استان آذربایجان غربی

استان آذربایجان غربی با وسعت ۴۳۶۶۰ کیلومتر مربع در شمال غرب کشور ایران قرار دارد و از جمله کهن ترین استان های ایران می باشد. مرکز این استان شهر ارومیه است و شهرهای تابعه این استان: خوی، ماکو، سلماس، سردشت، مهاباد، میاندوآب، نقده، پیرانشهر، اشنویه، بوکان، تکاب، شاهین دژ و سیه چشمه (چالدران) می باشد. اکثریت مردم این استان پیرو دین اسلام و مذهب شیعه بوده؛ ولی مردم شهرهای مهاباد، سردشت و پیرانشهر بیشتر اهل تسنن و کرد نشین هستند. تعدادی از اقلیت های مسیحی، یهودی و زرتشتی نیز در ارومیه زندگی می کنند.
آذربایجان در فارسی میانه؛ آتورپاتکان، در آثار کهن فارسی؛ آذربادگان و در فارسی کنونی آذربایجان نامیده می شود. تاریخ باستانی آذربایجان با تاریخ قوم ماد درآمیخته است. قوم ماد پس از مهاجرت به ایران، قسمت های غربی ایران از جمله آذربایجان را تصرف کرد. بعد از غلبه اسکندر مقدونی بر ایران، سرداری به نام آتوپارت در آذربایجان ظهور کرد و این سرزمین به نام آتوپارتگان معروف شد. در زمان حکومت سلوکی ها، ناحیه آتوپارتگان پناهگاه و تکیه گاه ایرانیت در مقابل یونانیت شد. حکومت های محلی متعددی قدرت را در آذربایجان به دست گرفتند. پس از تصرف آذربایجان به دست شاه اسماعیل اول صفوی، آذربایجان مرکز عمده گردآوری قوای نظامی برای شاهان صفوی گردیده و در زمان صفویه آذربایجان محل جنگ های خونین میان سپاهیان ایران و عثمانی شد که جنگ چالدران از عمده ترین آنها به شمار می رود. در آن جنگ سید صدرالدین وزیر اعظم شاه اسماعیل صفوی به شهادت رسیده و مقبره ایشان هم اکنون در چهار کیلومتری شهر چالدران در روستای سعدل قرار دارد.
این استان یکی از دیدنی ترین استان های کشور، با آثار تاریخی، طبیعی و جذابیت های گردشگری فراوان است. از لحاظ تعداد نقاط دیدنی، شاید کمتری استانی در ایران قدرت رقابت با آذربایجان غربی را داشته باشد. وجود آثار باستانی همچون تخت سلیمان، تپه حسن لو، قره کلیسا و ... با قدمت بسیار طولانی، نشان از تمدن کهن این منطقه از کشور عزیزمان دارد.
● جغرافیای استان آذربایجان غربی، وزارت آموزش و پرورش
▪ آثار باستانی، جاذبه های گردشگری و مناطق دیدنی مهم شهرستان مهاباد
مهاباد یکی از شهرهای مهم آذربایجان غربی است که در جنوب دریاچه ارومیه واقع شده است. این شهر نیز مانند سایر شهر های استان دارای آب و هوای سرد سیری است و بهترین زمان برای سفر به آن از اردیبهشت تا مهر ماه و به ویژه تابستان می باشد. جمعیت زیاد و وجود مراکز خدماتی و دولتی، این شهر را به یکی از شهرهای مهم استان تبدیل کرده است. یشتر مردم این منطقه کرد و اهل تسنن بوده و دارای مذهب شافعی هستند؛ و از این رو نام امام شافعی بر روی بسیاری از کوچه ها و خیابانها و مساجد دیده می شود.
این شهر در میان شهرهای استان به عنوان یک شهر کاملا توریستی و با جذابیت های فراوان شناخته شده و در ایام تعطیل به خصوص در فصل تابستان، سیل عظیم مسافران از شهرهای اطراف به سمت این شهر سرازیر می شود. مهاباد دارای مردمی بسیار با فرهنگ و مبادی آداب است؛که از حضور گردشگران استقبال خوبی می کنند و برخورد بسیار مناسبی با توریست و گردشگر خارجی دارند به نحوی که این شهر در بین شهر های اطراف عنوان "پاریس کوچولو" را به خود اختصاص داده است و اگرچه کمبود هتل و اماکن اسکان گردشگر در این شهر مشهود است اما باتوجه بیشتر این شهر می تواند به ویژه برای تحقیقات مردم شناسانه محلی بسیار مناسب باشد.
سد مهاباد و رودخانه آن، پارک ملت و بازار اجناس خارجی از جمله مراکز تفریحی و دیدنی شهر به حساب آمده و علاوه بر آن وجود غار دیدنی سهولان و غار تاریخی فخریگاه در نزدیکی این شهر نیز امتیازی برای جذب گردشگر می باشد.
▪ آثار باستانی، جاذبه های گردشگری و مناطق دیدنی مهم شهرستان ماکو
شهر ماکو مرکز شهرستان ماکو، در شمال غربی آذربایجان غربی واقع شده و دارای موقعیت جغرافیایی و نظامی مهمی است؛ زیرا در سرحد سه کشور ایران، ترکیه و جمهوری آذربایجان قرار گرفته است. بر اساس همین اهمیت، روس ها در زمان جنگ جهانی راه آهنی از شاه تختی به بایزید دایر نمودند که از شهر ماکو می گذشت و قریب ۱۵۰ کیلومتر آن در خاک ایران بود. متاسفانه اکنون این مسیر راه آهن به کلی مخروبه شده و غیر قابل استفاده است. این شهر از طرف شمال به رود ارس، از طرف مغرب به کدوک کلامه (سرحد ترکیه)، از طرف مشرق به پل خدا آفرین ارس و از طرف جنوب به خاک ترکیه و خوی محدود می شود. شهرستان ماکو، کوهستانی بوده و کوه های متعددی در آن قرار دارند.
منطقه چالدران و کلیسای طاطاووس (قره کلیسا) نیز در این شهرستان واقع شده اند. اس. جی. ویلسون، کشیش آمریکایی پس از گذر از شهر ماکو در باره آن چنین نوشته است: "همچنان که به ماکو نزدیک شدیم جاده مارپیچ از میان دره باریکی گذشت که از میان آن رودی به همین نام در جریان بود و پی در پی به شکل آبشارهای غران کوچکی فرو می ریخت. در یکی از این خمیدگی های کوهستان ناگاه منظره شهر ماکو به صورت دلپذیر و شگفت آوری در برابر دیدگانم پدیدار شد. کوهستان های برهنه پر صخره، ناگهان در دو سو سر به آسمان کشیده و دست کم به ارتفاع هزار پا گردن برافراشته بودند. کوهی که در سمت راست قرار دارد، هر قدر بالا می رود بر آمدگی پیدا می کند و همچون سایبانی بر فراز شهر گسترده می شود. در فرورفتگی صخره ها، قلعه ای ساخته اند ".
ماکو در دوره های مختلف تاریخ به نام های مختلفی معروف بوده که از آن جمله می توان به نام های شاوارشان، ماکویه، قلعه قبان، آرتاز، روسا، مادکوه و مکی اشاره نمود. به جرئت می توان گفت که ماکو یکی از دیدنی ترین شهرهای ایران است. هنگامی که درون شهر قدم می گذارید به واقع از دیدن آن لذت می برید. مخصوصا با غروب آفتاب و سرخ شدن آسمان و کوه های سنگی اطراف شهر، زیبایی ها چندین برابر می شود. کلاهک سنگی ماکو و لانه لک لک ها که در گوشه گوشه شهر و جاده ها بر روی تیرکهای برق و منبع های آب ساخته شده اند نیز از دیدنی های جالب ماکو است.
این شهر به دلیل آنکه در کنار مرز و گمرک بازرگان واقع شده است محل عبور مسافرینی است که قصد دارند از طریق زمینی به ترکیه سفر کنند و از این رو افراد زیادی روزانه در این شهر رفت و آمد می کنند که با توجه به این موضوع امکانات شهر بسیار کمتر از میزان لازم بوده و به خصوص جهت اسکان مسافرین در فصلهای پر مسافر با مشکل مواجه است.
این موضوع توجه فوری به احداث هتل و مسافرخانه های لازم و همچنین ایجاد ایستگاهی جهت ارائه اطلاعات لازم گردشگری را ایجاب می کند.
▪ آثار باستانی، جاذبه های گردشگری و مناطق دیدنی مهم شهرستان نقده
نقده یکی از شهرهای کوچک و سرسبز آذربایجان غربی است که جنوب دریاچه ارومیه واقع شده است. شهری است پر از باغات سیب، با درختان پر میوه که جای جای شهر را دیدنی کرده است. نقده از جمله شهرهای دو زبانه آذربایجان است که تقریبا به طور مساوی آذری و کرد دارد، به همین دلیل بیشتر مردم این شهر به هر دو زبان آشنایی داشته و می توانند به هر دو زبان صحبت کنند.
جام زرین حسن لو از یکی از روستاهای این شهر بدست آمده و یکی از مهمترین آثار باستانی این شهر؛ تپه تاریخی حسن لو است. تپه ای که از لحاظ قدمت و تنوع آثار بدست آمده شاید هم ردیف "شهر سوخته زابل" و "تپه سیلک کاشان" باشد.
یکی دیگر از دلایل شهرت نقده، وجود مزار یکی از کوهنوردان مشهور ایران به نام "محمد اوراز" در این شهر است که خود باعث شده عده زیادی برای حضور بر مزار این ورزشکار عازم زادگاه او شوند
▪ آثار باستانی، جاذبه های گردشگری و مناطق دیدنی مهم شهرستان ارومیه
ارومیه یا اورمیه مرکز استان آذربایجان غربی، یکی از شهرهای قدیمی ایران به شمار می رود که قدمت آن به ۲۰۰۰ ق. م. می رسد. این شهر در جلگه وسیع و سرسبزی که اطراف آن تا کیلومترها پوشیده از باغات انگور و سیب و مزرعه می باشد، واقع گردیده است. مورخین معتقدند که نام اصلی این شهر "چی چست" بوده ولی درباره نام فعلی آن اختلاف نظر وجود دارد. برخی معتقد هستند که اورمیه از دو کلمه اور+میه تشکیل یافته است که "اور" به معنی جا و مکان و "میه" به زبان آشوری یعنی آب. این شهر در دوران حکومت رضاخان بنام رضائیه تغییر نام داده بود که پس از پیروزی انقلاب، مجددا به نام اصلی خود یعنی ارومیه بازگشت.
ارومیه یکی از شهرهای زیبا و دیرپای آذربایجان غربی در جلگه ای بطول ۷۰ کیلومتر و به عرض ۳۰ کیلومتر و در کنار دریاچه لاجوردی به همین نام گسترده شده است. این شهر به علت آب و هوای معتدل و داشتن مناظر زیبا یکی از شهرهای توریستی کشور است. تنوع مذهبی در شهر ارومیه بسیار زیاد است و شیعه، سنی، یهودی، آشوری و ارمنی ها در کنار هم و به صورت کاملا مسالمت آمیز زندگی می کنند. به فراخور تنوع مذهبی تنوع زبانی نیز در این شهر بسیار زیاد است. مردم این شهر به زبان های ترکی، کردی آشوری و ارمنی صحبت می کنند. ولی اکثر قریب به اتفاق آنان به زبان های ترکی و کردی (و البته زبان رسمی کشور: پارسی) مسلط هستند و نباید چندان در زمینه برقراری ارتباط با مردم این شهر نگران بود.
تنوع محصولات کشاورزی در استان آذربایجان غربی مخصوصا شهر ارومیه باعت شده که این استان از اهمیت ویژه ای از این لحاظ برخوردار باشد. باغات گسترده انگور و سیب از شهرت خاصی نسبت به شهرستان های دیگر برخوردار است و نظر هر بیننده ای را در فصل تابستان به خود جلب می کند. تنوع انگور و سیب ها در نوع خود کم نظیر است.
▪ آثار باستانی، جاذبه های گردشگری و مناطق دیدنی مهم شهرستان اشنویه
اشنویه یکی دیگر از شهرهای آذربایجان غربی است که در حاشیه غربی این استان قرار گرفته. این شهر دارای اثر تاریخی و طبیعی معروفی نیست. طبق گفته مسئولین شهر، طی حفاری های انجام شده، دو عدد میش سنگی کشف شده است که این میش ها هم اکنون در ساختمان شهرداری اشنویه نگهداری می شود. در مورد قدمت و اهمیت این میش ها اطلاعات زیادی وجود ندارد.
طبق بررسی های انجام شده، در این شهر به غیر از این دو میش، اثر باستانی خاص دیگر کشف نشده، البته وجود این دو میش نشان از تمدن های قدیمی موجود در این شهر دارد که با اندک جستجو شاید به آثار دیگری بتوان دست یافت.
▪ آثار باستانی، جاذبه های گردشگری و مناطق دیدنی مهم شهرستان بوکان
بوکان یکی دیگر از شهرهای کرد نشین آذربایجان غربی است که به دلیل قرار گرفتن مزار "حسن زیرک" از اعتبار خاصی در نزد کردزبانان آذربایجان و سایر نقاط برخوردار است. بوکان شهر کوچکی در جنوب شرقی مهاباد است که در آخرین بازدید تیم آنوبانینی به گفته افراد محلی اثر باستانی یا طبیعی شناخته شده ای در آن وجود ندارد.
▪ آثار باستانی، جاذبه های گردشگری و مناطق دیدنی مهم شهرستان تکاب
تکاب با وجــود آثار باستانی فراوان و دیرین و منابع طبیعی و معدنی در اطراف آن، یکی از غنی ترین شهرستان های استان آذربایجان غربی است. اقتصاد این شهرستان بیشتر وابسته به کشاورزی و دامداری می باشد. همه ساله صدها نفر از نقاط مختلف دنیا از آثار باستانی این شهر به خصوص تخت سلیمان (آتشکده آذرگشسب) که جزو میراث جهانی یونسکو است بازدید می کنند.
از مناطق دیدنی این شهرستان کوه زندان، آبشار قینرجه ، آب گرم های مختلف ، چمن متحرک و تخت سلیمان می باشد. کوه بلقیس در نزدیکی تکاب یکی از زیباترین مکان های گردشی و تفریحی است و در تابستان از آب و هوای بسیار خوبی برخوردار است. شهر تکاب به دلیل آنکه در حاشیه شاهراه های ارتباطی کشور کشور قرار ندارد در مقایسه با اهمیت آن، امکانات تفریحی، رفاهی و توریستی محدودی دارد که نظر به وجود تعدادی از مهمترین آثار باستانی کشور در این منطقه لزوم گسترش هرچه بیشتر امکانات گردشگری منطقه انکار ناپذیر است. وجود چهارمین اثر ثبت شده ایران در آثار جهانی یونسکو، آنچنان اهمیتی به این شهر داده که به مراتب امکانات بیشتری را می طلبد.
در صورتی که قصد مسافرت به این شهر را داشتید حتما با برنامه ریزی دقیق این کار را انجام داده و به دلیل محدودیت اتوبوس های خروجی قبل از مسافرت برای بازگشت برنامه ریزی داشته باشید.
▪ آثار باستانی، جاذبه های گردشگری و مناطق دیدنی مهم شهرستان خوی
خوی به عنوان مهد تمدن ۶۰۰۰ ساله که در سالنامه های آشوریان بنام حویه وه (hovaiava) و در تورات بنام حویه (hovaiya) و در کتاب "العالم من المشرق الی المغرب" با نام خویه (khovaiya) و بالاخره در سال۲۵۰ هجری قمری، ابن خرداد در کتاب "المسالک و الممالک" بنام کنونی خوی، از آن یاد می کند. در برخی نوشته ها وجه تسمیه خوی را از کلمه معادل کردی به معنای نمک و برخی دیگر از کلمه ای ارمنی به معنای قوچ برداشت شده می دانند که در مورد آن تردید وجود دارد.
بر طبق سنگ نوشته های آشوری، خوی شهری آباد بوده و احتمال دارد، لقب "هزاردیه" که در سنگ نبشته های آشوری آمده در مورد این شهر باشد، که هرتسفلد به آن اشاره کرده است. بنا به گفته مرحوم علامه دکتر رزیاب خویی، نام "خوی"، در سنگ نبشته "داریوش" شاه هخامنشی نیز، با قریب همین تلفظ آمده که خود نمادی از قدمت تاریخی این شهر است.
آثار باستانی متعددی در این شهر وجود دارد که از میان آنها می توان به مناره شمس تبریزی، مسجد مطلب خان، دروازه سنگی و پل خاتون اشاره نمود.
▪ آثار باستانی، جاذبه های گردشگری و مناطق دیدنی مهم شهرستان سردشت
شهرستان سردشت در جنوب غربی آذربایجان غربی و در فاصله بسیار نزدیک (حدود ۵ کیلومتری) مرز عراق واقع شده است. سردشت شهری ساخته شده بر ارتفاعات و به معنای واقعی دیدنی است. نام سردشت هم شاید به دلیل موقعیت آن نسبت به محیط اطراف انتخاب شده باشد. کوه های اطراف شهر و به خصوص کوه های قرار گرفته بین پیرانشهر و سردشت، پوشیده از درخت و کاملا جنگلی است. جنگلی بسیار زیبا که تنها مشابه آن را در میان جنگل های شمال می توان دید.
برخلاف آنچه گفته می شود؛ سردشت شهر ناامنی به نظر نمی رسد. به نحوی که در روزهای تعطیل فصول گرم، همانند بسیاری از شهرهای توریستی کشور، در جای جای شهر چادرهای مسافرتی برپا شده و مسافران شب را در چادر به صبح می رسانند. سردشت از لحاظ مناظر و مناطق طبیعی دیدنی کاملا غنی است. جنگل های بکر و آبشار معروف و زیبای شلماش، از جمله نقاط دیدنی این شهرستان محسوب می شود.

منابع:
anobanini
azagh (dot) iplf (dot) ir

منبع : سایت جامع گردشگری ایران