ریزش مخاطبان هنر هفت

آمار مخاطبان سینما طی هفت سال اخیر نمایانگر این است که سینمای ایران حتی با وجود اینکه فروش برخی فیلم‌ها طی یکی دو سال اخیر به فروش یک میلیارد تومانی نیز نزدیک شده یا از آن عبور کرده، همچنان با ریزش مخاطب مواجه است.
نحسی سال ۸۶ برای سینمای ایران شاید به این زودی‌ فراموش نشود؛ به طوری که به گفته بعضی تهیه‌کنندگان در فروردین‌ماه این سال قاچاق به جایی رسید که تا تعطیلی سینماها چیزی باقی نمانده بود.
روند رو به نزول استقبال مخاطبان از فیلم‌های ایرانی در این سال همچنان ادامه یافت و حتی جرقه‌هایی مانند «اخراجی‌ها» و «توفیق اجباری» هم با فروش میلیاردی خود نتوانستند بحران سال‌های اخیر را از سینماها دور کنند.
براساس آمارهای جدید، تعداد مخاطب سینمای ایران طی شش سال اخیر به شکل قابل توجهی کاهش یافته و این موضوع می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد.
گسترش ماهواره، اینترنت، دستگاه‌های دیجیتالی پخش فیلم، پایین‌بودن کیفیت سالن‌های سینما، تنگ‌تر شدن حلقه‌های ممیزی از جمله عواملی هستند که هر کدام به تنهایی یک تهدید بالقوه برای صنعت سینما به شمار می‌آیند، با این حال نمی‌توان این موضوع را فراموش کرد که چنین تهدیدهایی کم و بیش در تمامی کشورهای جهان وجود دارند؛ ولی افول صنعت سینما در ایران شاید به عوامل دیگری چون برنامه‌ریزی نامناسب و حمایت ناکافی دولت از این صنعت نیز ارتباط داشته باشد.
● سال به سال دریغ از پارسال
آمار مخاطبان سینما طی شش‌سال اخیر نمایانگر این است که سینمای ایران حتی با وجود اینکه فروش برخی فیلم‌ها طی یکی دو سال اخیر به فروش یک میلیارد تومانی نزدیک شده یا از آن گذشت، همچنان با ریزش مخاطب مواجه است. براین اساس در سال ۱۳۸۰ تعداد مخاطبان سینمای ایران به ۹میلیون نفر رسید که این میزان بالاترین میزان مخاطب طی شش سال گذشته است. پس از این در سال ۱۳۸۱ تعداد مخاطبان به ۸میلیون و سپس در سال ۱۳۸۲ به شش‌میلیون کاهش یافت.
در سال ۱۳۸۳ وضعیت کمی بهبود یافت و تعداد مخاطبان سینما دوباره به مرز ۸میلیون نفر رسید؛ اما امسال دوباره ورق برگشت و میزان استقبال مخاطبان از فیلم‌های سینمایی به ۵میلیون (تا آخر آبان) کاهش یافته است. وضعیت برای مخاطب، طی سال‌جاری با توجه به در پیش بودن جشنواره فیلم فجر و عدم اکران فیلم قابل توجهی تا پایان سال عملا چشم‌انداز روشنی ندارد. در همین حال نگاهی گذرا به متوسط قیمت بلیت فیلم‌های موفق سینما طی شش سال اخیر نشان‌دهنده رشد ۵۰درصدی قیمت بلیت در این مدت است. در واقع می‌توان گفت با افزایش قیمت بلیت هر چند درآمد فیلم‌ها رشد نشان می‌دهد، اما از طرف دیگر تعداد مخاطبان کاهش یافته است.
● خط‌قرمزها و ممیزی
منیژه حکمت کارگردان و تهیه‌کننده زن ایرانی در ارتباط با کاهش مخاطب طی چند سال اخیر گفت: ما در سال ۱۳۸۰فیلم‌های اجتماعی بسیار خوب و شایسته‌ای داشتیم که از لحاظ فرم و محتوا و موضوع در سطح کیفی بسیار بالایی نسبت به سال‌های ۸۶ برخوردارند پس این قضیه کاملا طبیعی است زیرا مخاطب نیز فیلم خوب را می‌شناسد. شاید برایتان جالب باشد بدانید که در آن سال‌ها با وجود اینکه قیمت بلیت بین ۳۰۰ الی ۴۰۰تومان بود؛ اما فروش‌هایی معادل ۷۰۰هزار تومان به بالا را داشتیم.
کارگردان فیلم «سه‌زن» توضیح داد: چگونه می‌توان با وجود خط‌قرمزهای فراوانی که در سینما وجود دارد و طی سال گذشته به شدت اعمال شده سوژه‌های متفاوتی را ارائه کرد، در حال حاضر ما با بایدها و نبایدهای فراوانی حتی بیشتر از تلویزیون رو‌به‌رو هستیم؛ به طوری که اوضاع تلویزیون از لحاظ تنوع موضوعی بهتر از سینما شده است. مخاطب ما نیز دلیلی برای آمدن به سینما ودیدن سوژه‌های تکراری نمی‌بیند؛ متاسفانه این بحران وجود دارد و اگر سیاست‌گذاری درستی صورت نگیرد، این روند تعداد مخاطبان سیر نزولی خود را ادامه خواهد داد.
● سینما مکانیکی نیست
عبدا... علی‌خانی تهیه‌کننده و مدیرعامل پویافیلم نیز درباره دلایل کاهش مخاطب سینما طی سال‌های اخیر گفت: این قضیه عوامل بسیار زیادی را شامل می‌شود اما دو علت اساسی دارد. فیلم‌های ما متاسفانه از سال ۸۰ به بعد از کیفیت مطلوبی برخوردار نیستند و از طرف دیگر هم شهر نسبت به ۶سال گذشته توسعه پیدا کرده و ما از لحاظ اطلاع‌رسانی هنوز در جایگاه ۶سال قبل خودمان هستیم که حتی در مواردی نسبت به ۶سال گذشته اطلاع‌رسانی ضعیف‌تر هم شده است. مثلا: امسال دیگر اجازه پخش تیزرهای تبلیغاتی را از ماهواره نداشتیم. بحث تورم نیز از طرف دیگر دامن‌گیر این صنعت شده است به طور مثال ما برای ۱۰دقیقه تبلیغ یک تیزر تلویزیونی برای فیلم کلاغ‌پر با ۷۰درصد تخفیفی که به ما داده شد مبلغی معادل ۳۰میلیون تومان هزینه کردیم.
تهیه‌کننده فیلم کلاغ‌پر در ارتباط با تاثیر سالن‌های سینما در کاهش یا جذب مخاطب گفت: یکی از عمده‌ترین عواملی که باعث جذب یا عدم جذب مخاطب در یک سینما می‌شود، کیفیت سینماها است. فضای فیزیکی سینماهای ایران متاسفانه در حال حاضر از لحاظ کیفیت در سطح بسیار پایینی قرار دارد؛ به عنوان مثال سینماها از تهویه مناسب، صندلی استاندارد، نور، کیفیت پرده و حتی تهویه مناسب در جایگاه پایینی قرار دارند. بیننده‌ای هم که به سینما می‌رود چون به صرف تفریح، سینما را انتخاب کرده خود را مجبور نمی‌بیند تا هر شرایطی را برای دیدن یک فیلم در سینما بپذیرد؛ چون سینما مکانیکی نیست که انسان در بدترین شرایط هم فضای مکانیکی را در سرما و گرما تحمل کند که ماشینش درست شود، پس در خانه خود می‌ماند یک DVDPlayer می‌گیرد در بهترین فضا فیلم مورد علاقه خود را با کمترین قیمت و در آرامش نگاه می‌کند.
علی‌خانی در پایان اضافه کرد: متاسفانه هر روز جغرافیای تهران گسترده‌تر می‌شود و این در حالی است که برای این سطح گسترده سینما نداریم. به عنوان مثال در شرق تهران ما فقط یک سینما داریم و بقیه جاهایی که فیلم نشان می‌دهند، فرهنگ‌سرا هستند که آنها نیز به خاطر بی‌برنامگی و عدم اطلاع‌رسانی درست، در جذب مخاطب ضعیف است.
● طرح زوج و فرد
علی سرتیپی تهیه‌کننده و مدیرعامل فیلم ایران درباره افت شدید مخاطب در سینماهای ایران گفت: متاسفانه در فضای کلی سینما دیگر تنوع موضوع وجود ندارد و به همین علت نیز کیفیت فیلم‌های در حال اکران تقریبا در پایین‌ترین سطح خود قرار دارد. در سال ۸۰ تنوع فیلم‌ها بالا بود مسائل ممیزی و انتخاب‌های سلیقه‌ای کمتر به چشم می‌خورد؛ اما جالب است بدانید که هم‌اکنون ما در سینما برای انتخاب یک سوژه با مشکلات بیشتری روبه‌رو هستیم تا در تلویزیون، به طوری که به صراحت می‌گویم اگر در سینما سوژه سریال میوه ممنوعه مطرح می‌شد، حتما مجوز پخش نمی‌گرفت؛ در حالی که به راحتی در تلویزیون ارائه شد و مجوز هم گرفت.
تهیه‌کننده فیلم نصف مال من نصف مال تو همچنین اضافه کرد: وضعیت اقتصادی مردم نیز در استیصال از فیلم‌ها بسیار موثر است و شاید این هم از عوامل بسیار مهم در پایین آمدن مخاطب به سینما بود. به طوری که حتی تصمیم بر آن شد که برای جذب مخاطب قیمت بلیت از سال ۸۵ هیچ تغییری نکرد اما متاسفانه این کار هم جواب نداد و این روند ادامه داشت. به عنوان مثال اگر یک خانواده برای رفتن به سینما باید هم از بنزین سهمیه‌بندی خود استفاده کنند و هم طرح زوج و فرد را بگذرانند و هم به تعداد اعضای خانواده بلیت تهیه کنند و درنهایت یک شب را بیرون از خانه حتی غذا بخورد. جمع همه این هزینه‌ها و هزینه‌های احتمالی دیگر روی هم قیمت یک دستگاه پخش DVD است که امکان پخش فیلم‌های مختلف را در شرایط خانه می‌دهد.
این تهیه‌کننده در پایان اضافه کرد: در حال حاضر روزنه‌های امید نیز دیده می‌شود؛ اگر به همین صورت ادامه یابد، ممکن است سینما از این وضعیت کنونی نجات پیدا کند، بازسازی و افزایش سینما و استانداردسازی آنها از لحاظ کیفی و ایجاد سینما در شهرستان‌هایی که حتی یک سینما هم ندارد می‌تواند این امکان را برای جذب مخاطب بیشتر به سینما فراهم سازد.
● قاچاق سی‌دی
مرتضی شایسته، تهیه‌کننده و رییس انجمن تهیه‌کنندگان نیز در همین ارتباط گفت: فروردین‌ماه امسال تقریبا سینمای ایران تعطیل شد، زیرا به عنوان مثال درست در روزی که فیلم سنگ‌، کاغذ، قیچی اکران شد CD آن در بازار موجود بود و فیلمی که ۴۰۰میلیون هزینه ساخت آن بود کاملا ضرر داد. این اتفاق به صورت مشابه برای فیلم «ازدواج به سبک ایرانی»
علی معلم، اخراجی‌ها و آتش‌بس تهمینه میلانی هم افتاد. در زمانی که فیلم آتش‌بس روزی ۷ میلیون فروش می‌کرد، با پخش CD‌های آن این فروش به روزی ۴۰۰هزار تومان کاهش یافت.
این قضیه باعث شد تا ضرر بزرگی شامل حال اهالی سینما و حتی صنایع وابسته به آن شود. این مشکل در سال‌های اخیر با وجود آمدن دستگاه‌های DVD و VCD خیلی بیشتر شده چون امکان تکثیر فیلم و سرعت تکثیر آن در این دستگاه‌ها به نسبت آن سال‌هایی که فقط VHS وجود داشت، خیلی بیشتر شده چون حداقل حسنی که در زمان این دستگاه‌ها بود، این بود که حداقل تا اواخر اکران فیلم، نسخه کپی آن بیرون نمی‌آمد.
تهیه‌کننده فیلم بوتیک اضافه کرد: در‌حال‌حاضر قوه‌قضاییه، نیروی انتظامی و وزارت ارشاد به کمک هم سعی در رفع و رجوع این قضیه دارند،‌ اما متاسفانه با وجود اینکه تمام این کارها انجام شد، اما هنوز در سطح شهرستان‌ها با این معضل روبه‌رو هستیم و تا این مسائل به طور کلی رفع نشود و از بین نرود نمی‌توان به رشد مخاطب در سینماهای ایران امیدوار بود.

http://filmania.blogfa.com
فرزاد اژدری