ویژگی های یک شهروند مناسب

زمانی که از ویژگی های یک شهروند سالم صحبت می شود، در واقع به دنبال نشانه های رشد وکمال، بالندگی، سلامت و باروری روانی هستیم. هر فردی در جامعه زمانی که مایل باشد به ظرفیت های بالقوه خود برای سلامت برسد، می بایست در پرورش ابعاد شخصیتی خود بکوشد و در جهت شکوفا ساختن استعدادها و توانمندی هایش تلاش نماید. در خصوص شخصیت سالم، نظریه ها و دیدگاه های مختلفی مطرح شده است که گاه به ظاهر با یکدیگر متناقض به نظر می رسند. واقعیت این است که آنها با یکدیگر در تناقض نمی باشند بلکه هر کدام به بخش هایی از ابعاد وجودی انسان پرداخته و توصیه هایی بر مبنای روش شناختی و شناخت شناسی خود ارائه داده اند. مسئله این است که پیچیدگی انسانها و محدود بودن برخی از دیدگاه ها، امکان رسیدگی به دیدگاهی جامع را محدود نموده است. اما به نظر می رسد برخی از مشخصات کلی شخصیت سالم در جامعه که می تواند مورد قبول اکثر صاحبنظران باشد را می توان معرفی نمود تا راهنمایی برای مقایسه ویژگی های خود با ویژگی های مورد نظر باشد و در عین حال خط و جهتی را مشخص کند تا بتوان بر مبنای آن نسبت به رشد خود حساس شده و اقداماتی را ایجاد نمود.
● جمع بندی ویژگی ها
۱) یک شهروند سالم از استقلال خود دفاع می کند ونسبت به آن آگاه است. چنین فردی توانایی، امیال و اهداف خود را می شناسد و می داند تا کجا می تواند مستقلا نه عمل کند و از مستقل عمل کردن واهمه ای ندارد.
۲) برمبنای آگاهی از توانایی ها، امیال، خواست ها و اهداف خود، کیفیت رفتارها و محیط خود را درک می کنند و رویه ها و اعمال خود را با واقعیت هماهنگ می کنند. آنها ساز شکار نیستند بلکه سازگار با محیط هستند. آنها محیط را می شناسند و برمبنای شناخت محیط و شناخت خودشان، شرایط را تغییر می دهند.
۳) یک شهروند سالم، در برابر پیشامدها و وقایع معمول احساس قدرت می کند. چنین فردی در زندگی در مقابل وقایع سخت گاهی احساس ناتوانی می کند اما گرفتار احساس یاس و ناامیدی نمی شود و به همین دلیل توانمندی خود را سریعا به دست میآورد.
۴) از زندگی احساس رضایت زیادی دارد و این مساله کمتر به موقعیت ها وابسته می باشد. احساس رضایت او بیشتر نوعی خوشبختی نسبت به کل زندگی است.
۵) یک شهروند سالم، می تواند با دیگران چنان روابط دوستانه و صمیمانه ای برقرار سازد که هم خود از این دوستی ها احساس رضایت کند و هم، طرف های صحبت او از دوستی با وی لذت ببرند.
۶) هم در بین جمع و هم در تنهایی، احساس شادکامی خود را حفظ می کند.
۷) آشفتگی ها و ناراحتی های خویش را به نحوی آشکار می سازد که برای جامعه ای که در آن زندگی می کند، قابل قبول است. تاثر و آشفتگی های خود را مهار می کند و موجباتی را فراهم نمی آورد که باعث ناراحتی اطرافیانش شود. در بدترین شرایط با حقایق روبه رو می شود، از مبارزه با مشکلات (به ویژه هنگامی که از گرفتاری ها دور و به سوی موفقیت پیش می رود) احساس لذت می کند. یک شهروند سالم، هر چند ممکن است در موارد خاصی حق داشته باشد که خشمگین یا عصبانی شود، اما توانایی کنترل خشم خود را دارد و عملی انجام نمی دهد که بعدا از بابت آن احساس شرمساری کند.
۸) یک شهروند سالم، آنچه را که هست قبول می کند و می داند که زندگی دلخواه، خیالی بیش نیست و همیشه یک نوع ناتمامی و نقص در همه جا یافت می شود. چنین فردی برای خواست های خود تلاش می کند. اما پس از اینکه تلاش ها و کوشش ها خود را برای دستیابی به خواست هایش به حد بهینه ای انجام داد وضع موجود را می پذیرد.
۹) دیگران و به ویژه افراد پایین تر یا تحت نظارت خود را حقیر نمی کند. برای خود مزیت اضافی قائل نیست و در عمل نیز این احساس را با رفتاری مناسب در محیط خانواده، محل کار، جامعه و در رابطه با دوستان و بستگان، نشان می دهد. برای شهروندی که دارای سلامت روانی است چند اصل بسیار مهم وجود دارد:
- خودخواهی او بهنجار و سالم است. یعنی معتقد است که برای خوشبخت شدن، لازم است که همه خوشبخت باشند و خود، خوشبختی را با تمام وجود جست وجو و پیگیری می نماید.
- به مفهوم همکاری رقابت آمیز اعتقاد دارد. رقبا برای بیشتر داشتن می توانند با هم همکاری کنند.
با اینکه بین دیگران است، اما همیشه ماهیت شخصیت خود را حفظ می کند و اجازه نمی دهد که تحت سلطه دیگران قرار گیرد.
۱۰) یک شهروند سالم از فرصت ها برای رشد خود بهره برده و شوخ طبعی را جزئی از زندگی سالم خود می داند. شوخ طبعی و بذله گویی چنین فردی غالبا با آگاهی و خوش خلقی همراه است و باعث آزار دیگران نمی شود.
چنین فردی اجازه نمی دهد حالت هایی نظیر بدبینی، سو»ظن، غرور، نخوت، رشک و حسد، خودخواهی ناسالم و هیجان های منفی در او تقویت شود.

نویسنده : دکتر حمیدرضا آتش پور
امیر احمد زندآور

منبع : روزنامه مردم سالاری