گزارش وینوگراد، سند رسمی پیروزی حزب الله

علیرغم برتری ارتش به عنوان قوی ترین ارتش خاورمیانه و ضربات هوایی در طی جنگ، ارتش نتوانسته جلوی شلیک موشک ها به اهداف داخل اسرائیل را گرفته و شهروندان اسرائیلی برای مدت طولانی به ناچار در پناهگاه ها باقی مانده اند و هیچ پیروزی نظامی به دست نیامده است.
جنگ سال گذشته رژیم صهیونیستی علیه حزب الله که به جنگ ۳۳روزه شهرت یافت، سرفصل و نقطه عطفی در تحولات جاری و آتی خاورمیانه ارزیابی شده است.
شکست ارتش صهیونیستی که آوازه ای بلند در مقابل ارتش های عربی در ۵ جنگ متوالی داشت و قدرتمندترین ارتش در خاورمیانه به حساب می آمد، با همه قابلیت ها و حمایت های آشکار از زرادخانه های آمریکا و انگلیس، در مقابل تعداد محدودی از رزمندگان حزب الله لبنان، ناتوان و شکست خورده و مایوس متوقف شد. از آنجا که این ارتش ستون فقرات نظام صهیونیستی است و بلکه اصل دولت است و همه قدرت این رژیم در آن متجلی می گردد، شکست و ناکامی در این جنگ، پدیده ای ساده و قابل اغماض نیست.
از نگاه نظامی نیز شکست اسرائیل در مقابل حزب الله، شکست در اصول جنگ، قدرت بازدارندگی، تاکتیک های نبرد و حتی ابزارها و جنگ افزار نظامی اسطوره ای اسرائیل نیز محسوب می شود که از سوی محافل فکری و مطالعاتی و مسئولان گوناگون این رژیم مورد تاکید قرار گرفته و در گزارش وینوگراد نیز بدان تاکید شده است.
بر همین اساس دامنه بازتاب های شکست اسرائیل، هم در کلیت ارتش و هم جامعه صهیونیستی که بقا و آرمان های خود را بر اقتدار و قابلیت های ارتش متکی نموده است- هم در عرصه خارجی انعکاس داشته و استمرار خواهد داشت. همه به دنبال دریافت پاسخ این سوال بودند: چرا اسرائیل شکست خورد؟ کمیته وینوگراد تشکیل شد تا به این سوال پاسخ دهد.
کمیته وینوگراد بخش اول تحقیقات خود را در یک گزارش اولیه مربوط به ۵ روز اول جنگ در تیرماه سال۸۶ منتشر کرد و به نقد عملکرد ارتش و تا حدودی بخش های سیاسی و اطلاعاتی پرداخت.
تا زمان انتشار گزارش اولیه وزیر دفاع و رئیس ستاد ارتش، فرمانده منطقه شمال و معاون وی و فرمانده جبهه داخلی و تعداد دیگری از فرماندهان نظامی و یا مسئولان اطلاعاتی برکنار شدند و پروژه ساخت تانک میرکاوا نیز متوقف شد.
طی ۷ ماه گذشته کابوس انتشار گزارش نهایی کمیته وینوگراد بر حکومت اولمرت و کابینه ائتلافی آن سایه افکنده و لذا جهت مدیریت بازتاب های این گزارش، دو بار زمان انتشار گزارش به تعویق افتاد که نهایتا، در پایان ژانویه۲۰۰۸ (هفته گذشته)، گزارش نهایی در ۶۲۱ صفحه، مشتمل بر یک مقدمه و دو بخش و در ۵ باب و ۱۸ فصل منتشر و در اختیار نخست وزیر صهیونیستی قرار گرفت. بخش مهمی از این گزارش سری است و گفته شده به علت صدمه زدن به روابط خارجی و امنیت ملی رژیم صهیونیستی منتشر نشده است. تلاش می کنیم در عناوین زیر به معرفی و ارزیابی و بازتاب های این گزارش بپردازیم.
۱) کلیات گزارش وینوگراد:
- در بخش اول به چارچوب مسئولیت ها، اطلاعات پایه و نتایج و توصیه های مربوط به آن پرداخته و ملاحظات شخصی در ارزیابی ها را بیان نموده است.
- در فصل چهارم که بزرگترین فصل است، رویدادهای جنگ را به شکل روزانه ثبت نموده است.
- در بخش دوم به نقش اطلاعات نظامی در طی جنگ و آمادگی نظامی از سال۲۰۰۰ تا شروع جنگ پرداخته است.
- در فصل هفتم به طرح ها و آمادگی های قبل از جنگ و سپس چشم انداز نظامی در مدیریت جنگ اهتمام کرده است.
- در فصل نهم به نقش بخش های نظامی، عملیات پشتیبانی و عملیات ویژه و نقش نیروی هوایی و دریایی و زمینی و لجستیکی و روند جذب سربازان احتیاط و آمادگی و مدیریت نیروهای احتیاط و عملیات نگهداری و حفظ نیروها و اوضاع میدانی و نیروهای امداد و پزشکی اشاره کرده است.
- در فصل دهم به عملیات بنت جبیل به شکل مستقل پرداخته و نتیجه گیری هایی ارایه کرده است.
- در فصل دوازدهم براساس فصل های قبل جمع بندی و توصیه هایی را ارایه کرده است.
- در فصل سیزدهم به حفاظت اطلاعات در زمان جنگ و صلح و طی جنگ دوم لبنان پرداخته و نتیجه گیری و توصیه هایی ارایه کرده است.
- در فصل چهاردهم، از رفتار اسرائیل در سایه نوع قضاوت بین المللی نسبت به عملیات اسیرگیری حزب الله به عنوان یک تهدید استراتژیک پرداخته است.
- در فصل های بعدی نیز مطالب تحلیلی و نتیجه گیری و توصیه در قبال دستگاه ها و سازمان های مختلف را مطرح کرده است.
۲) ارزیابی موضوعات درگزارش وینوگراد:
گزارش نهایی وینوگراد در عناوین زیر ارزیابی خود را نسبت به موضوعات مختلف بیان کرده است:
- نیروی زمینی و به طورکلی ارتش، طبق معیار و پیش بینی های واقعی عمل نکرده و در ماموریت های واگذار شده در جنگ عملکرد نامناسبی داشته است.
- اگرچه نبردی هوایی به ویژه در ابتدای جنگ ۳۳روزه موفقیت هایی داشته ولی ارتش در عملیات زمینی از مقابله با حزب الله ناتوان بوده است.
- اگرچه ارتش بنابه طرح و برنامه ریزی قبلی وارد جنگ شده ولی بدون طرح و برنامه عملیاتی تاییدشده و یا تمرین شده عمل کرده و متناسب با فشارهای سیاسی و نظامی میدانی و تفکر و نگاه مناسبی در روند عملیات نظامی به اجرا نگذاشته است.
- ارتش در بیشتر ایام جنگ براساس روش امنیتی جاری و پرحجم رفتار کرده که نوعی شتاب و سردرگمی در آن هویدا بوده است.
- عملیات نظامی ارتش به شکلی پیش رفته که امکان یکسره کردن جنگ میسر نشده است.
- یکی از ویژگی های متمایز در جنگ، عدم تفکر و فقدان دکترین برای راه های خروج از جنگ بوده که از ابتدا وجود نداشته و با وجود عملیات زمینی گسترده فاقد استراتژی مناسب برای یکسره کردن جنگ بوده است و عملیات زمینی که با هدف مسلط شدن بر اراضی و ممانعت و یا کاهش شلیک موشک به داخل اسرائیل و رسیدن به پیروزی های نظامی که آتش بس متناسب با شروط خوب بوده، به نتیجه نرسیده است.
- علی رغم برتری ارتش به عنوان قوی ترین ارتش خاورمیانه و ضربات هوایی در طی جنگ، ارتش نتوانسته جلوی شلیک موشک ها به اهداف داخل اسرائیل را گرفته و شهروندان اسرائیلی برای مدت طولانی به ناچار در پناهگاه ها باقی مانده اند و هیچ پیروزی نظامی به دست نیامده است.
بخش های دیگر گزارش وینوگراد، مشکلات و ناکامی ها و شکست های ارتش را در عناوین زیر دسته بندی کرده است:
- فقدان تصمیم گیری و تفکر استراتژیک
- شکست در حمایت از جبهه داخلی
- کوتاهی ارتش در فرماندهی و به ویژه نیروی زمینی
- محدودیت هماهنگی بین رهبران سیاسی و نظامی
- شکست در واردکردن ضربات غافلگیرکننده به حزب الله
- سردرگمی در سطح رهبری رژیم
- کوتاهی در آمادگی های جنگی
- تقصیر جدی ارتش در ورود به حمله زمینی که موجب شکست شد
- فقدان هرگونه موفقیت سیاسی و نظامی
- تاثیر عقب نشینی ارتش اسرائیل در سال ۲۰۰۰ از لبنان برشرایط فعلی که یکی از عوامل شکست در جنگ فعلی است
- فقدان اقدامات سازمان یافته توسط حکومت در تحرکات سیاسی
- انتقاد شدید از نیروی دریایی به ویژه در هدف قرارگرفتن ناوهای اسرائیلی
- انتقاد شدید از نیروی زمینی در مسئله به اسارت در آمدن سربازان اسرائیلی و یا مقابله با نیروهای حزب الله در طی جن
- شکست اسرائیل بدلیل شکست در مدیریت جنگ بوده است
۳) توصیه های مهم از گزارش وینوگراد:
- ضرورت تغییر در متدهای فکری وعملیاتی در فرماندهی ارتش
- ضرورت آمادگی خوب در توان نظامی تا امکان ایجاد موفقیت سیاسی توسط رهبری سیاسی فراهم شود
- جنگ جدید را بعید ندانسته و برضرورت آن تاکید کرده است
- تاکید و درخواست آمادگی بالا و کامل به نحوی که امکان به کارگیری تمام توانمندی ها در مقابله با چالش ها فراهم گردد.
- ضرورت درس گرفتن از شکست ارتش در جنگ با حزب الله
۴) بخش سری گزارش:
برخی محافل اسرائیلی و یا غیراسرائیلی محتوای بخش سری گزارش را در موضوعات زیر گمانه زنی کرده اند:
- اطلاعات و ارقام حقیقی خسارت های اسرائیل
- التزام اولمرت به تمایل آمریکا به استمرار جنگ و اجرای جنگ آمریکایی بدست اسرائیل
- شکست ارتباطات و مناسبات اسرائیل با هم پیمانان لبنانی و اینکه آنها برای حمایت از اسرائیل اقدامی نکرده اند.
- شکست سرویس های اطلاعاتی در جمع آوری اطلاعات از مقاومت و به ویژه رهبران عالی رتبه حزب الله
- ارزیابی مواضع برخی کشورهای منطقه که حامی جنگ بوده و از اولمرت می خواستند تا با استمرار جنگ حزب الله را نابود کند ولی موجب شکست وخسارت به اسرائیل وتوان بازدارندگی آن شدند
- درخواست از رهبران سیاسی و نظامی برای آماده شدن در جنگ جدید، بشکلی که توان بازدارندگی به ارتش و دولت اسرائیل بازگردد.
۵) بازتاب های انتشار گزارش
برخی گزارش ها حاکی است که بوش در مفاد نهایی این گزارش اعمال نظر کرده تا آسیب و نگرانی نسبت به رهبران سیاسی و به ویژه اولمرت به حداقل برسد و ساختار حکومتی دستخوش بحران های مضاعف نشوند.
با اینکه تمامی ارکان اجتماعی، سیاسی، حزبی و حکومتی براهمیت و خطرناکی گزارش تاکید دارند ولی کارکرد این اثرگذاری در بخش حکومتی به دلایل زیر در یک کنترل کلی بسر می برد. حزب کار که عنصر اصلی ائتلاف حکومتی است بدلیل اینکه احتمال به قدرت رسیدن حزب لیکود در انتخابات زودرس تمایلی برای خروج از حکومت اولمرت را ندارد ولی تلاش می کند از فضای فعلی علیه اولمرت استفاده کند.
رئیس فراکسیون نمایندگان از حزب کادیما از منصب خود کناره گیری کرده ودرکنار ۴۰ تن از اعضای پارلمان خواستار نشست فوری با نخست وزیر و توضیحات وی شده اند.
جناح های افراطی و دینی در کنار فشارهای خود، بیشتر تلاش دارند تا امتیازات خود را در عرصه رویکرد مذاکراتی اولمرت و ابومازن تامین کرده و محدودیت هایی را علیه وی اعمال نمایند. در لبنان با اینکه رهبران ۱۴ مارس اساس پیروزی حزب الله را انکار می کردند، پس از اعتراف اسرائیل به شکست، ناچارا بر پیروزی حزب الله تایید گذاشته اند.
مردم لبنان و به ویژه در مناطق بقاع، جنوب و بیروت، انتشار گزارش وینوگراد را یک اعتراف رسمی به شکست اسرائیل و پیروزی مقاومت اسلامی لبنان دانسته و جشن گرفتند. گروه های فلسطینی این اعتراف را تاکید بر حقانیت الگوی مقاومت و پیروزی قطعی در مقابل یک «غول خیالی» به نام اسرائیل ارزیابی کرده اند.
۶) تجزیه و تحلیل
اگرچه گزارش وینوگراد با یک مدیریت هدفمند بخش رهبران سیاسی را از مسئولیت شکست در جنگ ۳۳روزه کنار گذاشته ولی فی نفسه ناچار به اعترافات مهمی در کارکرد ارتش صهیونیستی و قابلیت های آن شده است.
اگر اولمرت و حکومت وی بنا به مصالح صهیونیستی و حتی آمریکایی از آسیب های بازتاب این گزارش مصون مانده اند ولی از آنجا که ارتش در اسرائیل، روح، اقتدار، اعتماد و اطمینان در کل این نظام و جامعه صهیونیستی است، در حقیقت وجدان و عمق باورهای آن را به نقد کشیده و با سوال مواجه کرده است. این بدان معنا است که اگر رهبری سیاسی در شرایط فعلی و کوتاه مدت از ترکش این اعترافات مصون هستند ولی کل رژیم که در ارتش متجلی است، برای اولین بار مورد انتقاد قرارگرفته و قابلیت های آن مورد سوال است. شاید اگر این مسئولیت شکست بین رهبری سیاسی و بخش نظامی تقسیم می شد، آسیب های استراتژیک بر پیکره ارتش کاهش می یافت و با تغییر در حکومت، تا حدودی، روح اطمینان و اعتماد به جامعه صهیونیستی باز می گشت.
نقد توانایی و عملکرد ارتش صهیونیستی که باید از این کیان دفاع کند وتحمل اعتراف به شکست بر دوش این ارتش، بازتاب های مهم جدیدی بجای خواهد گذاشت که حداقل آن، این است که ارتش صهیونیستی دیگر یک ارتش قدرتمند در خاورمیانه نیست و هر یک از کشورهای عربی و یا جریان مقاومت فلسطینی با اعتماد به نفس بیشتری بر حقانیت آرمان های خود و مطالبات در قبال این رژیم به حرکت خود ادامه خواهد داد.
بدیهی است که رژیم صهیونیستی پس از شکست در مقابل حزب الله که اکنون به اعتراف مقامات صهیونیستی بسیار قدرتمندتر از گذشته است، دیگر بدون حمایت غرب قادر نیست برپا بایستد و باید در پناه آنان، تضمین بقا را تجربه کند.

منبع: نشریه صبح صادق، شماره ۳۳۸
نویسنده: حسین امیدی

منبع : خبرگزاری فارس