اضطراب در کودکان

اضطراب بزرگترین عامل بهم خوردن بهداشت روانی انسان است. یکی از دلا یل اساسی اضطراب وابستگی است. این که به چیزهای ریز و درشت وابسته باشیم و دل کندن از آنها برایمان سخت باشد. لا زم به ذکر است که تنها یک وابستگی می تواند آرامش بر دلمان بیندازد.
وابستگی به منبعی پایان ناپذیر که کمال مطلق است، تنها سرچشمه زلا ل صفا و معنویت مقام باری تعالی است که همانا انسان با وابستگی به خداوند از غیر جدا شده، خود را به او می سپارد و به آرامشی همیشگی و جاودان دست می یابد و این میسر نخواهد شد مگر در شناخت کاملی از خودشناسی و خداشناسی.
امید که با معرفت و شناخت کامل از وجود خودمان به خداشناسی دست پیدا کنیم و در رفع اضطراب های موجود کمک شایانی به خود و دیگران کنیم.
هدف از تعلیم و تربیت، ابتدا پرورش و سپس آموزش از راه درست است.
اینکه نخست کودک دلبندمان را پرورش دهیم، با جسم و روحی سالم، با نشاط و اراده استوار و با اعتماد به نفس، سپس به آموزش های مهارت های گوناگون بپردازیم.
کسی که اعتماد به نفس دارد، در اثر تلا ش و پیگیری و با استفاده از استعدادهایش می تواند به هرآنچه اراده کند دست یابد و اما موجودی که فاقد اعتماد به نفس باشد، هر آنچه اندوخته باشد را نیز از کف خواهد داد.
چه نیکوست فرزندانمان را آن گونه که هستند ببینیم، نه آنطور که دوست داریم باشند.
پس برای اعتلا ی شخصیت فرزندانمان بکوشیم و به نکاتی قابل توجه، دقت نمائیم.
● علا ئم و نشانه های اضطراب در کودکان
▪ ظهور آشفتگی در چهره و عرق کردن.
▪ اختلا ل در تنفس، دستگاه گوارش و معده و حالت تهوع و خستگی و بی اشتهایی.
▪ وجود حالت خشم و دلهره و عدم احساس امنیت و اطمینان و عدم اعتماد.
▪ بی قراری و بهانه جویی و وجود حالت یاس، بغض، کینه، خشم سریع، افسردگی و پریشانی.
▪ ضعف در بدن و اختلا ل عصبی و حتی تیک و سرفه عصبی.
▪ به وجود آمدن نوعی اجبار، واماندگی و بیم و هراس و احساس حسادت، گناه و دشمنی.
▪ توقع بیجا، بی جراتی، بی تصمیمی و افکار آزاردهنده.
▪ گاهی اوقات ضعف در حافظه و دقت، فرار از کار و عدم آسایش.
▪ پریدن از خواب و پرسش های متعدد و پی درپی.
▪ انجام کارها به صورت تکراری، اصرار، سماجت، دلیل تراشی و ایجاد رنج برای خود.
● عوامل پدید آورنده اضطراب
۱) وجود اختلا ف و درگیری در زندگی خانوادگی
کودکی که در محیط خانواده احساس امنیت و آرامش نداشته و فضای پرتنش و پردرگیری باعث عدم تعادل روحی و جسمی وی شده، به خاطر وحشت از دست دادن محبت پدر و مادر و احتمالا جدایی آنها دچار اضطراب می شود.
۲) انتقاد دائم، بازخواست و سرزنش کودک
کودک و دانش آموزی که زیر ذره بین پدر و مادر و اطرافیان باشد و رفتار و نمراتش موردنظر بوده و مدام بازخواست می شود، در صورتی که قصور و کوتاهی داشته باشد مورد سرزنش قرار می گیرد و ترس از عدم موفقیت سبب اضطراب می شود.
۳) مقررات دست و پاگیر در خانواده
چنانچه امر و نهی مکرر و عدم استقلا ل در انجام کارها و حتی انتخاب نوع لباس، در خانه وجود داشته باشد، کودک کم کم اعتماد به نفس لا زم را از دست می دهد و به مرور زمان مانند یک ماشین منتظر گرفتن برنامه می ماند. در انجام کارهایش دچار وسواس و دلشوره می شود و بدون کمک دیگران قادر به انجام کارهایش نخواهد بود و این امر سبب افسردگی و گوشه گیری و اضطراب وی می شود.
۴) داشتن ظاهری نامتعادل و غیرمعمول
کودکی که چهره نامناسب یا اندامی نامتعادل دارد، از اینکه در جمع دیگران باشد احساس حقارت می کند. این کودک از تمسخر دیگران می گریزد و از چیز مبهمی رنج می برد و به دلیل عدم تعادل جسمی، فراری، گوشه گیر و مضطرب می شود.
۵) بیماری های پی درپی کودک
کودکی که مرتبا بیمار است، ضعیف بوده و زود خسته می شود. نمی تواند فعالیت هایش را خوب انجام دهد و اعتماد به نفس ندارد و ترس از عقب ماندن از دیگران و عدم توجه سایرین به او سبب نگرانی و اضطرابش می گردد.
● راهکارهای مناسب برای رفع اضطراب و تقویت اعتماد به نفس
۱) کودک را از عوامل فشار روحی دور کرده و محیط را آرام و تفاهم میان کودک و دیگران ایجاد کنیم.
۲) به گونه ای رفتار کنیم که کودک بفهمد مورد پذیرش خانواده و دیگران است و دوستش دارند.
۳) نیازهای مختلف کودک را حتی الا مکان مهیا کرده و زمینه های رشد کودک در فعالیت های مختلف را به وجود آوریم.
۴) محیط خانه را گرم و صمیمی کنیم و از نظر عاطفی کودک را تامین نماییم.
۵) به گونه ای رفتار کنیم که مفهوم نظم را درک کند و الگوهای مناسب در اختیارش بگذاریم تا به هدفش برسد.
۶) به شخصیت کودک احترام بگذاریم و به او استقلا ل دهیم تا کارهایش را خودش انجام دهد.
۷) کودک را از محیط های حسادت، تمسخر، توهین و تنبیه دور کنیم. غرورش را نشکنیم و در مقابل محبت افراط نکنیم و همچنین به خواسته ها و تمایلا ت نابجای او پاسخ مثبت ندهیم.
۸) توسط خود کودک محیطی ایجاد کنیم که باعث آرامش روحی او شود و استراحت و تغذیه و تفریح کافی و مناسب داشته باشد.
۹) در میان کودکان تبعیض قائل نشویم و اجازه دهیم حرف های خود را زده و عقده های درونی خویش را خالی کنند و سالم فکر کنند.
۱۰) سخنان آرامش بخش و استفاده از ادبیات شادی بخش را در شیوه کاری خود بگنجانیم.
۱۱) تلقین نکات مثبت به کودک و انجام کارهای شادیآور و قرار گرفتن در جمع و محیط های شاد و همسالا ن خوشرو و مهربان.
۱۲) اعمال محبت کافی وترک عادت های ناروا و فراموشی و انکار غم ها و دور کردن کودک از نگرانی.
لا زم به تذکر است باید محیطی ایجاد کنیم که کودک اعتماد به نفس پیدا کند و در انجام کارها به خود متکی باشد و البته این عملکردها برای از بین بردن اضطراب به شرط همکاری خانواده و مدرسه در ایجاد محیط امن و آرامش بخش به موفقیت بیشتری دست پیدا می کند.

نویسنده : لیلا مومنیان
کارشناس ارشد مدیریت آموزشی

منبع : روزنامه مردم سالاری