داراب؛ تاریخ مصور ایران

شهرستان داراب که نام قدیم آن (دارابگرد) بوده است در فاصله ۲۷۵ کیلومتری شرق شیراز مرکز استان فارس واقع شده است. وسعت تقریبی آن ۶۵۴۱ کیلومتر مربع و در ۵۴ درجه دقیقه و سه دقیقه تا ۵۵ درجه و سی دقیقه طول شرقی از گرینویچ و ۲۸ درجه و ۵۹ دقیقه عرض شمالی از استوا قرار گرفته است. ارتفاع متوسط آن از سطح دریا، ۱۱۷۰ متر که حداقل ارتفاع مربوط به دشت‌های (آبرود شور) ۷۰۰ متر و حداکثر ارتفاعات شمال شهر داراب ۳۰۴۲ متر است.
این شهرستان دارای سه بخش مرکزی، رستاق و فورگ و ۱۲ دهستان و دو مرکز شهری، داراب و جنت‌شهر می‌باشد. این شهرستان از شمال به شهرستان‌های نی‌ریز و استهبان و از غرب به شهرستان فسا و از جنوب به شهرستان‌های زرین‌دشت و لارستان و از ناحیه شرق به استان هرمزگان محدود می‌شود. جمعیت آن در حال حاضر ۱۸۲۰۰۰ نفر است.
این شهرستان از نظر آب و خاک مستعدترین شهرستان‌های استان و کشور محسوب می‌شود و از آب و هوای متفاوتی برخوردار است و در حال حاضر به عنوان یکی از قطب‌های مهم کشاورزی و دامپروری به شمار می‌رود و کمتر شهرستانی وجود دارد که دارای چنین تنوع چشمگیری در تولید محصول زراعی و باغی باشد. از جمله محصول زراعی و باغی آن گندم، پنبه، ذرت، صیفی‌جات، مرکبات، نخلیات و درختان سیا ریشه گردو، بادام، انجیر، گل‌محمدی و انار است که در قالب ۷۲۵۴۵ هکتار به کار گرفته شده است. به‌‌طوری که در تمام فصول سال دشت‌ها و جلگه‌های وسیع آن سرسبز و زیبا و باطراوت است.
شهرستان داراب در گردونه تاریخ
چو دیوار شهر اندر آوردگرد
ورانام کردند داراب گرد
ز هر گوشه‌ای کارگر خواستند
همه شهر از ایشان بیاراستند (فردوسی)
کلمه دار در لغت عجم به معنی پرونده است پس داراب یعنی پرونده آب و این ایالت را به دلیل فراوانی چشمه‌های آب گوارا ورودخانه‌های بسیار به این نام خوانده‌اند و این ایالت را (دارابجرد) که در اصل (دارابگرد) است نیز می‌گویند و در شاهنامه فردوسی نیز اینگونه آمده است. این شهر را داراب کیانی پسر بهمن بساخت و گرد به معنی شهر باشد و جرد معرب آن است. براساس مستندات تاریخ بنای شهر دارابگرد (داراب) متعلق به اوایل عصر هخامنشیان است و این شهر توسط داراب بزرگ که در تاریخ ادبیات ایران از وی به نام داریوش بزرگ هخامنشی یاد می‌شود ساخته و پرداخته شده است. مشهور است که داراب بزرگ دوازده سال سلطنت کرد و شهر دارابگرد (داراب) از بناهای اوست.
● اولین پایتخت اردشیر ساسانی
ساسان که مردی از دودمان نجبا بود با زنی از خانواده بازرنگی که نامش ظاهرا دینگ بود وصلت کرد، ساسان در معبد آناهیتا در شهر استخر سمت ریاست داشت پس از او پسرش پاپک جانشین او شد و روابط خود را بازرنگی مغتنم شمرد و یکی از پسران خود را که اردشیر نام داشت به گوزهر حکمران ایالتی معرفی و از او خواهش می‌کند پسرک را که در آن زمان هفت ساله بود به حکمران ایالت داراب (پیری) تحویل دهد اردشیر تا دوران جوانی در داراب تحت سرپرستی پیری با علوم و فنون نظامی طبق خواسته پدرش پاپک تربیت می‌شود.
البته حکمران داراب، اردشیر را به جای فرزند خویش پذیرفته و پس از مرگ پیری، اردشیر در مقام و منصب او می‌نشیند و ابتدا بی‌طرفانه کار او را ادامه می‌دهد و میان مردم عدل و داد برقرار می‌کند و رعیت او را دوست گرفتند و اردشیر مولود منجمان را پذیرفت و همه گفتند ملک زمین بیشتر به تو رسد و بدین سبب داراب نخستین پایگاه پیشرفت و جنگاوری‌های اردشیر ساسانی شد.
چنانچه قصد مسافرت به این شهر را داشتید از آثار تاریخی این منطقه بهره‌مند شوید. در این سرزمین سرسبز و زیبا ده‌ها اثر تاریخی مربوط به دوره هخامنشیان تا پایان دوره قاجاریه وجود دارد که همگی حکایت از تاریخ تمدن این سرزمین کهن و پرآوازه دارد.
● آثار تاریخی داراب
۱) شهر دارابگرد:
در فاصله شش کیلومتری جنوب شهر فعلی قرار دارد و قدمت آن به عصر هخامنشیان می‌رسد چنانکه اولین پایتخت حکومت ساسانیان هم بوده است.
۲) آتشکده آذرخش:
معبد مهرپرستان آریایی بوده و در عصر ساسانیان یا قبل از آن تبدیل به آتشکده‌ می‌شود و در زمره آتشکده‌های مهم زرتشتیان قرار می‌گیرد. مساحت این بنا ۴۲۰ متر است که یکپارچه از کوه تراشیده شده و در فاصله چهار کیلومتری شرق داراب واقع شده است.
۳) نقش شاپور ساسانی:
در فاصله چهار کیلومتری جنوب شهر داراب واقع شده که بیانگر پیروزی بزرگ دومین فرمانروای ساسانی شاپور اول بر امپراطوران روم والرین، گردیانوس است.
۴) آتشکده آذرجو:
به قول مقدسی به معنای شهری از آتش است که به سبک چهار طاقی با گنبدی مدور در شش کیلومتری غرب داراب در کنار چشمه‌ای به نام (اغلان قز) به معنی دختر و پسر واقع شده است.
۵) کاخ کیامرث فرگ:
مربوط به دوران ساسانیان در هشتاد کیلومتری داراب در بخش فورگ واقع شده است.
۶- قصر آیینه: در تنگ چک‌چک بخش رستاق مربوط به دوره ساسانیان در فاصله هفتاد کیلومتری داراب است.
۷- قصر بهرام‌گور:
در فاصله ۲۶ کیلومتری شمال شهر داراب قرار دارد.
۸- برج شاه‌نشین:
یا قلعه طلوع شجر در بخش رستاق می‌باشد.
۹- آرامگاه حضرت دحیه کلبی:
صحابه پیامبر بزرگ اسلام(ص) و نماینده امام حسن مجتبی(ع) در شش کیلومتری جنوب شهر داراب است. در تاریخ آمده است معاویه پس از صلح با امام حسن(ع) داراب را به آن حضرت واگذار کرد تا خراج این شهر که سالانه دو میلیون درهم بود، جهت فرزندان شهدای جنگ‌های جمل و صفین هزینه کند امام حسن(ع) دحیه را به داراب مامور کرد تا به ارشاد مردم بپردازد.
۱۰- مسجد جامع داراب:
در زمان شاه‌طهماسب صفوی ساخته شده است، این بنا متمایز از سایر مساجد عصر صفویه است.
۱۱- مسجد خواجه معین‌ا‌لدین منصور:
مسجد باغ بنفش، مدرسه علمیه امام صادق(ع) و چندین اثر تاریخی دیگر مربوط به دوران قبل و بعد از اسلام که هر یک نمادی از تاریخ با عظمت این دیار کهن است.
● جاذبه‌های گردشگری
▪ ‌آبشار تنگ رغز:
این آبشار در شمال ایستگاه تحقیقاتی حسن‌آباد و در ارتفاعات کوهستان واقع شده است که پس از گذر از چندین استخر طبیعی در فضای استوانه‌ای بسته با ارتفاع نسبتا زیادی آب به درون حوضچه‌ای ریخته می‌شود که در نوع خود کم‌نظیر است این آبشار در چهل کیلومتری غرب داراب واقع شده است.
▪ چشمه گلابی:
از جمله جاذبه‌های طبیعی و گردشگری استان فارس است که در کیلومتر ۱۵ جاده قدیم داراب شیراز قرار گرفته است.
▪ چشمه تنگ کتویه:
در شمال شهر داراب و در مسیر ۱۵ آسیاب آبی در حرکت است که باغات پایین‌دست خود را سرسبز و خرم می‌نماید.
▪ آبشار فداهی:
در شمال روستای مرز، در بخش فورگ واقع شده است که بسیار زیباست.
▪ رودخانه رودبال:
در ۱۵ کیلومتری غرب داراب واقع شده است که پس از گذر از دشت‌ها به تنگ خسویه سرازیر می‌شود.
▪ گردنه گدار پنبه:
غار سهلک (غار سیدمظفر) باغات زیبای طبیعی و بکر و صدها باغ زیبای مرکبات در منطقه جنت شهر، فسارود، رودبال، کوهستان، فورگ و رستاق با ده‌ها چشمه پرآب و جوشان. این سرزمین کهن در خطه خشک و گرم جنوب، داراب را به بهشتی رؤیایی مبدل کرده است.
● مذهب
این شهرستان در ردیف اولین شهرهای ایران است که تشیع سرخ علوی چنان‌که قبلا اشاره شد توسط فرستاده امام حسن(ع) «دحیه کلبی» پذیرفت در این شهرستان بیش از چهل امامزاده، سیصد مسجد و حسینیه در گوشه و کنار آن دیده می‌شود که همگی حکایت از ایمان و عقیده این مردمان پاک نیت و خداجو می‌کند.
● شهر فعلی داراب
شهر داراب درگذشته دارای چندین محله کوچک و بزرگ بوده ولی امروز با ده‌ها خیابان عریض، طویل، بلوارهای پردرخت، زیبا، میدان‌ها و پارک‌های متعدد به صورت یک شهر نسبتا زیبا درآمده است شهری که شبانه‌روز بیش از ده هزار موتورسوار از بخش‌ها و روستاها میزبانی می‌کند چنان‌که به شهر اسبان آهنین معروف است.
● راه
این شهرستان بین دو مرکز مهم تجاری فارس و هرمزگان واقع شده است و یکی از راه‌های مهم شرق استان فارس از مسیر همین شهرستان به بنادر مهم استان هرمزگان متصل می‌شود و این مسیر نزدیک‌ترین راه بین دو مرکز فارس و هرمزگان است. در این شهر آموزش و پرورش در سال ۱۳۰۳ شروع به فعالیت کرد و اولین دبستان این شهر دبستان شهرآزاد به ریاست مرحوم ریاستی در خیابان بهار با سی دانش‌آموز افتتاح شد. و امروز با صد‌ها کلاس درس در مقاطع مختلف تحصیلی و چندین هنرستان فنی و حرفه‌ای و دانشگاه‌های متعدد به یکی از شهرستان‌های مستعد و مهم دانشگاهی تبدیل شده است.
● چهره‌های ملی دوومیدانی
یکی از ورزش‌های مورد علاقه مردم داراب، ورزش دو و میدانی است، به‌طوری که هر جا سخن از این ورزش به میان می‌آید نام داراب و سیدضیاء کمانه در ذهن ورزش‌دوستان کشور تداعی می‌شود؛ سیدضیاء کمانه متولد سال ۱۳۰۸ هـ .ق است. او از دوران نوجوانی به شیوه‌های سنتی به ورزش دوومیدانی روی آورد و در شروع خدمت سربازی زیرنظر مربیان کارآزموده تمرین کرد و توانست در سیصد مسابقه رسمی کشور و خارج از کشور شرکت کند و مدال‌های بیشماری کسب نماید. آخرین پرش ارتفاع او در سال ۱۳۳۴ شمسی به مرز دو متر و پنج سانتی‌متر در شهر رم بود و در همان سال رکورد ۱۱۰ متر با مانع در مدت ۷/۱۴ ثانیه را از آن خود کرد. سید غلامرضا کمانه همچون پدرش سال‌های نوجوانی و جوانی خود را در این رشته در مسابقات داخل و خارج از کشور شرکت نمود و در آخرین مسابقه خود در شهر جاکارتا در پرش ارتفاع دو متر و ده سانتی‌متر پرواز کرد. از دیگر چهره‌های ملی این دیار می‌توان سیدمحمدرضا کمانی، سید جعفر نمازی، محمدعلی کریمی، حیدر شکور و علی‌اکبر سیستانی را نام برد.
● جنت شهر
این شهر در فاصله ۱۵ کیلومتری شرق داراب واقع شده است و یکی از مراکز عمده تولیدات مرکبات شهرستان داراب به شمار می‌آید که از ارقام متفاوتی برخوردار است. وجود صدها باغ مرکبات همراه با محصولات کشاورزی مسیر پیشرفت، عمران، آبادانی و اقتصاد نوین این منطقه را هموار کرده است.
● هنرهای دستی بخش فورگ و آبرود شور:
در این منطقه انواع جاروهای دستی سبدهای بزرگ و کوچک حصیربافی در ابعاد مختلف، بادبزن، َُسب، سبدخرما، زنبیل، و برخی از اقلام دیگر با شاخ و برگ درختان نخل بافته می‌شود و سپس با رنگ‌های شاد و براق زینت می‌دهند.
● خواندنی‌های فارس
شهرستان داراب در جنوب شرقی استان فارس واقع شده است، این منطقه یکی از قدیمی‌ترین مناطق ایران و جهان محسوب می‌شود. این شهر از نظر آب و هوایی، گرمسیری است و بارش در آن بیشتر به صورت باران است و در طول سال از ۳۵۰ میلی‌متر تجاوز نمی‌کند... مردم روستاهای آن کشاورز و مرکبات آن، شهره شهرهای دیگر می‌باشد.
شهرستان داراب دارای مراکز متعدد دانشگاهی با نام‌های دانشکده کشاورزی داراب، دانشگاه پیام نور، دانشگاه آزاد اسلامی و آموزشگاه فنی و حرفه‌ای می‌باشد.
داراب با شهرستان‌های زرین‌دشت، استهبان، نیریز، فسا و استان هرمزگان همسایه است.
از مناطق زیبای طبیعی می‌توان به منطقه رودبال اشاره داشت که در ایام مختلف سال به ویژه در فروردین‌ماه پذیرای جمع کثیری از مردم هستند.
استان فارس، یکی از دیدنی‌ترین استان‌های ایران است و داراب هم یکی از شهرهای این استان است... از دیگر شهرستان‌های استان فارس که توریستی است باید به آباده، ارسنجان، اقلید، فیروزآباد، کازرون، لارستان، لامرد، مرودشت، ممسنی، نی‌ریز، فسا، جهرم، زرین‌دشت اشاره داشت...
اگر بخواهیم به نقاط دیدنی این استان اشاره داشته باشیم، باید به پاسارگاد، تخت‌جمشید، حافظیه، آرمگاه سعدی، بازار وکیل، نارنجستان قوام، باغ عفیف‌آباد، باغ ارم، دریاچه پریشان، مسجد وکیل، حمام وکیل، آتشکده کازرون و... اشاره کنیم.

منبع : مجله خانواده سبز