کوششی کهنه، قالبی نو

آنچه در ابتدا می توان در نمایشگاه مروری بر آثار مهندس میرحسین موسوی دید، بیانگر هنرمندی وسواسی است که با ظرافتی دقیق دست به خلق ترکیب بندی هایی نظیف می زند؛ نظافتی که منجر به دقت در به کارگیری لکه های رنگی بر زمینه ساده شیری رنگ مقواهای معمولاً ۶۰در۹۰ سانتیمتری می شود. رنگ بندی ها محدود به دو، سه رنگ اصلی و طیف های مختلف اش می شود و اشکال به غیر از مواردی که لکه رنگی بر مقواست شامل مستطیل ها و دوایر می شود. به غیر از این نظافت و تمیزکاری وسواسانه که می تواند تعبیری از منش معمارانه هنرمند باشد که با دقت و اگرچه با محدودیت همراه است، چه اکثر ترکیب بندی ها نهایتاً تبدیل به مثلث هایی می شود، بی کوشش جهت تبدیل آنها به ترکیب هایی پیچیده تر. اما از سویی دیگر آنچه آشکارا خود را در آثار مهندس موسوی نشان می دهد نوعی بازیگوشی کودکانه است که او را در قامت یک ایلوستراتور می نمایاند.
از چند اثر مشخصاً فیگوراتیو که بگذریم- و مجموعه جذاب سفینه ها که الهامی است مستقیم از تصویرسازی های کتب کودکان با رنگ بندی باز ساده ولی عمدتاً چشم نواز و البته دو فیگور کامل از دو حیوان و دو، سه کلاژ منظره که اگر نظافت و ظرافت نداشتند، می توانستند کلاژهایی کودکانه باشند که اگرچه هستند با همان شور و شوق ساده ولی گیرا- سایر و عمده آثار مبتنی بر مستطیل هایی هستند با رنگ های طیف آبی فیروزه یی که با دایره یی معمولاً در بالا که به رنگ اخرایی است در ترکیب بندی ها موازنه می شود که تعبیری معمولاً معنوی دارند- چه مستطیل ها را می توان تعبیری از انسان دید و دایره سرخ را تعبیری از خدا و به این ترتیب می توان ترکیب بندی ها را جست وجوی وجود انسانی برای دستیابی به ذات الهی اش تعبیر کرد که می توان آن را هدف غایی هنرمند دانست، بیان این جست وجو را که تعبیری انتزاعی یافته است و البته چشم نواز و از سوی دیگر خط گونه هایی معمولاً ناخوانا که تاکید دیگری است بر این مفهوم. اما آنچه آثار این نمایشگاه را جذاب می کند، منابع الهام متعددی است که هنرمند از آنها ملهم است.
از مستطیل های کنگره دار اگر آغاز کنیم می رسیم به مرحوم حسین کاظمی و مجموعه سترگ گل و سنگ اش. تفاوت در نوع کارکرد کنگره هاست که در آثار مرحوم حسین کاظمی حاصل ضرب قلم هاست با رنگ های خفه در خلق جنس سنگ و خشونت و در آثار مهندس موسوی ولی حاصل بیرون زدگی حساب شده رنگ های ترکیبی از چارچوبه مستطیل ها و دوایر است. ولی نکته کلیدی باز بازگشت به موتیف های بصری است که دو نسل قبل تر به مثابه منبعی بی پایان به سراغش رفتند تا پاپ آرتی ایرانی خلق کنند. استفاده نقاشانی که بعدتر به سقاخانه یی ها معروف شدند به سوی موتیف های بصری سنتی کوششی برای رسیدن به ترکیبی ایرانی بود که این بار موسوی با رویکردی مجدد ولی نه با کارکردی مشابه به سراغش می رود.
از سه اثر که حتی در نامشان به منبع الهام شان اشاره شده - رباعی، نامه، کتیبه- می توان صریح تر این گرایش را خواند، چه استفاده از شکل فرمان های قاجاری یا ترکیب بندی صفحات در هنر کتاب آرایی مستقیماً به تمایل هنرمند اشاره دارند و از سوی دیگر استفاده مهندس موسوی از موتیف های تصویری که پیش تر مرحوم منصور قندریز و بعدتر استاد مسعود عربشاهی به کارشان گرفت، این بار ظریف تر و در ابعادی کوچک تر قابل دیدن است و همچنین است کارکرد خطوط کالیگراف گونه که باز یادآور کارکرد دیگرگونه یی از کالیگرافی در آثار حسین زنده رودی و فرامرز پیل آرام است؛ کوششی دوباره در یافتن فضای ایرانی.
ولی آنچه این بار این کوشش دوباره را جذاب می کند نه این کوشش که کوششی جدید نیست و بارها به شکل های مختلف تکرار شده است که تلفیق با آن را رنگ هایی زنده و ترکیب بندی هایی نظیف و چشم نواز است.

حافظ روحانی

منبع : روزنامه اعتماد