بازپردازی هویت آمریکایی در سایه جنبش‌های زنان

اگرچه هیلا‌ری کلینتون، نامزد حزب دموکرات، اولین زنی نیست که تلا‌ش می‌کند تا به ریاست جمهوری برسد اما در آمریکا این اولین بار است که یک زن برای احراز منصب ریاست جمهوری تلا‌ش می‌کند.
داوطلب‌شدن یک زن، در میان کاندیداهای مرد، برای ریاست‌جمهوری آمریکا آنچنان در میان دیالوگ‌های دموکرات‌ها و جمهوریخواه‌ها، ماجرای جنگ‌افروزی آمریکا در خاورمیانه، جنگ علیه تروریسم، برگرداندن حیثیت ملی قدیمی به آمریکا و دیگر ماجراهای سیاسی گم شده که گاه یادمان می‌رود بعد از گذشت چند سده از تاریخ آمریکا یک زن در کشاکش زورآزمایی‌های مردانه آمریکا داوطلب حضور پررنگ در عرصه سیاسی است. ‌
هیلا‌ری کلینتون شاید اولین کنشگر آشکار این فضای اجتماعی است اما حضور زنان در جای جای تاریخ شکل‌گیری آمریکا به چشم می‌خورد. بر اساس مطالعه‌ای که موسسه هیات آمریکایی در سال ۲۰۰۱ انجام داده ۷۱ درصد از زنان حقوقدان فعالیت خصوصی دارند، بسیاری از دانشجویانی که وارد مراکز آموزشی حقوق می‌شوند دخترند، ۱۸ درصد از قضات دادگاه‌های فدرال و دادگاه‌های استیناف زن هستند و دو نفر از اعضای دادگاه عالی آمریکا هم زن بوده‌اند. (دادگاه عالی آمریکا شش قاضی دارد) ریشه‌های این آمار جالب را می‌توان با مروری بر تاریخ آمریکا و مرارت‌هایی که زنان پا به پای مردان و گاه تاثیر‌گذارتر از آنان، متحمل شده‌اند، دریافت. در میان اوراق این تاریخ تلا‌ش زنان آمریکایی برای به دست آوردن آزادی و مستقل شدن از حکومت استعماری بریتانیا در دهه‌های ۱۷۶۰ و ۱۷۷۰ جالب‌تر است. سال‌هایی که مردم مستعمرات انگلیس به دلیل فشارهای طاقت‌فرسای عمال انگلیسی نیاز به آزادی و استقلا‌ل را با تمام وجود حس کرده بودند و برای مبارزه با ظلم آماده برای قیام می‌شدند. اتفاقات این سال‌هاست که در واقع سرنوشت آمریکا را با انقلا‌ب و اعلا‌میه استقلا‌ل روشن می‌کند. مقایسه این برهه تاریخی با دوره کنونی از این جهت معنادار است که در هر دو زمان دغدغه هویت یکی از مهمترین موضوعات عرصه عمومی را تشکیل می‌دهد، با این تفاوت که در آن زمان ملت آمریکا سعی در خلق و پردازش Production هویت آمریکایی داشت و امروز در پی جنگ‌افروزی‌های آمریکا در دنیا سعی در ترمیم رسوایی و بازپردازش ‌)Reproduction( این هویت.
● در جست‌وجوی آزادی
با اینکه جنگ هفت ساله مستعمرات آمریکا با نواحی فرانسوی‌نشین شمال (کانادای کنونی) و پیروزی آنها می‌توانست به نفع اتحاد و اعتماد مستعمره‌نشینان و امپراتوری بریتانیا تمام شود، اما این ماجرا ناآرامی‌ها و بی‌اعتمادی‌های مستعمرات را در دهه‌های ۱۷۶۰ و ۱۷۷۰ در پی داشت.سال‌های ۱۷۶۳ تا ۱۷۷۵ دولت بریتانیا تلا‌ش زیادی کرد تا با مقررکردن مالیات برای ایالت‌های آمریکا به‌عنوان بخش بزرگی از امپراتوری‌اش، بخشی از ضررها و قرض‌های مالی جنگ را جبران کند. قانون شکر، قانون تمبر، فرامین تون شند و قانون چای که به قانون اجباری کوارسیو کشیده شد، همه و همه از قوانین مالیاتی این دوره از تاریخ آمریکا است که بر مردم مستعمرات تحمیل شدند. قتل عام بوستون نیز که از جلوه‌های تلخ حضور نظامی انگلیس در خاک آمریکا بود در این سال‌ها (پنجم مارس ۱۷۷۰) اتفاق افتاد. ‌
مقاومت مردم آمریکا در این سال‌ها به آهستگی اما پیوستگی در حال شکل‌گیری بود. توماس هاتچینسون (نماینده انگلیس در ایالت ماساچوست درآن زمان) نیز درباره حق تعیین مالیات از سوی انگلیس، برای ایالا‌تی که نماینده‌ای در مجلس ندارند با ساموئل آدامز(از فعالا‌ن آزادی آمریکا ) به توافقاتی رسیدند. نتایجی که رویکردهایی کاملا‌ متفاوت داشت. هاتچینسون که سیاستی نرم و حمایتی از حکومت انگلیس پیشه کرد و فکر می‌کرد؛ ماجرا با مذاکره حل می‌شود و ساموئل آدامز که برعکس به مخالفت با این سیاست برخاست. این ماجراها تا سال ۱۷۷۵ باعث شدند که مردم مصرانه آزادی‌های خود را اعم از حق وضع قوانین توسط خود، حق زندگی کردن، رهاشده از فشارهای نظامی و حق قانونگذاری توسط خودشان، طلب کنند. ‌
شورش دیگری که در این سال‌ها هم پایه قیام سفیدپوستان آمریکا اهمیت دارد، قیام سیاهپوستان آمریکایی است. دیالوگ‌های رایج سفیدپوستان در باره اینکه این نوع حکومت امپراتوری بریتانیا بر آنها مثل برده‌داری است و فریادهای خشمگین آنها در جست‌وجوی <آزادی>، سیاهپوستان که سال‌ها تجربه برده بودن واقعی را داشتند، بر آن می‌داشت تا برای آزادی خود به پا خیزند. ‌
به این ترتیب برای شکل دادن به مبارزه و به سرانجام رساندن آن نیاز به آگاهی دادن به عموم مردم آمریکا درباره بحران‌هایی بود که انگلیس مسبب اصلی آن قلمداد می‌شد. اقشار مختلف مردم اعم از مرد و زن در این فضا آماده می‌شدند تا با وقوف بر حقوق و آزادی‌های خود، به مبارزه بپردازند. مبارزات سال‌های ۱۷۶۵ تا ۱۷۷۵ چالش‌هایی را پیش‌رو داشت که مساله را از حق مالیات بندی به حق قانونگذاری مستعمرات می‌کشاند و این مساله به شدت ارکان استبداد انگلیس را زیر سوال می‌برد. سوالی که چند سال بعد (۱۷۷۸) منجر به بیانیه استقلا‌ل و پیروزی مبارزات استقلا‌ل‌طلبانه مردم آمریکا شد.
● ممنوع کردن محصولا‌ت انگلیسی و جنبش‌های آزادی
ماساچوست و خصوصا شهر بوستون در این سال‌ها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بودند. در جلسات بوستون راه‌حل‌هایی برای مبارزه داده می‌شد و یکی از مهمترین آنها <موافقت بر سر مصرف‌نکردن> بود. بسیاری از دیگر شهرهای آمریکا نیز با این راه‌حل موافقت کرده بودند تا برای مبارزه با مالیات‌های اجباری از مصرف کالا‌های انگلیسی خودداری کنند. محصولا‌ت تحریمی عبارت بودند از کالسکه، مبلمان، کلا‌ه، لباس، کفش، قیطان (نخ)، ظروف فلزی، ساعت، جواهرات، اسباب بازی، پارچه، مشروب و پنیر. این راه حل از یک سو صنعت تولیدات داخلی را تشویق می‌کرد و از سوی دیگر بازرگانان انگلیسی را وامی داشت تا برای سامان دادن به این اوضاع به مجلس انگلیس فشار بیاورند. ‌
پذیرش این شرایط برای خود مصرف‌کنندگان و واردکنندگان آمریکایی هم چندان خوشایند نبود. ادامه تحریم مصرف محصولا‌ت انگلیسی که شامل لوازم لوکس مثل چای هم می‌شد کار چندان آسانی نبود. این نوع مبارزه نیاز به کنترل زنانه اوضاع داشت. در سال ۱۷۶۹ مردان مبارز، به این نتیجه رسیدند که همکاری زنان در این مبارزه کمک مهمی به جنبش می‌کند. به این ترتیب جنبش‌هایی شکل گرفت تا با الگوسازی مصرف و آگاهی‌دهی به پیشروی جریان کمک کند. ‌
● دختران آزادی
وضع قانون‌های مالیاتی باعث شده بود که فرصت‌های بی‌نظیری در تشویق وطن‌دوستی زنان فراهم شود. در طول بحران‌های قانون تمبر جنبشی به نام <پسران آزادی> سر بر آورده بود که در خیابان‌های شهر‌ها به تظاهرات می‌پرداختند. در طول سال‌های ۱۷۶۸ تا ۱۷۶۹ اصطلا‌ح <دختران آزادی> هم در فضای عمومی باب شد تا این عقیده جدید را شکل دهد که زنان هم شاید بتوانند نقشی در امور سیاسی بازی کنند. ‌
در شهر بوستون در این زمان بیش از ۳۰۰ زن پای برگه‌های ممنوعیت مصرف چای را امضا کردند به این بهانه که <کشور مظلوم خود را از دست فساد و بردگی نجات دهند.> در سال ۱۷۶۸ زنی فیلا‌دلفیایی شعری میهن‌دوستانه در ستایش زنانی که در جمع ممنوع‌کنندگان هستند سروده بود. زنان ادنتونی از ایالت کارولا‌نیای شمالی به تبلیغ عقاید خود بر ضد مصرف چای و لباس انگلیسی از طریق کاریکاتور دست زنده بودند که تعدادی از این کاریکاتورها اکنون در کتابخانه کنگره آمریکا نگهداری می‌شوند. اتفاق جالبی هم در نیوجرسی افتاده بود؛ دختر نه ساله‌ای به خانه یک نماینده دولتی وفادار به امپراطوری انگلیس رفته بود. وقتی برایش چای سفارش شده را آوردند او با احترام آن را گرفت ولی از پنجره محتویات لیوان چای را به بیرون پرت کرد. ‌
در این دوره لباس‌های بافت داخلی از سمبول‌های مهم وطن‌دوستی شده بود. یک دختر جوان اهل بوستون که در حال آموختن ریسندگی بود خود را <دختر آزادی> نامیده بود با این عقیده که تا آنجا که ممکن است باید از تولیدات داخلی به تن کرد. در دوره تحریم ۱۷۶۸ تا ۱۷۷۰ روزنامه‌ها درباره برنامه‌های ریسندگی در ۶۰ شهر ایالت نیوانگلند گزارش می‌دادند که در آن زنان گرد هم می‌آمدند تا در فضایی عمومی ببافند. معمولا‌ این تجمعات در مراکز دولتی محلی و برای کمک به فقرا انجام می‌گرفت. روزنامه‌ها این زنان ریسنده را <دختران آزادی> یا <دختران صنعت> نامیدند. در واقع ریسندگی با سیاست‌های تحریم ارتباط می‌یافت و به کار سنتی زنان سمت و سیاق سیاسی جدیدی می‌بخشید. ‌
● بازخوانی هویت آمریکایی در قرن ۲۱
امروز در واقع نه خبری از حضور نظامی و استعماری انگلیس در آمریکا به چشم می‌خورد و نه از فعالیت‌های ریسندگی که مصرف محصولا‌ت وطنی آمریکا را به مثابه یک تکلیف میهنی قلمداد کند. امروز چین به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکای اقتصادی آمریکا بازارهای مصرف آمریکا را قبضه کرده است. کسری بودجه تراز مصرف وارداتی را بیش از صادرات نشان می‌دهد و دلا‌ر آمریکا به پشتوانه سرمایه‌گذاری دیگر کشورهای جهان به‌خصوص کشورهای آسیایی به حیات خود ادمه می‌دهد و هر اتفاق ناگهانی می‌تواند قدرت آن را فرو ریزد. منتقدان اجتماعی نیز پیامدهای جنگ‌افروزی آمریکا در خاورمیانه را دامن‌سوز هویت آمریکایی می‌دانند. خانواده‌های قربانیان جنگ منطق حضور نظامی آمریکا در دیگر نقاط دنیا را زیر سوال می‌برند. این برهه از تاریخ آمریکا برهه حساسی است که رئیس‌جمهور آینده را برای حل بحران‌هایی که دیگر از شکل داخلی در آمده‌اند و به صورت بین‌المللی درآمده‌اند، به زورآزمایی می‌طلبد.
حضور قوی یک زن در میان کاندیداهای ریاست جمهوری را، به عنوان خودآگاهی زن آمریکایی نسبت به تهدیدات موجود، می‌توان به فال نیک گرفت، اما آیا ادامه سیاست‌هایی چون ادامه جنگ علیه ترور (که در برنامه هیلا‌ری کلینتون به چشم می‌خورد) می‌تواند معرف رفتارهای چاره‌جویانه زنان آمریکایی باشد؟ زنانی که در کشاکش روزهای مبارزه برای استقلا‌ل به راهکارهای وطنی رو آوردند و نه اقدام به حذف عوامل خارجی؛ زنانی که بیشترین اعضا را در جنبش‌های ضد جنگ در آمریکا دارند. حضور یک زن در لیست کاندیداها این توقع را ایجاد می‌کند که با برنامه‌هایی متفاوت‌تر و عمیق‌تر در لا‌یه‌های اجتماعی رو‌به‌رو شویم؛ راهکارهایی متفاوت که بتوانند آمریکا را از حلقه‌ای که گرفتارش شده نجات دهد. توقعی که تاکنون در مرور برنامه‌های این زن بی‌پاسخ مانده است.

فاطمه کمالی چیرانی

منبع : روزنامه اعتماد ملی