اما تخته سنگ نوک هرم، تخته سنگی به شکل هرم با ارتفاع ۹ متر که روی سطح شیبدار تا نوک هرم بالا کشیده شده و در جای خویش آرام گرفته. بدین ترتیب ۲۰ سال به طول انجامید تا هسته هرم ساخته شد، بنایی با ۱۲۸ طبقه به صورت پلکانی، اما کار پایان نیافته بود، حال نوبت پر کردن فاصله بین پله ها با سنگ بود تا سطوح هرم هموار گردد و در آخر سطح چهار وجه آن بوسیله سنگهای آهک صیقلی و سفیدرنگ پوشیده شد. لبه های این صفحات سنگی آنچنان دقیق در کنار هم جفت و جور شده بودند که حتی تیغه چاقو هم میان درز آنها وارد نمی شده. هرم خئوپس در زیر تابش خورشید و در شبهای مهتاب درخششی بی نظیر و شگفت انگیز داشته است.
● ساختمان درونی و تأسیسات هرم
درون اهرام از تعدادی راهروها و دالانهای پیچ در پیچ و چند اتاق تشکیل شده، در قلب هرم اتاقی به نام شاه نشین به ابعاد ۵.۳۰ در ۱۰.۵۰ و به ارتفاع ۵.۸۰ متر قرار دارد. این اتاق استراحتگاه ابدی فرعون بوده. اتاق با سنگ خارا پوشیده شده و هیچ زینت و آرایشی ندارد، در میانه آن تابوتی سنگی قرار دارد که آسیب فراوان دیده است. در ورودی هرم همانند تمامی اهرام در وجه شمالی هرم قرار دارد. به دستور مأمون، خلیفه عباسی، تونلی تا اتاق شاه نشین برای به چنگ آوردن گنجهای افسانه ای فرعون خئوپس تعبیه شد، ولیکن جز فضله موشهای صحرایی چیزی نصیب وی نشد.
● سنت تدفین
مصریان باستان به زندگی پس از مرگ و حیات ابدی اعتقاد داشتند، شاید آئین مومیایی کردن مردگان (که به گمان برخی فقط به فراعنه تعلق داشته، در صورتیکه مصریان اغلب مردگان خویش را مومیایی می کردند) خود دلیلی محکم بر این اعتقاد آنان باشد. مصریان باستان به وجود " کا " اعتقاد داشتند، " کا " در حقیقت من دوم انسان بود که با مرگ او بدن را ترک گفته و در این جهان و آن جهان به آزادی در حرکت بود. با مرگ فرعون امعاء و احشاء از جسد وی خارج و مغز او هم تخلیه می شد، آنگاه درون بدنش با گل و مواد خوشبو پر می شد و سپس مومیایی می گردید، امعاء و احشاء در محفظه ای عاری از هوا به نام "کانوپ" قرار می گرفت که نهایتا در شاه نشین و در کنار تابوت سنگی گذاشته می شد. جسد مومیایی شده فرعون را درون تابوتی از چوب سدر که تصویر خود او روی آن کنده شده بود گذاشته و به آرامگاه ابدی وی می بردند. در حالیکه فرعون را به آرامگاه وی می سپردند " کا "یِ فرعون مقبره را ترک می کرد، آنگاه بر دیواره صیقلی هرم تا نوک آن بالا می رفت، در نوک هرم " رع " خدای خورشید و پدر فراعنه در انتظار وی بود و ازین پس فرعون مرده سفر ابدیت خویش را آغاز می کرد.
● آیا خئوپس در هرم خویش دفن شده!؟
چند دهه ایست که باستانشناسان بر این عقیده آمده اند که فرعون خئوپس در هرم خود مدفون نبوده و دلایلی بر این امر:
۱) شاه نشین هرم هیچگونه تزئین و آرایشی ندارد و این خلاف سنن رایج در آن زمان است.
۲) تابوت سنگی حجاری ناتمامی دارد و نیز فاقد درپوش است.
۳) دو کانال هوا از شاه نشین به هوای آزاد مرتبطند، اما مرده به هوا نیاز نداشته.
● دستبرد زمانه
کسی خیال نفوذ به اهرام را در سر نداشت چرا که دربهای هرم کاملا مسدود بودند و نیز اعتقاد مصریان بر آن بود که مقبره فراعنه توسط ارواح محافظت می شود و متجاوز به حریم هرم توسط آنها کشته می شود.
اما سالها بعد دزدان مقبره به خیال گنجهای پنهان فرعون به مقبره ها دستبرد زدند و آسیب هایی به آنها رساندند. مأمون عباسی نیز به همین خیال خام دست تعدی بر هرم خئوپس دراز کرد. پس از جنگهای صلیبی مصریان در قرن ۱۲ میلادی برای بازسازی شهر و خانه های خود سنگهای صیقلی جدار هرم را از جای کنده با خود بردند و نیز سنگهای فوقانی هرم را. ارتفاع فعلی هرم ۱۳۷.۲۰ متر است.
این هرم در ۲۵۶۶ الی ۲۵۸۹ سال قبل از میلاد مسیح بنا شده است. در ساخت آن از حدود دو میلیون و سیصد هزار بلوک سنگی به وزن تقریبی دو و نیم تن استفاده شده که بدین ترتیب وزن هرم به حدود ۶ میلیون تن میرسد. ارتفاع هرم ۱۴۰ متر و بزرگترین و قدیمی ترین هرم درون گیزه است. این هرم خوفو نیز نام دارد.
این هرم بر اثر حفاری های کارتر و تیمش در دل زمین کشف شد.
از ویژگی های جالب این هرم و اهرام دیگر این است که اتاق مومیایی فرعون دقیقا در وسط آن قرار دارد. در زیر نقشه کامل اتاق فرعون وجود دارد .
در مورد اثار عجیب هرم باید بگوییم که گوشت اگر در وسط این اهرام قرار بگیرد دیر فاسد می شود. یک تئوری بیان می کند که شاید به خاطر شکل هرم است که منجر به تجمع امواج مغناطیس زمین و عدم فساد گوشت می شود.
ممکن شما در بازار تیز تیغ کن هرمی دیده باشید. این تیغ تیزکن شکل هرم است و بیانگر یکی از خواص جالب و عجیب هرم است که اگر تیغی را در مرکز هرم ( اتاق مومیایی فرعون ) قرار دهیم خود به خود تیز می شود.
▪ برای ساخت یک تیغ تیز کن شما می توانید مراحل زیر را دنبال کنید:
۴ قطعه مقوایی سبک به شکل مثلث متساوی الساقین تهیه کنید به طوری که نسبت قاعده به اضلاع برابر ۷/۱۵ به ۹۴/۱۴ باشید. سپس قطعات را به هم متصل کنید. بدین ترتیب هرمی به ارتفاع ۱۰ واحد به دست خواهید آورد. در فاصله ۳۳/۳ واحد از راس هرم محلی را برای قرار دادن اشیا ایجاد کنید. برای تیز شدن تیغ شما باید لبه تیز تیغ را از شرق به غرب قرار دهید.
با قرار دادن هرم در بالای سر بیمار دیده شد که هرم امواج مغناطیسی زمین را متمرکز می کند که توسط دستگاه الکتروانسفالوگراف ثبت گردید.
آب قرار داده شده در مرکز هرم باعث بهبود سریع محل گزش پشه میشود. قرار دادن هرم بالای سر بیمار به بهبود او کمک می کند. هرم باعث افزایش رشد مو و همچنین افزایش هوش فرد می شود. برای رویداد های بالا هیچ توضیح علمی داده نشده است.
اهرام ثلاثه مصر به عنوان اولین عجایب هفتگانه جهان و تنها باقی مانده از این ۷ شی عجیب می باشد. البته در مصر اهرام زیادی داریم ( در همان منطقه ) اما این ۳ هرم جز بزرگترین آنها هستند که گیزه، خفرن، خئوپس نام دارند که این ۳ متعلق به ۳ فرعون بزرگند که متاسفانه من می دانم که خئوپس متعلق به توت عنخ آمون است و نام فراعنه دفن شده در ۲ تای دیگر یادم رفته.
از بین این سه هرم تنها هرم خئوپس از دستبرد سارقان مقبره محفوظ ماند و توسط کارتر وهمراهانش در روز دوشنبه ۲۷ بهمن سال ۱۳۰۱ ( ۱۹۲۳) درب هرم کشف شد و تیم توانست وارد شود و مقبره فرعون ، ماسک طلای فرعون و جسد مومیایی شده اش را به دست آورد.
اما کاتر و تیمش دیگر دست به اکتشاف نزد. چرا؟ چون تمام اعضای تیم به طرز مرموزی مردند مردم مصر میگوییند انها دچار نفرین فراعنه شده اند. عده ای میگویند وقتی کارتر در مقبره را باز کرد قوچ بزرگی (نمادی از محافظان مقبره) بر سر در مقبره ظاهر شد و در حالی که فریاد می کشید رو به شرق حرکت کرد. و بعد همه اعضای تیم به طرز مرموزی جان دادند.عده ای بر اثر بیماری عجیبی فوت نمودند. گونه یکی از همراهان را پشه ای نیش زد و جای ان عفونت کرد و مرد. پزشکی قانونی و تیم کالبد شناسی جسد فرعون جای نیش پشه ای را بر گونه فرعون مشابه همان جای نیش یافتند.
پدر وی خودکشی کرد چون گلدانی از مقبره را در خانه خود داشت. حتی رئیس موزه مصر در یک حادثه رانندگی جان باخت او قبل از مرگ بیان کرد خوابی دیده است که در ان صدایی میگفته که از ورود مومیایی فرعون به موزه جلوگیری کند و گرنه دچار حادثه بدی خواهد شد.
تنها کسی که از نفرین فراعنه جان سالم به در برد خود کارتر بود که به مرگ طبیعی مرد.
● لیست کسانی که در باز کردن مقبره فرعون توتان خامون نقش داشتند به شرح زیر است:
▪ لرد کارنارون Lord Carnarvon:
بر اثر نیش پشه و ابتلا به ذات الریه بعد از ۲ هفته از بازگشایی مقبره. وی ساپورت کننده مالی این پروژه بود.
▪ هوارد کارتر Howard Carter:
وی به مرگ طبیعی در ۶۵ سالگی فوت کرد
▪ Lady Evelyn Herbert
وی دختر کارنارون بود که وارد مقبره شد و در سال ۱۹۸۰ در سلامت کامل فوت کرد.
▪ Harry Burton:
عکاس موزه نیویورک که کارتر را در ورود به مقبره همراهی کرد و در سال ۱۹۴۰ مرد.
▪ Alan Gardiner
وی بروی کتیبه های مقبره مطالعه می کرد و در سال ۱۹۶۳ فوت کرد.
▪ Dr D. E. Derry
وی کالبد شناس اصلی جسد فرعون بود وی در سال ۱۹۶۹ با سکته قلبی فوت کرد.
این ماسک طلای فرعون توت عنخ آمون (توتان خامون ) است که از دست برد دزدان رهایی یافته و توسط کارتر وهمراهانش کشف شد. این ماسک از ۱۱ کیلوگرم طلای ناب تهیه شده و صورت فرعون را به ما با کوچکترین جزئیات نشان میدهد

شعله بابازاده - دبیر تاریخ
پاورقی ها:
از خئوپس، فرعون بزرگ و صاحب بزرگترین هرم از اهرام ثلاثه (خئوپس، خفرن، میکرینوس)، تنها پیکره ای چند سانتیمتری از عاج به جای مانده، تندیسی با تاج حکمرانی مصر سفلی بر سر و گرز سلطنتی در دست راست.
هرم خئوپس قدیمیترین هرم مصر نبوده بلکه پیش از آن اولین هرم به دستور فرعون " دیوسر " (حدود ۲۶۰۹ تا ۲۵۹۰ ق.م) ساخته شده. این هرم به هرم ساکاره معروف است و در حدود ۲۶۰۰ ق.م در طی حدود ۲۹ سال برای فرعون دیوسر ساخته شده . این هرم هرمی پلکانی ست که از قرار گرفتن ۶ مصطبه روی یکدیگر پدید آمده، هرمی با ۶۰ متر ارتفاع.

منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان