سرداب مقدّس

● پرسش: آیا امام زمان‏علیه‏السلام در عصر غیبت، در سرداب خانه خود مخفی وغایب شده است؟
▪ پاسخ: اهل سنّت به جهت استهزای عقاید شیعه می‏گویند: شیعه قائل است که مهدی موعود بعد از تولّدش در سردابی مخفی شد وغیبت خود را از آنجا شروع کرده وتاکنون نیز در آن سرداب به سر می‏برد، وظهورش نیز از همان سرداب خواهد بود. ولذا شیعیان هر روز از صبح تا غروب در آن سرداب به انتظار ظهورش می‏نشینند واشک ماتم می‏ریزند.( سیر اعلام النبلاء، ج ۱۳، ص ۱۱۹ ؛ تاریخ ابن خلدون، ج ۱، ص ۱۹۹، فصل ۲۷ ؛ المهدّیة فی الاسلام، ص ۱۳۰و۱۲۹ ؛ الصراع بین الاسلام والوثنیة، ص ۴۲)
ـ اولاً: سرداب عبارت است از طبقه پایین ساختمان خانه که در مناطق گرمسیر به جهت حفاظت از گرمای شدید می‏سازند، واین نوع ساختمان در غالب خانه‏های عراق مشاهده می‏شود، وسامرّا نیز از آن مستثنی نبوده است. امام هادی (ع) در خانه خود به جهت آسایش اهل بیتش ومحافظت از گرما، چنین سردابی را ساخته بودند که بعد از شهادتش به ارث، منتقل به امام عسکری (ع) شد.
مطابق تاریخ، حضرت مهدی (ع) از زمان ولادت از دیدگان مردم خصوصاً حکّام مخفی بود. وبعد از شهادت پدرش بر جسد او نماز گزارد ورسماً غیبت خود را از آن خانه آغاز نمود. واز آنجا که سکونت حضرت وسایر اعضای خانواده در آن سرداب بوده است، لذا مکان غیبت را به آن سرداب مقدّس نسبت می‏دهند. این سرداب برای شیعیان اهل بیت: از آن جهت مقدّس شمرده شده است که امام زمان وپدر وجدّش: در آن سرداب به سر برده وعبادت به جای آورده‏اند واز همان مکان نیز حضرت مهدی (ع) غایب شده است. نسبت غیبت حضرت به سرداب همانند نسبت غیبت به تمام خانه وهر مکانی است که امام زمان در آن دیده شده وزندگی کرده است. واین نهایت جهل ونادانی است که کسی به شیعه نسبت دهد که آنان معتقدند که امام زمان (ع) در سرداب خانه خود غایب شده وتا هنگام خروج در آن باقی است!! زیرا مطابق روایات فراوان، امام زمان (ع) در سرزمین‏های مختلف بر موالیان خود وارد می‏شوند ودر مناطق مختلف گردش می‏کنند.
حضرت در موسم‏های دینی همچون حجّ حاضر شده واقامه شعائر دینی می‏نمایند وگواه بر زنده‏ها ومرده‏ها خواهند بود. لذا بهترین تعبیری که می‏توان درباره سرداب مقدس وزیارت مردم از آنجا داشت این است که حضرت مکان خاصّی ندارند، لذا شیعیان در محل‏های اختصاصی آن حضرت همچون مسجد سهله و مسجد جمکران و... دور هم جمع می‏شوند وبه یاد آن حضرت ندبه کرده واز او درخواست ظهورش را می‏نمایند. ودر حقیقت، سرداب مقدس از آن جهت که شروع غیبت از آنجا بوده جنبه رمزی داشته، در آنجا شیعیان گرد هم جمع می‏شوند واز خداوند طلب خروج او را می‏نمایند.
علامه امینی؛ می‏فرماید: «...شیعه اعتقاد ندارد که غیبت امام در سرداب است وخودشان او را در سرداب مخفی کرده‏اند واز همان جا نیز ظهور خواهد کرد، بلکه اعتقاد شیعه -که با احادیث تأیید شده- آن است که او از مکه معظمه، مقابل خانه خدا ظهور خواهد کرد. هرگز کسی قائل نشده که سرداب مقدّس، آن نور را در خود مخفی کرده است. بلکه آن سرداب، خانه امامان در سامرّا بوده است. واین مسأله‏ای همگانی در خانه‏های عراق است که به جهت حفاظت از گرما می‏سازند. این سرداب به طور خصوص از آن جهت شرف پیدا نموده که به سه نفر از امامان دین منسوب است، خانه‏ای که خداوند متعال اذن داده که ارتفاع معنوی یافته ودر آن اسم وذکر خدا برده شود».( الغدیر، ج ۳، ص ۳۰۹و۳۰۸۹)
ـ ثانیاً: عقیده هر مذهب یا دینی را می‏توان از لابلای کتاب‏های علمای آن مذهب یا دین یافت. با مراجعه به کتاب‏های علمای شیعه، قبل از ولادت امام مهدی (ع) تا این زمان -که در دسترس همه است- پی خواهیم برد که هیچ یک از آنان حتّی نزد عوام از آنها چنین اعتقادی وجود ندارد که دشمنان شیعه به آنها نسبت می‏دهند.
● پرسش: مکان حضرت مهدی‏علیه‏السلام در عصر غیبت کبرا کجا است؟
▪ پاسخ: از روایات بسیاری استفاده می‏شود که امام زمان (ع) نه تنها در سرداب مقدس مخفی نیست بلکه هیچ مکان معیّنی ندارد.
امام زمان (ع) در خطاب خود به ابراهیم بن مهزیار فرمود: «پدرم مرا وصیّت کرده که در سرزمین‏های مخفی ودور سکنی گزینم تا امرم از مردم مخفی بماند ومحلّم از کیدهای اهل ضلالت وارتداد واز حوادث امتّ‏های گمراه محفوظ بماند. لذا این سفارش، مرا به تپه‏های بلند کشانده است».( بحارالأنوار، ج ۹۹، ص ۱۰۸)
آری، مطابق برخی از روایات، مکان خاصی برای حضرت وجود دارد که تنها خواص از شیعیانش از آن اطلاع دارند.
اسحاق بن عمار از امام صادق (ع) نقل می‏کند که فرمود: «للقآئم غیبتان: إحداهما قصیرة والأخری طویلة، الغیبة الأولی لایعلم بمکانه فیها إلّا خاصّة شیعته، والأخری لایعلم بمکانه فیها إلاّ خاصّة موالیه»؛ «برای قائم دو غیبت است: یکی کوتاه ودیگری طولانی. در غیبت کوتاه کسی غیر از خواص از شیعیانش از مکان او اطّلاع ندارند. ودر غیبت طولانی نیز تنها خواص از دوستدارانش از مکان او آگاهند.»( کافی، ج ۱، ص ۳۴۰، ح ۱۹)
● پرسش: آیا امام زمان‏علیه‏السلام از سرداب مقدس ظهور خواهد کرد؟
▪ پاسخ: از جمله نسبت‏های ناروایی که به شیعه داده شده این است که آنان معتقدند امام مهدی (ع) در آخرالزمان از سرداب سامرّا خروج خواهد کرد. ولی با مراجعه به کتاب‏های حدیثی وکلامی شیعه پی خواهیم برد که این نسبت کذب ودروغ است. بلکه شیعه معتقد است که آن حضرت همانند جدش رسول خدا (ص) از مکه مکرّمه ظهور خواهند نمود.
فضل بن شاذان به سند خود از امام صادق (ع) واو از امیرالمؤمنین (ع) در حدیثی طولانی نقل کرده که فرمود: «هو التاسع من ولدک یا حسین! یظهر بین الرکنین...»؛ «...او( معجم احادیث الامام المهدی نهمین از فرزندان توست ای حسین! که بین رکن ومقام ظهور خواهد کرد...». (ع)، ج ۳، ص ۲۳، ح ۵۷۸)
شیخ صدوق؛ نیز به سند خود از امام صادق (ع) نقل می‏کند که فرمود: «القآئم منّا منصور بالرعب، مؤیّد بالنصر... فعند ذلک خروج قآئمنا، فإذا خرج أسند ظهره إلی الکعبة، واجتمع إلیه ثلاثمائة وثلاثة عشر رجلاً...»؛ «قائم از ما کسی است که به رعب وترس یاری شده وبه نصرت، تأیید می‏شود... در آن هنگام است خروج قائم ما. پس هنگامی که خروج کند بر کعبه تکیه زند، در آن هنگام سیصد وسیزده نفر دور او جمع می‏شوند...».( کمال الدین، ص ۳۳۱، ح ۱۶ ؛ اعلام الوری، ج ۲، ص ۲۹۲)

منبع : درگاه پاسخگویی به مسایل دینی