دژهای دفاعی ایران در شمال غرب

قلعه های زیبا و سر به فلک کشیده آذربایجان شرقی، به عنوان جاذبه های گردشگری این منطقه، دژهای مستحکم دفاعی ایران در مقابل بیگانگان در زمان قدیم بوده اند.
سرداران و دلاورمردان جان بر کف در ایران قدیم و در سلسله ها و حکومت های فراوانی در این خطه از مرز و بوم ایران دفاع کرده اند. نزدیکی به مرزها، تاریخی و باستانی بودن منطقه، تأسیس و انقراض سلسله ها و حکومت های مختلف و پایتخت قرار گرفتن تبریز در سلسله های سلجوقیان، ایلخانیان، جلایریان، ترکمانان و صفویه و ولیعهدنشینی در دوره قاجار این خطه از کشور را دارای آثار باستانی مهم و متعددی کرده است که از جمله آنها می توان به قلعه های تاریخی آن اشاره کرد.
● قلعه کردشت جلفا
مجموعه کردشت و قلعه کردشت جلفا یکی از زیباترین مجموعه های معماری ایرانی در ساحل رود ارس و ۸۰ کیلومتری شرق جلفا در روستای کردشت بعداز پایانه های مرزی نوردوز و روستای زیبای دوزال واقع شده است.
«کوردش» و «کوردشت» از جمله نام های رایج در منطقه جلفاست که کور در ترکی به معنای بزرگ، پر و حجیم است.
در کتاب عالم آرای عباسی این روستا را قطعه ای از بهشت معرفی کرده و از میوه ها و انار آن تعریف ها می کند. قلعه کردشت یکی از دژهای معروف دفاعی ایران به شمار می رفت و در دوره قاجاریه بویژه در جنگ های ایران و روس کاربرد نظامی داشته است.
قدمت خود قلعه مربوط به قرن ۱۲ه.ق بوده ولی براساس متون تاریخی مجموعه کردشت و سایر بخش های آن در دوره قاجار و در زمان نایب السلطنه عباس میرزا و جنگ های ۳۰ ساله ایران و روس ساخته شده است. مجموعه کردشت شامل ۸ بنای تاریخی عمارت، حمام بزرگ و حمام کوچک، مسجد غریب، دیوانخانه، یخچال تاریخی، قلعه کردشت و ساخلو (پادگان نظامی) است. مجموعه کردشت جلفا
از جمله بناهای طرح ملی پردیسان بوده که زیر نظر دفتر اجرایی طرح و با نظارت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان آذربایجان شرقی مرمت و بازسازی شده است.
● قلعه ضحاک هشترود
این قلعه در ۲۰ کیلومتری هشترود واقع شده و قدمت آن مربوط به دوره های اشکانی و ساسانی است. قلعه ضحاک دارای یک پاویون آجری دوره اشکانی بوده و برای نخستین بار از سوی یک باستان شناس آلمانی معرفی شده است. بارو و دیوارهای بلند این قلعه باستانی هنوز پابرجاست.
● قلعه پشتو هوراند
قدمت قلعه پشتو به اوایل اسلام مربوط بوده و در بخش هوراند شهرستان اهر واقع شده است. این قلعه در ارتفاع بیش از ۳ هزار متری بنا شده است و تنها ورودی آن دارای پله سنگی است.
● قلعه بابک کلیبر
این بنا که به نام های بذ، جمهور و جاویدان نیز مشهور بوده مرکب از قلعه و قصر بوده که در ارتفاع ۲ هزار و ۶۰۰ متری از سطح دریا ساخته شده است. قلعه بابک در شهرستان کلیبر و در ۱۸۳ کیلومتری شمال شرقی تبریز در بالای کوه واقع شده که اطراف آن را جنگل های انبوه و زیبای ارسباران پوشانده است. این قلعه مقر مقاومت بابک خرمدین در جنگ های مختلف در برابر تجاوز بیگانگان به کشور بوده است.
* قلعه جوشین ورزقان
قلعه جوشین بر فراز کوهی که ۳ طرف آن را شیب های دیوار مانند احاطه کرده واقع شده است. این قلعه مربوط به اوایل اسلام بوده و در ۲۶ کیلومتری غرب شهرستان ورزقان واقع شده است.
● قلعه دختر میانه
این قلعه در ۲۴ کیلومتری شمال شرقی میانه و در نزدیکی جاده ابریشم یکی از مهم ترین گذرگاه های مهم اقتصادی قدیم قرار گرفته است. این قلعه در قرن ۷ ه.ق ساخته شده و به همین نام پل دختر میانه با فاصله ۲ کیلومتری از قلعه دختر در نزدیکی جاده میانه - زنجان قرار دارد.

منبع : روزنامه ایران