گم شدن در دهکده یی به وسعت جهان

دسترسی به اینترنت، اکنون به بخش مهمی از فعالیت های روزمره بشر تبدیل شده است. در این شبکه گسترده با میلیاردها کاربر حرفه یی و غیرحرفه یی، هر موضوع یا مطلبی که فکرش را بکنید یا در جست وجویش باشید، به راحتی و به سرعت در اختیارتان قرار می گیرد.
در واقع می توان گفت تقریباً دیگر هیچ موضوعی در جهان اطراف ما نیست که در اینترنت وجود نداشته باشد. علاوه بر این، تنوع و سرعت خدمات دهی سازمان ها و مراکز مختلف، با استفاده از یک اتصال ساده و ایستا، یکی دیگر از عوامل مهم در توجه روزافزون افراد به این شبکه جهانی محسوب می شود.
سودمندی افزایش ضریب نفوذ اینترنت در کشورها و تاثیر آن بر شاخص های توسعه انسانی و اجتماعی، بی شک حتی تلاش دولت ها و سازمان های بزرگ فعال در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات را نیز در پی داشته تا با تسهیل دسترسی عمومی به شبکه جهانی وب، میزان استفاده آنلاین از اطلاعات و خدمات را افزایش دهند و موجب صرفه جویی های فراوان در منابع، ظرفیت ها و هزینه های ملی شوند. با این وجود، پرواضح است که در آینده یی نه چندان دور و در پی یک توفیق اجباری، شاهد دسترسی عمومی به شبکه جهانی وب خواهیم بود؛ شبکه یی که حتی عادی ترین و پایین ترین اقشار جوامع نیز سهمی در وسعت و گستردگی آن خواهند داشت.
● خانواده ها، کاربران پروپاقرص
سهم عمده یی از میزان نفوذ اینترنت در جوامع، به کاربران شخصی و خانگی آن تعلق دارد. حتی در سنتی ترین جوامع موجود، اغلب خانواده ها اکنون وسایل ارتباطی جدید از جمله اینترنت را در جمع خود پذیرفته اند. در عین حال بسیاری از خانواده های سنتی و محافظه کار نیز با اغماض به این مساله می نگرند؛ هرچند که به طور مشخص اینترنت را به عنوان یک وسیله اطلاعاتی و ارتباطی مانند تلویزیون یا رادیو به عنوان عضوی از خانواده تحمل نمی کنند.
به هر ترتیب، می توان گفت تمامی خانواده ها در اغلب نقاط جهان، از خانواده های بسته تا خانواده های منعطف و مدرن، بی شک به ارزش اینترنت پی برده اند و به کاربردهای سودمند آن نیز معترفند؛ مطالب علمی و تخصصی، خدمات آنلاین و سریع، صرفه جویی در منابع و هزینه ها، تفریحات و سرگرمی های سالم، ارتقای سطح دانش و بسیاری از منافع دیگر با یک اتصال ساده به این شبکه، برای کلیه افراد خانواده و در هر سنی قابل دسترسی است.
اما باید این نکته را نیز در نظر گرفت که اینترنت به همان اندازه که مفید و سودمند است، منبع تهدید ها، خطرها و ریسک های گوناگون نیز محسوب می شود. این مساله به ویژه کودکان و نوجوانان را به علت آسیب پذیرتر بودن در معرض تهدید شدیدتری قرار می دهد و اتفاقاً این بعد از اینترنت را باید بدون هیچ گونه اغماضی در نظر گرفت.
متاسفانه طبق آمارهای موجود، بسیاری از والدین یا هیچ گونه نظارتی بر فعالیت های آنلاین فرزندان خود ندارند یا این مساله را خیلی جدی نمی گیرند.
● قابل توجه والدین بی احتیاط
جدید ترین تحقیقات در خصوص وضعیت کودکان و نوجوانانی که به شکل آنلاین مورد سوء استفاده و بهره کشی قرار گرفته یا در معرض مستقیم حمله و تهدید های اینترنتی واقع شده اند، نتایج اسفباری را نشان می دهد.
افزایش تعداد کودکان سردرگم و روان پریش که از طریق مشاهده وب سایت های نامناسب و خشن به مشکلات روحی دچار شده اند، تعداد روزافزون وب سایت ها و پایگاه های غیراخلاقی که بهره کشی و سوء استفاده جنسی و جسمی از کودکان و نوجوانان را به شکل حرفه یی دنبال می کنند و... همگی موید این مطلب است که فرزندان ما به شدت توسط فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی ابداع شده توسط خود ما تهدید می شوند.
● راهکار موثر چیست
برای حذف یا دست کم کاهش تهدیدها، صدمه ها و آسیب های وارده به کودکان و نوجوانان به علت دسترسی های نامناسب به اینترنت، سازمان ها و مراکز اصلی فعال در حوزه فناوری اطلاعات، اقدامات موثری را مانند جلوگیری از راه اندازی یا ادامه فعالیت پایگاه های غیراخلاقی و غیرقانونی، محدود کردن عملکرد جست وجو در وب برای برخی از کلمه ها یا عبارت ها و... انجام داده اند. اما هیچ کدام از آنها برای تضمین امنیت کودکان و نوجوانان در اینترنت کافی نبوده و در نهایت تا حد زیادی به راهکارهای مکمل که معمولاً در طرف کاربر یا سمت سرویس گیرنده (Client-side) اجرا می شوند، وابسته است.
در واقع مهم ترین و موثر ترین راهکار، استفاده از نرم افزارهای امنیتی است که شامل سیستم کنترل والدین (Parental Control) باشند. اکنون بسیاری از شرکت های امنیتی این ابزار مهم مدیریتی را در برخی از نرم افزارهای حفاظتی خود گنجانده و در اختیار متقاضیان قرار می دهند.
ابزار کنترل والدین، معمولاً قدرت بازدارندگی موثری در برابر تهدید ها و خطرهای اینترنتی در اختیار دارند و خانواده ها می توانند با تعریف و تنظیم گزینه های مختلف در این ابزار، دسترسی فرزندان خود به محتویات اطلاعاتی تحت وب را کاملاً تحت کنترل و نظارت خود قرار دهند.
قابلیت هایی چون انسداد صفحه ها و پایگاه های نامناسب و خشونت آمیز به شکل بالفعل یا بالقوه، نظارت و کنترل فایل ها و اطلاعات رد و بدل شده به شکل آنلاین، آگاهی از پایگاه ها و مراکز مورد بازدید فرزندان و نیز کلیه آدرس های در دسترس آنها و همچنین قابلیت تعریف زمان و مدت دقیق دسترسی کودکان و نوجوانان به اینترنت در یک جدول زمانی قابل تنظیم توسط خانواده ها، از ویژگی های معمول سیستم های کنترل والدین محسوب می شود. به عنوان نمونه یی از نرم افزارهای امنیتی شامل این سیستم، می توان به نسخه های مختلف برنامه Internet Security محصول شرکت پاندا اشاره کرد.
صرف نظر از اقدامات، فناوری ها و ابزار حفاظتی مبتنی بر برنامه های کاربردی و وب، مطمئناً نقش آموزش، دادن آگاهی صحیح به فرزندان و نیز مسوولیت بخشی به آنها در خصوص برخورد با خطرها و ریسک های امنیتی در اینترنت غیرقابل انکار است.
این مساله با افزایش آگاهی و درک صحیح کودکان و نوجوانان و کاهش آسیب پذیری شدید آنها در محیط بیکران وب، قطعاً برای آنها تاثیری بیش از قطع دسترسی و ممنوعیت استفاده از اینترنت به ارمغان خواهد آورد.

اسماعیل ذبیحی

منبع : روزنامه اعتماد