بحران آب در اقتصاد جهان

براساس اعلام آژانس بین المللی غذا ۷۰ درصد آب های جهان صرف کشاورزی، ۲۰ درصد صرف صنعت و ۱۰ درصد صرف مصارف خانگی می شود. براساس پژوهش های انجام شده در اثر بروز جنگ های احتمالی خصوصاً در خاورمیانه به ۱۸۰ میلیارد دلار برای حل بحران آب نیاز خواهد بود. پژوهش ها نشان می دهد هر شخص برای زنده ماندن روزانه به ۵ لیتر آب برای نوشیدن، ۵۰ لیتر برای خدمات و استفاده های بهداشتی نیاز دارد اما بیشترین آبی که انسان مصرف می کند مربوط به غذاهایی است که تولید می نماید. به عنوان مثال برنج در بسیاری از کشورهای فقیر و در حال توسعه از جمله مواد غذایی اساسی به شمار می رود که خصوصاً کشورهای پرجمعیت جنوب شرق آسیا در این خصوص قابل ذکرند و برای تولید مصرف روزانه برنج اشخاص مقادیر زیادی آب لازم است. در کشورهایی همچون کشورهای آمریکای جنوبی که گوشت بیشتر مصرف می کنند رقم مصرف آب برای تولید آن در سطح بالایی است.
اگرچه کره زمین مملو از مقادیر زیادی آب است اما با این وجود خطر کم آبی جامعه بشریت را تهدید می کند. پدیده کم آبی در آمریکا و آفریقا بیشتر نمود دارد به طوری که در کشور لیبی آ ب های عمق صحرا با هدف انتقال به مناطق مسکونی مکیده می شود و درکشور چین نیز برای یافتن آب های سالم حفاری های هزار متری صورت می گیرد. همچنین تعداد زیادی از دریاچه های جهان در حال خشک شدن هستند و یا این که کاملاً خشک شده اند. برای مثال دریاچه چاد که مقدار زیادی از آبش صرف کشاورزی می شد به سرعت در حال خشک شدن است. دریاچه وال نیز که دارای آب شور بوده به طور کامل خشک و از نقشه جهان حذف شده است. اکنون خشک شدن دریاچه های جهان به یک معضل اصلی تبدیل شده که رودخانه ها و چشمه ها نیز از این تهدید در امان نیستند. کارشناسان بشدت بر ضرورت متوقف کردن اسراف آب و جلوگیری از نابودی جنگل ها تأکید می کنند.
یکی دیگر از مسائل قابل توجه درباره کاهش آب ها خطر مرگ انسان ها به علت تشنگی و یا گرسنگی است که اکثر انسان ها به این مسأله توجهی ندارند و یا این که اصلاً احتمال وقوع چنین مسأله ای را احساس نمی کنند اما کارشناسان درباره این مسأله نیز هشدار می دهند.
در عین حال میانگین مصرف آب توسط انسان ها سال به سال افزایش می یابد. برای مثال مصرف آب در سطح جهان طی سال های ۲۰۰۰ الی ۲۰۰۵ سه برابر افزایش یافته است. بنابراین با توجه به افزایش جمعیت فعلی و احتمال اضافه شدن ۲‎/۵ میلیارد نفر دیگر به جمعیت جهان چه اتفاقی خواهد افتاد. خصوصاً با توجه به انفجارهای جمعیتی که در چین، هند، آفریقا، خاورمیانه و آمریکای لاتین رخ می دهد و همچنین شیوه های کشاورزی که با مصرف زیاد آب همراهند در حال افزایش اند.
از جمله مناطقی که بشدت تهدید می شود منطقه خاورمیانه است که از موریتانی در غرب شروع و به شبه جزیره عربی در غرب خاتمه می یابد. نکته قابل توجه درباره این منطقه آن است که ۸۷ درصد از اراضی آن را صحراها تشکیل داده اند. در سال ۱۹۵۰ ذخیره سالانه قابل دسترسی برای هر فرد ۴۰۰۰ متر مکعب بوده که امروز به کمتر از ۱۰۰۰ متر مکعب رسیده است و انتظار می رود این رقم تا سال ۲۰۵۰ به ۵۷۷ متر مکعب آب کاهش خواهد یافت.
کارشناسان آب جهان عرب اعلام می کنند جهان عرب ۵ درصد ساکنان جهان یعنی ۳۸۵ میلیون نفر را در خود جای داده است این در حالی است که فقط یک درصد منابع آبی جهان را در اختیار دارد. اگرچه در منطقه عربی آب های زیرزمینی وجود دارد اما آنها نیز به علت افراط در استخراج و افزایش شوری در معرض تهدید و خشک شدن قرار دارند. همچنین ۵۰ درصد آب منطقه عربی از رودخانه هایی تأمین می شود که خارج از مرزهای منطقه سرچشمه می گیرند از جمله نیل، دجله و فرات. بنابراین تکیه بر آنها در وضعیت متزلزلی قرار دارد زیرا عواملی همچون عدم استقرار سیاسی و درگیری ها توسعه زیرساخت های آبی را با موانع جدی روبه رو می کند. توزیع آب در میان کشورهای عربی نیز وضعیت نابسامانی دارد در حالی که کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در دستیابی به آب های آشامیدنی از وضعیت خوبی برخوردارند اما اوضاع توزیع آب در سومالی، فلسطین و یمن بسیار ضعیف است. شایان ذکر است کشور عربستان در سال ۲۰۰۲ ، ۷ درصد از درآمدهای نفتی خویش یعنی ۳۴ میلیارد را در بخش آب سرمایه گذاری کرد.
قرار است برای حل معضل آب در جهان در سال ۲۰۰۹ ترکیه در استانبول میزبان کنفرانس جهانی آب باشد که وزرایی از ۱۲۰ کشور جهان و ۲۰ هزار نماینده از سراسر جهان در آن شرکت خواهند داشت.
براساس آمارهایی که روزنامه ایندیپندنت انگلیس منتشر کرده اگر ۱‎/۱ میلیارد نفر دیگر آب آشامیدنی مناسب نداشته باشند یک سوم ساکنان کره زمین با بحران هایی مواجه خواهند شد. این در حالی است که هم اکنون در سطح جهان افراد زیادی به علت عدم مصرف آب سالم راهی بیمارستان ها می شوند و روزانه ۳۴ هزار نفر به علت عدم مصرف آب سالم و بهداشتی می میرند. در حال حاضر حدود ۱‎/۵ میلیارد انسان که اکثرشان در نیمه جنوبی کره زمین واقع اند به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارند. گفتنی است آب های سالم ۲‎/۵ درصد از مجموع کل آب های کره زمین را تشکیل می دهند که دوسوم این آب ها یخ زده هستند و نسبت آب های موجود در دریاچه ها ، رودخانه ها و عمق زمین نیز در حال کاهش است. احتمال می رود در نتیجه استمرار افزایش دمای کره زمین بحران های نظامی به وقوع بپیوندد. از جمله جنگ ها و درگیری های احتمالی در آینده می توان به درگیری میان اسرائیل، اردن و فلسطین، ترکیه و سوریه، چین و هند، آنگولا و نامیبیا، اتیوپی و مصر، بنگلادش و هند اشاره کرد.

مترجم: اسد شکورپور

منبع : روزنامه ایران